موضوع ارتباط با امام زمان (عج) در عصر غیبت یکی از مباحث اصلی عقیدتی شیعه است و بر اساس روایات، وجود امام و حجت الهی در هر عصر ضرورتی قطعی دارد
اعتقاد به وجود امام زمان و حجت حق (عج) از اصول بنیادی مذهب شیعه است و بدون حجت، زمین باقی نمیماند.
در مورد امکان ارتباط با امام زمان (عج) در عصر غیبت دو دیدگاه اصلی وجود دارد: گروهی آن را ممکن و وقوع آن را تأیید میکنند، گروهی دیگر چنین ارتباطی را منتفی میدانند.
هر دو نظریه در میان عالمان شیعه پیروان و دلایلی دارند و هیچیک نشانه کمال یا نقصان ایمان نیست.
مخالفان ارتباط، استناد به توقیع امام زمان به نایب چهارم در غیبت کبری دارند که مدعیان ملاقات را کذاب دانسته و رد کردهاند.
عالمان بزرگی چون شیخ مفید، فیض کاشانی، نعمانی و کاشف الغطاء این نظر را پذیرفتهاند.
روایات و برخی توقیعات نیز این ممنوعیت را پشتیبانی میکند و برخی شاگردان علما نیز به چنین مکاشفاتی اشاره نکردهاند.
موافقان ارتباط، به موارد متعددی اشاره دارند که بعضی بزرگان و انسانهای مؤمن تجربه دیدار و مکاشفه با امام زمان داشتهاند.
پرونده:Photo 2025-11-06 07-36-57..jpgغیبت کبرینمونههایی از عرفا و بزرگان شیعه و حتی مردم عادی به صورت واقعه یا شهودی نقل گردیده که در کتابهای معتبر آمده است.
این روایات از حیث سند و صحت توسط برخی علما نقد شدهاند و بخشی از آنها انتشار یافته اما همیشه مورد تأیید همه نبودهاند.
شیوع خاطرات و داستانهای بیاساس میتواند باعث رواج عقاید خرافی شود و اصل عقیده به انحراف کشیده شود.
دیدار حضرت حجت (عج) در دوران غیب صغری
دوران زندگانی امام زمان (عج) را به دو دوره تقسیم کردهاند: غیبت صغری و غیبت کبری.
نائبان امام زمان (علیه السلام) در دوران غیبت صغری
چهار نمایندهٔ ویژهٔ امام زمان (علیه السلام) در دوران غیبت صغری که به نواب اربعه معروفند، در مدت ۶۹ سال غیبت ایشان، رابط میانِ امام و شیعیان بودند. اسامی آنها به ترتیب عباتند از:
عثمان بن سعید
محمد بن عثمان
حسین بن روح
علی بن محمد سمری
دوران غیبت صغری امام زمان (عج) دورهای است که بر اساس منابع شیعه بیشتر علما شروع آن را پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) یعنی سال ۲۶۰ هجری قمری میدانند و پایان آن در سال ۳۲۹ هجری قمری با وفات آخرین نایب خاص امام، علی بن محمد سمری، بوده است. مدت این دوران را حدود ۶۹ تا ۷۴ سال ذکر کردهاند و برخی شیخ مفید و طبرسی آغاز این دوران را از تولد امام زمان و مدت آن را ۷۴ سال دانستهاند. در این دوره، تولد امام و حضور ایشان از عامه مردم پنهان نگه داشته میشد تا از خطر تهدید حکام عباسی به دور باشد. تنها عدهای از خواص، مانند یاران نزدیک امام حسن عسکری (ع) و برخی بزرگان شیعه، بهطور مستقیم موفق به مشاهده، شناخت و زیارت امام زمان (عج) شدند. امام زمان (عج) توسط نمایندگان رسمی به نام نواب اربعه با شیعیان ارتباط داشت؛ نواب اربعه عبارت بودند از: عثمان بن سعید عمری، محمد بن عثمان عمری، حسین بن روح نوبختی و علی بن محمد سمری. آنان واسطه میان امام و شیعیان بودند و مسائل دینی، پاسخها، اموال و حقوق مالی را منتقل میکردند و حتی برخی گروهها با واسطه آنان موفق به دیدار حضرت شدند. امام عصر در ۱۵ شعبان ۲۵۵هـ. ق. متولد شد و در ۲۶۰ به امامت رسید. بی گمان در این دو برهه گروهی آن حضرت را دیدهاند.[۱]
غیبت کبری
غیبت کبری امام زمان (عج) بهطور کلی پنهانی است و امکان مکاتبه و نامهنگاری وجود ندارد؛ بنای غیبت کبری بر این است که حضرت دیده نشود، اگرچه ممکن است برخی افراد خاص ایشان را مشاهده کنند. در مقابل، در غیبت صغری، امام چهار نماینده مشخص و معین داشت که واسطه ارتباط بین امام و مردم بودند و اقامتگاه حضرت را میدانستند؛ بنابراین تفاوت مهم غیبت کبری با صغری این است که در غیبت کبری امام از همه پنهان است و ارتباط رسمی یا نمایندگان خاص وجود ندارد.[۲]
