ابناذنیه
ابناُذینه، با نام کامل عمر بن محمد بن عبدالرحمن بصری محدث و فقیه شیعی سده دوم هجری، از اصحاب جعفر صادق بود و در بصره زندگی میکرد. او در فقه و کلام فعالیت داشت و کتابی به نام کتاب الفرائض تألیف کرد که امروزه اثری از آن باقی نیست. بسیاری از محدثان برجسته شیعه از وی روایت کردهاند.
زندگی
ابناُذینه، با نام کامل عمر بن محمد بن عبدالرحمن بصری، از محدثان و فقیهان سده دوم هجری قمری (هشتم میلادی) بود. اطلاعات دقیقی از زندگی، ولادت و درگذشت او در دست نیست، اما روشن است که از اصحاب جعفر صادق بهشمار میرفت و برخی او را از شاگردان و یاران موسی کاظم نیز دانستهاند. نجاشی تصریح کرده که ابناُذینه برخی روایات را از جعفر صادق از طریق مکاتبه دریافت کرده است. به نظر میرسد که او پیوسته در بصره اقامت داشته و به همین دلیل از بزرگان شیعیان آن شهر محسوب شده است. رجالشناسان شیعه، از جمله شیخ طوسی و علامه حلی، وی را فردی موثق دانستهاند، و نوری بر اجماع محدثان شیعه بر وثاقت او تأکید کرده است.[۱]
ابناُذینه در سلسله اسناد ۴۸۲ حدیث حضور دارد و بخش عمده این روایات از جعفر صادق و عمدتاً از طریق زراره بن أعین نقل شده است. او همچنین از دیگر محدثان چون بکیر بن أعین، فضیل بن یسار، عبیدالله حلبی، آبان بن ابیعیاش، عبید بن زراره و محمد بن مسلم روایت کرده است. در مقابل، بسیاری از محدثان برجسته شیعی سده دوم هجری همچون ابن ابیعمیر، حریز، صفوان، حسن بن محمد سماعه، جمیل بن دراج و حماد بن عیسی، روایات خود را از ابناُذینه نقل کردهاند.[۲]
هرچند محور اصلی روایات او مسائل فقهی است، اما گاه در زمینههای کلامی و امامت نیز روایتهایی از وی موجود است. روایت نوری که از مباحثات فکری ابناُذینه با مخالفان سخن میگوید، این تسلط بر علم کلام را تأیید میکند. ابناُذینه اثری به نام کتاب الفرائض در دو نسخه کوچک و بزرگ داشته که احمد بن میثم بن دکین آن را روایت کرده است؛ اما امروزه اثری از این کتاب باقی نمانده است.[۳]
محمد بن عمر بن اُذینه
در برخی منابع، از فرد دیگری به نام محمد بن عمر بن اُذینه یاد شده که به نظر میرسد شخصیتی متفاوت از عمر بن اُذینه باشد. محمد، که به دلیل شهرت پدرش به ابناُذینه معروف شده بود، اهل کوفه بوده و پس از فرار از مهدی عباسی، در یمن درگذشته است. این تفاوتها حاکی از آن است که محمد و عمر بن اُذینه دو شخصیت جداگانه بودهاند.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابناذنیه». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.