نماز شب

عکسی از یک فرد مسلمان در سجاده نماز

یکی از ویژگی بندگان خاص خدا در اسلام، راز و نیاز شبانه و شب زنده‌داری و نماز شب است. نماز شب در فرهنگ اسلامی جایگاه ویژه، و ارزشی فوق‌العاده دارد.

اهمیت

نماز شب جزء صفات عبادالرّحمن شمرده شده و بر اساس باورهای اسلامی جایگاه خاصّ آن را در مسئله تربیت و سیر و سلوک الی اللّه پر اهمیت است. در پاسخ به این مورد که چرا باید نماز شب به صورت مخفیانه اقامه شود گفته شده است:

1. کارهای ارزشمند و عظیم چنان است که حقیقت آنها به سادگی قابل درک نیست، در عین حال پنهان داشتن پاداش آنها نشاط انگیزتر است.
2. قرّة العین و چشم روشنی، آن قدر بزرگ و گسترده است که دانش انسان از رسیدن به تمام خصوصیات آن ناتوان است.
3. چون «نمازشب» مخفیانه و دور از چشم دیگران انجام می‌گیرد، پاداش آن نیز پنهان و دور از چشم مردمان است.

توفیق نماز شب

البته لازمه سحرخیزی و توفیق خواندن نمازشب، خوابیدن به موقع و استراحت کافی در شب است. و برای کسانی که تا بعد از نیمه شب بیدارند، سحرخیزی میسّر نخواهد بود و کمترین اثرش سلب توفیق از بیداری در هنگام سحر است. نماز شب توفیقی می‌خواهد که آن را هم باید از خدا طلبید. گاهی گناهان و دروغ‌ها سبب محرومیت انسان از نماز شب می‌گردد و شیرینی عبادت و نیایش از انسان گرفته می‌شود

احکام نماز شب

• فضیلت نماز شفع و وتر از هشت رکعت نماز دیگر بیشتر است.
• اگر وقت برای ادا نماز کم باشد انسان می‌تواند فقط به نماز وتر اکتفا کند.
• وقت نماز شب از اول نیمه است تا طلوع صبح صادق.
• افضل آن است که نماز شب به هنگام سحر خوانده شود و هنگام سحر عبارت است از:یک سوم آخر شب و هر مقدار به صبح نزدیکتر باشد افضل تر است.
• مسافر می‌تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.

فلسفه نمازشب

۱_اگر انسان در انتهای شب از خواب برخیزد و به راز و نیاز با خالق بی‌نیاز خویش بپردازد، نشاط خوب و حال خوشی برای عبادت خواهد داشت؛ زیرا با استراحتی که کرده خستگی کار روزانه از بدنش خارج شده و آماده راز و نیاز گشته است؛ مخصوصاً که نسیم سحری خود نشاط آور و فرح بخش است.

۲_در انتهای شب آدمی از مزاحتمهایی که معمولًا در طول روز برایش پیش می‌آید در امان است؛ نه تلفنی، نه مراجعه کننده‌ای، نه طلبکاری، نه بدهکاری، و خلاصه فراغت کامل دارد.

۳_بی شک به دنبال این شور و نشاط و حال عبادت و فراغت کامل و رفع خستگی، حضور قلب بهتری در نماز حاصل می‌شود. بدین جهت حضور قلبی که در نماز شب وجود دارد، در نمازهای روزانه نیست.

۴_از آنجا که این نماز در دل شب و در خلوت و تنهایی انجام می‌شود، از ریا به دور می‌ماند. ممکن است انسان در مسجد و در حضور مردم گرفتار ریا شود، هر چند نباید گرفتار وسواس شد و به این بهانه از حضور در مسجد و جماعت خودداری کرد، ولی‌به هر حال، زمینه ریا در چنان نمازهایی بیشتر است، امّا در دل شب، که نماز گزار تک تنها و به دور از نگاه‌های دیگران، با خدای خویش راز و نیاز می‌کند، زمینه ریاکاری وجود ندارد و نمازش را در کمال خلوص نیّت بجا می‌آورد. و این ارزش نماز شب را بسیار زیاد می‌کند.

۵- نماز شب با آرامش خاطر انجام می‌شود و به انسان آرامش می‌بخشد. امروزه علم پزشکی ثابت کرده که عامل بسیاری از بیماریها، فشارهای روحی است. و عبادت شبانه این فشار را کاهش داده و به انسان آرامش می‌دهد. این که در برخی از روایات گذشته گفته شد که نماز شب ضامن سلامتی می‌باشد، سرّ آن همین مطلب است!

بنابراین باید نماز شب را احیاء کنیم. در ماه رمضان و ماه‌های دیگر آن را اقامه نماییم. اگر نمی‌توانیم آن را به‌طور کامل انجام دهیم، بدون مستحبّات به جا آوریم. در این صورت می‌توان یازده رکعت آن را در ظرف ربع ساعت انجام داد. حتّی کسانی که تازه شروع می‌کنند می‌توانند تمام یازده رکعت را هم نخوانند و به قسمتی از آن قناعت نمایند، تا در ابتدای کار سنگین نباشد. و اگر توفیق انجام این عبادت بزرگ را بصورت مستمر نداریم، لااقل هفته‌ای یک بار و در شبهای جمعه که روز بعد را استراحت بیشتری داریم، در دل شب برخیزیم و به درگاه پروردگار مهربان برویم و برای لحظاتی با خداوند درد دل کنیم.