ابوبکر بیهقی
| عالم (اسلام) ابوبکر احمد بن حسین البیهقی أحمد بن الحسین بن علی بن موسی الخراسانی البیهقی | |
|---|---|
| عنوان | امام البیهقی |
| متولد | رمضان ۳۸۴ ه.ق / اکتبر ۹۹۴ میلادی بیهق، خراسان |
| درگذشته | ۱۰ جمادیالثانی ۴۵۸ قمری / ۹ آوریل، ۱۰۶۶ میلادی (سن ۷۲) نیشابور، خراسان |
| دوران | دوران طلایی اسلام |
| لقب | سنی |
| فقه | شافعی[۱] |
| عقیده | اشاعره[۲][۳][۴][۵] |
| علاقه اصلی | حدیث، شافعی فقه |
| اثر معروف | سنن الکبری، الاسما و الصفات |
تأثیرگیرندگان | |
ابوبکر احمد بیهقی (۳۸۴–۴۵۸ ق)، فقیه و محدث شافعی، گرایشهای تشیعی داشت و احادیث فراوانی در فضائل علی بن ابیطالب روایت کرد. او برای نخستین بار احادیث شافعی را در ده مجلد گردآوری نمود و به تربیت دانشمندان برجستهای چون زاهر شحامی، محمد فراری و عبدالمنعم قشیری پرداخت. بیهقی در نیشابور درگذشت و در زادگاهش مدفون شد. تألیفات او در حدیث و فقه شافعی از منابع مهم بهشمار میرود.
زندگی
«ابوبکر احمد بن الحسین البیهقی» (۳۸۴–۴۵۸ هـ.ق.)، از محدثان بزرگ اهل سنت است که در خسروگرد نیشابور متولد شده و در بیهق رشد و نمو یافت. از مهمترین افرادی که بر او تأثیر گذار بودند میتوان به «حاکم نیشابوری» و «ابوسعد خرگوشی» اشاره نمود.[۸] ابوبکر احمد بیهقی از حفاظ حدیث و فقهای برجسته دوره خود بود که مذهب شافعی داشت، اما گرایش شدیدی به تشیع نشان میداد و احادیث فراوانی در فضائل علی بن ابیطالب روایت میکرد؛ به حدی که برخی مورخان او را از غلات شیعه پنداشتند. وی در خسروگرد (خسروجرد)، بیست فرسنگی نیشابور و پیش از سبزوار مرکز قراء بیهق، متولد شد. علوم ادبی و اسلامی را در خراسان فراگرفت و در حدیث از اصحاب ابوالحسن محمد بن حسین علوی و محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری و در فقه شاگرد ابوالفتح ناصر بن محمد بن عمر مروزی بود.[۹]
برای جمعآوری و استماع حدیث، به مناطق مختلف خراسان، عراق، جبال و حجاز سفر کرد و از ائمه حدیث استماع نمود. در اصول عقاید، از ابوالحسن اشعری پیروی میکرد، اما تمام تلاش خود را در جمع نصوص محمد بن ادریس شافعی به کار گرفت و برای نخستین بار احادیث شافعی را در ده مجلد گردآوری کرد. او انسانی پرهیزگار، پرکار و پیرو سیره سلف بود. امام الحرمین عبدالملک بن عبدالله گفته است: «شافعی بر همه شافعیان فضل دارد، مگر بر ابوبکر بیهقی که با تصانیف بسیار و جمع احادیث شافعی بر او فضیلت دارد.»[۱۰]
علمای نیشابور از او خواستند به این شهر برود و بیهقی به نیشابور رفته و به تدریس فقه و حدیث شافعی پرداخت و تا پایان عمر در همانجا ماند. بسیاری از دانشمندان برجسته از مکتب او برخاستند، از جمله زاهر شحامی، محمد فراری و عبدالمنعم قشیری. بیهقی در نیشابور درگذشت و جنازه او به بیهق منتقل شده و در زادگاهش مدفون گردید.[۱۱]
آثار
از مهمترین تألیفات او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:[۱۲]
- السنن و الآثار (در ده مجلد؛ نسخهای از آن به خط بیهقی در دارالکتب المصریه قاهره محفوظ است)
- السنن الکبیره یا الکبری
- السنن الصغیره یا الصغری
- دلائل النبوة (ترجمه فارسی توسط دکتر محمود مهدوی دامغانی)
- مناقب شافعی مطلبی
- مناقب احمد بن حنبل
- المعارف
- المبسوط (در ده جلد)
- الجامع المصغر فی شعب الایمان
- الاسماء و الصفات
- الآداب
- الترغیب و الترهیب
- القراءة خلف الامام
- البعث و النشور
- الاعتقاد
- فضائل الصحابهٔ
پانویس
ارجاعات
- ↑ A.C. Brown, Jonathan (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. p. 105. ISBN 978-1-78074-420-9.
{{cite book}}: Check|first1=value (help) - ↑ Ovamir Anjum, Politics, Law, and Community in Islamic Thought: The Taymiyyan Moment (Cambridge Studies in Islamic Civilization) 2012, p 142. شابک ۱۱۰۷۰۱۴۰۶۹
- ↑ Gibb, H.A.R.; Kramers, J.H.; Levi-Provencal, E.; Schacht, J. (1986) [1st. pub. 1960]. Encyclopaedia of Islam (New Edition). Vol. Volume I (A-B). Leiden, Netherlands: Brill. p. 1130. ISBN 9004081143.
{{cite book}}:|volume=has extra text (help) - ↑ Holtzman, Livnat. “Does God Really Laugh?” - Appropriate and Inappropriate Descriptions of God in Islamic Traditionalist Theology. p. 185.
- ↑ Brown, Jonathan (2013). The Canonization of al-Bukhari and Muslim: The Formation and Function of the Sunni Hadith Canon (Islamic History and Civilization). Brill. p. 219. ISBN 9004158391.
- ↑ Constructive Critics, Ḥadīth Literature, and the Articulation of Sunnī Islam, By Scott C. Lucas, pg. 98
- ↑ https://books.google.com/books?id=RwPnCAAAQBAJ&pg=PA197&lpg=PA197&dq=abu+mansur+al+baghdadi+teacher+of+al+bayhaqi&source=bl&ots=fsSctRrQGT&sig=Ex3dJvQCPQ3GADkfYFcOhT82Aes&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjni_Xlq-DOAhUOgx4KHYVYATMQ6AEIKDAC#v=onepage&q=abu%20mansur%20al%20baghdadi%20teacher%20of%20al%20bayhaqi&f=false
- ↑ جعفریان ۱۳۸۷، صص. ۶۴–۶۵.
- ↑ اختری، «بیهقی، ابوبکر احمد»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
- ↑ اختری، «بیهقی، ابوبکر احمد»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
- ↑ اختری، «بیهقی، ابوبکر احمد»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
- ↑ اختری، «بیهقی، ابوبکر احمد»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
منابع
- جعفریان، رسول (۱۳۸۷). تاریخ سیاسی اسلام. ج. ۱. دلیل ما. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۲۸-۴۲-۹.
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «بیهقی، ابوبکر احمد». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.