آیات سجده

آیات سجده به آیاتی از قرآن گفته می‌شود که در آن‌ها به خواندن یا شنیدن آنها امر به سجده شده است. بر اساس عقاید اسلامی، در چهار آیه، سجده کردن واجب است و در دیگر آیات، سجده کردن مستحب است. کسانی که این آیات را می‌خوانند یا می‌شنوند، باید سجده کنند، بدون نیاز به طهارت یا رو به قبله بودن، اگرچه ذکر مستحب است. علمای اسلامی در خصوص واجب بودن سجده در برخی آیات اختلاف دارند و در میان فقیهان شیعه در خصوص سجده در چهار سوره عزائم اجماع وجود دارد.

تعداد آیات سجده

آیات سجده به آیاتی از قرآن گفته می‌شود که در آن‌ها به خواندن یا شنیدن آن‌ها امر به سجده شده است. بر اساس فقه شیعی، از این پانزده آیه، در چهار مورد سجده واجب و در باقی موارد مستحب است. چهار آیه‌ای که سجده واجب دارند عبارتند از:

• سوره سجده، آیه ۱۵: «إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ»
• سوره فصلت، آیه ۳۸: «وَمِنْ آیَاتِهِ اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِشَمْسِ وَلَا لِقَمَرِ وَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ»
• سوره النجم، آیه ۶۲: «فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا»
• سوره علق، آیه ۱۹: «کَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ»

در فقه اسلامی

در این چهار آیه، کسی که آن‌ها را می‌خواند یا می‌شنود، باید سجده کند. برای این سجده، نیاز به طهارت یا رو به قبله بودن و ذکر خاصی نیست، اما مستحب است که در هنگام سجده عباراتی مانند «لا اله الا الله» گفته شود.

برای آیات دیگر که در آن‌ها سجده مستحب است، شامل آیات سوره‌های اعراف، رعد، نحل، اسراء، مریم، حج و غیره می‌باشند. در این موارد، سجده کردن پس از شنیدن یا خواندن آیه‌ها مستحب است. علما اختلافاتی در جزئیات این مسائل دارند؛ مثلاً ابوحنیفه سجده را در همه آیات واجب می‌داند، اما در خصوص سجده در چهار سوره عزائم، همه فقها توافق دارند که این سجده واجب است.

همچنین، کسی که این آیات را می‌نویسد یا در کاغذ می‌بیند، نباید سجده کند، و اگر در حال نماز آیات سجده را بشنود، باید پس از اتمام نماز سجده کند.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «آیات سجده». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.