حاکم نیشابوری

محمد بن عبدالله بن حمدویه بن نعیم ضبی طهمانی نیشابوری، ملقب به ابن‌بیّع از بزرگان حافظان حدیث و از مصنفان برجسته این حوزه به‌شمار می‌آید. تولد و درگذشت او در نیشابور بوده و در سال ۳۴۱ هجری به عراق سفر کرد و از آنجا به حج رفت. او همچنین در خراسان و ماوراءالنهر سفرهای علمی متعددی انجام داد و از نزدیک به دو هزار استاد حدیث فرا گرفت. او در سال ۳۵۹ هجری منصب قضاء نیشابور را بر عهده داشت و پس از آن، قضاء گرگان به او پیشنهاد شد، اما از پذیرش آن خودداری کرد. همچنین در میان سلاطین سامانی و امیران آل‌بویه به‌عنوان سفیر فعالیت داشت و این وظیفه را به‌گونه‌ای مؤثر انجام می‌داد. منابع، او را از آگاه‌ترین افراد در علم حدیث و تشخیص روایت‌های صحیح از نادرست معرفی کرده‌اند. محمد بن عبدالله نیشابوری آثار فراوانی در علم حدیث و دیگر علوم تألیف کرد. به‌گفته ابن‌عساکر، آنچه از تألیفات او به دست مردم رسیده، به حدود هزار و پانصد جزء می‌رسد. از جمله آثار او تاریخ نیشابور است که به‌گفته سبکی، از سودمندترین کتاب‌های تاریخی برای دانشمندان دینی به‌شمار می‌آید و جامعیت علمی مؤلف را نشان می‌دهد. از دیگر آثار او می‌توان به المستدرک علی الصحیحین در چهار جلد، اکلیل، المدخل، تراجم الشیوخ، الصحیح و کتاب‌های دیگر اشاره کرد.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «حاکم شرع». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.