سوره حشر

سورهٔ قرآن

سوره حشر
دسته‌بندی	مدنی
نام‌های دیگر	بنی نضیر
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۱۰۱
جزء	۲۸
حزب‌	۵۵
شمار آیه‌ها	۲۴
شمار واژه‌ها	۴۴۵
شمار حرف‌ها	۱۹۱۳
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
مجادله مجادله	ممتحنه ممتحنه

سوره حشر، پنجاه و نهمین سوره از قرآن است، در لغت به معنای «گردآوردن همراه با راندن» و «انجام کار جمعی» است که در اینجا به بیرون راندن یهودیان قبیله بنی‌نضیر از مدینه اشاره دارد. کلمه حشر در دو جا به کار رفته است، سوره ق و آیه ۲ سوره حشر. این سوره از یک واقعه برداشت شده است، از برجسته‌ترین آیه‌های این سوره می‌توان به هفت آیه آخر آن اشاره کرد. که مؤمنان را به پارسایی و توشه‌گیری برای روز قیامت و تعقل و تفکر دربارهٔ آن دعوت شده‌اند و به آنان هشدار داده شده است که مبادا خدا را فراموش کنند، چرا که خدا فراموشی به خودْفراموشی منجر می‌شود. سوره حشر یکی از مسبحات (با تسبیح آغاز می‌شوند) است، و دیگر مسبحات شامل سوره‌های: صف، حدید، اعلی، تغابن، جمعه می‌باشد، که به مسبحات شش‌گانه معروف هستند.

علت نام گذاری

این سوره از یک واقعه تاریخی برداشت شده است، در واقع پس از خیانت و نقض پیمان بنی‌نضیر، که مسلمانان آن‌ها را از اطراف مدینه بیرون راندند؛ لذا نام دیگر این سوره «بنی‌نضیر» است.

ترتیب و محل نزول

سوره پنجاه و نهمین سوره قرآن کریم در ترتیب مصحف و یکصد و یکمین سوره در ترتیب نزول می‌باشد، دارای بیست و چهار آیه،و صدو چهل و پنج کلمه و هزار و نهصد و سیزده حرف است و در شهر مدینه نازل شده است.

فضایل

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «هر کس سوره حشر را بخواند تمام بهشت و دوزخ و عرش و کرسی و حجاب و آسمان‌ها و زمین‌های هفتگانه و حشرات و بادها و پرندگان و درختان و جنبندگان و خورشید و ماه و فرشتگان همگی بر او رحمت می‌فرستند، و برای او استغفار می‌کنند، و اگر در آن روز یا در آن شب بمیرد شهید مرده است». و فضیلت دیگر آن، هر کس یکی از سوره‌های مسبحات را قبل از غیبت قرائت کند، امام زمان (ع) را قبل از مرگ زیارت می‌کند.

محتوای سوره

• در بخش ابتدایی سوره مقدمه ای برای مباحث مختلف است و در ادامه سخن از تسبیح و تنزیه عمومی موجودات، در برابر خداوند عظیم و حکیم است.
• در بخش دوم که از آیه دوم تا آیه دهم (مجموعا نه آیه) است ماجرای نزاع بین مسلمان را با یهود پیمان‌شکن مدینه بازگو می‌کند.
• در بخش سوم که از آیه یازدهم تا هفدهم (مجموعاً هفت آیه) را تشکیل می‌دهد داستان منافقان مدینه آمده است که با یهود در این برنامه همکاری نزدیک داشتند.
• بخش چهارم شامل اندرزها و نصایح کلی نسبت به عموم مسلمانان است و در واقع نتیجه‌گیری از آیات فوق می‌باشد.
• بخش پنجم که فقط یک آیه است (آیه بیست‌ویکم) توصیف است از قرآن کریم و بیان آثار آن در پاکسازی روح و جان.
• بخش ششم که از آیه بیست‌ودوم تا آیه بیست‌وچهارم، به توصیف جمال و جلال و اسماء حسنای خداوند می‌پردازد که به انسان در طریق معرفة اللَّه کمک بسزایی می‌کند.

پیام اصلی

هر شخصی با نظام اسلامی به نزاع و ستیز برخیزد، ولی مسلمین همه امکانات و راه‌های صلح و سازش را با او در میان می‌گذارد، و اگر سودی نکرد، موظف است برای حفظ نظام اسلامی تلاش کند، آن گاه آثار قدرت غیبی آشکار می‌شود، به گونه ای که نه به فکر مسلمانان پیروز خطور می‌کرد، که این قدرت نصیب آنها می‌شد، و نه به فکر کفار شکست خورده می‌آمد، که این چنین شکست نصیبشان شود.