ابنشرفشاه استرآبادی
ابنشرفشاه استرآبادی، با نام اصلی سید ابوالفضائل رکنالدین ابومحمد حسن بن محمد بن شرفشاه، (۶۴۵–۷۱۵ ه.ق) حکیم و متکلم شیعه سده هفتم هجری، از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی بود که پس از درگذشت وی به موصل رفت و به تدریس و تألیف پرداخت. از مهمترین آثار او نهج الشیعة و چندین شرح در زمینه منطق، نحو و اصول فقه است. منابع متعدد شیعی، از جمله آقابزرگ تهرانی، او را از علمای شیعه دانستهاند.
زندگی
سید ابوالفضائل رکنالدین ابومحمد حسن بن محمد بن شرفشاه، معروف به ابنشرفشاه استرآبادی (۶۴۵–۷۱۵ ه.ق)، از متفکران شیعه در حوزه حکمت، کلام و پزشکی بود. وی از خاندان علویان حسینی و اهل استرآباد (گرگان امروزی) بود. تحصیلات خود را نزد خواجه نصیرالدین طوسی در رصدخانه مراغه گذراند و از ملازمان وی بهشمار میرفت. پس از درگذشت خواجه در سال ۶۷۲ ق، به موصل مهاجرت کرد و در آنجا اقامت گزید.[۱]
در موصل، ابنشرفشاه جایگاه علمی و اجتماعی والایی یافت. او یکی از مدرسین مدرسه نوریه این شهر بود و اداره اوقاف آن نیز به او سپرده شد. وی کرسی تدریس و فتوا را نیز در اختیار داشت. با اینحال، دربارهٔ مذهب او میان مورخان اختلاف نظر وجود دارد. برخی او را پیرو مذهب شافعی دانستهاند، در حالیکه بسیاری از منابع شیعی از جمله ریاض العلماء و اعیان الشیعة، او را شیعه دانستهاند. آقابزرگ تهرانی نیز در طبقات اعلام الشیعة به شواهدی همچون آثار فلسفی، ارتباط نزدیک با الجایتو (خدابنده) و تألیفات در حوزه حکمت و کلام استناد کرده و بر گرایش شیعی او تأکید نموده است.[۲]
آثار
ابنشرفشاه آثار متعددی در فلسفه، منطق، نحو و اصول فقه نگاشته است. مهمترین آثار او عبارتاند از:[۳]
- نهج الشیعة، تألیفشده به نام سلطان اویس بهادرخان.
- شرح قواعد العقائد النصیریه، بر اثر خواجه نصیر، که آن را برای فرزند استادش نوشته است.
- شرح کبیر علی الکافیة در نحو ابنحاجب، مشهور به البسیط.
- شرح الوسیط علی الکافیة، با عنوان الوافیة که از مهمترین شروح در نحو است.
- شرح الصغیر علی الکافیة.
- شرح مختصر ابن حاجب در اصول فقه.
- شرح الشافیة در علم صرف.
- شرح الحاوی در چهار جلد.
- شرح الحاوی الثانی.
- حواشی بر کتاب تجرید.
- اسئلهای که از شیخ طوسی پرسیده شده است.
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابنشرفشاه استرآبادی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.