حاکم جائر
حاکم جائر به فرمانروایی ستمکار و بیدادگر گفته میشود که در منابع روایی اسلامی، بهعنوان یکی از ناپسندترین اشکال قدرت سیاسی توصیف شده است. در این روایات، حاکم جائر فردی معرفی میشود که با گمراهی خود، جامعه را نیز به انحراف میکشاند، سنتهای پذیرفتهشده را از میان میبرد و بدعتهای مردود را رواج میدهد. همچنین، همراهی، ستایش یا یاریرساندن به چنین حاکمی، رفتاری نکوهیده دانسته شده و پیامدهای دینی سختی برای آن ذکر شده است.
معنای اصطلاحی
حاکم جائر به فرمانروایی ستمکار و بیدادگر اطلاق میشود. در روایات و اخبار، نکوهش اینگونه حاکمان بهصورت گسترده مطرح شده و آنان بدترین مردم نزد خداوند معرفی شدهاند؛ کسانی که خود دچار گمراهیاند و دیگران نیز بهواسطه عملکردشان گمراه میشوند. در این توصیفها، حاکم جائر کسی دانسته شده که سنتهای پذیرفته را از میان میبرد و بدعتهای مردود را زنده میکند.[۱]
در منابع اسلامی
در برخی نقلها آمده است که حاکم ستمکار در روز قیامت بدون یاور و بدون امکان عذرخواهی احضار میشود و به دوزخ افکنده میگردد و در آنجا دچار عذاب میشود. این توصیفها بر شدت نکوهش جایگاه چنین حاکمی دلالت دارد و او را نمونهای از انحراف در قدرت سیاسی معرفی میکند.[۲]
در برابر حاکم جائر، سخن گفتن بر پایه عدالت بهعنوان برترین عبادت معرفی شده است. در مقابل، ستایش یا خضوع در برابر چنین حاکمی و همراهی با او برای کسب منفعت، رفتاری نکوهیده دانسته شده و برای آن پیامدهای سخت اخروی ذکر شده است. همچنین، راهنمایی کردن حاکم جائر یا یاری دادن او در ظلم و ستم، عملی ناپسند شمرده شده که موجب همسرنوشتی با او در عذاب معرفی شده است. در این روایات تأکید شده است که هرگونه همکاری با حاکم جائر بهگونهای که به استمرار یا تقویت ظلم او بینجامد، موجب خروج فرد از مسیر دین دانسته شده و خشم الهی را در پی دارد. این نگاه، جایگاه حاکم جائر و حامیان او را بهطور یکسان در چارچوبی منفی و نکوهیده ترسیم میکند.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «حاکم جائر». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.