کاربر:ملک/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
(+ رده:خطبه فدکیه (هاتکت)) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== شرح عبارت «و النهی عن شرب الخمر تنزیهاً عن الرجس» در خطبه فدکیه فاطمه زهرا == | == شرح عبارت «و النهی عن شرب الخمر تنزیهاً عن الرجس» در خطبه فدکیه فاطمه زهرا == | ||
[[پرونده:فدک.jpeg|بندانگشتی|باغ فدک]] | |||
[[خطبه فدکیه|خُطبه فدکیه]] یا خطبة لُمَّة، حضرت [[فاطمه زهرا]] در مسجدالنبی، در اعتراض به غصب [[فدک]] و دفاع از حق [[خلافت علی بن ابیطالب|خلافت]] [[علی بن ابیطالب]] ایراد شد و مسلمانان را بهخاطر سکوت در مقابل ستم به [[اهلبیت]] سرزنش کرد، خطبه مجموعهای از معارف، در زمینههای خداشناسی، [[معادشناسی در اسلام|معادشناسی]]، نبوت و بعثت [[پیامبر اسلام]]، عظمت قرآن، [[امامت و ولایت علی بن ابیطالب|ولایت]] و فلسفه برخی از احکام را دربردارد. | [[خطبه فدکیه|خُطبه فدکیه]] یا خطبة لُمَّة، حضرت [[فاطمه زهرا]] در مسجدالنبی، در اعتراض به غصب [[فدک]] و دفاع از حق [[خلافت علی بن ابیطالب|خلافت]] [[علی بن ابیطالب]] ایراد شد و مسلمانان را بهخاطر سکوت در مقابل ستم به [[اهلبیت]] سرزنش کرد، خطبه مجموعهای از معارف، در زمینههای خداشناسی، [[معادشناسی در اسلام|معادشناسی]]، نبوت و بعثت [[پیامبر اسلام]]، عظمت قرآن، [[امامت و ولایت علی بن ابیطالب|ولایت]] و فلسفه برخی از احکام را دربردارد. | ||
{{فاطمه زهرا}} | {{فاطمه زهرا}} | ||
== رشد روحی و امنیت اجتماعی "نهی از شرب الخمر" در خطبه فدکیه == | == رشد روحی و امنیت اجتماعی "نهی از شرب الخمر" در خطبه فدکیه == | ||
=== امنیت روحی و رشد معنوی === | === امنیت روحی و رشد معنوی === | ||
[[فاطمه زهرا]] با بیان «وَ اَلنْهی عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزِیهاً عَنِ الرِّجْس» <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|عنوان کتاب=زندگانى حضرت زهرا عليها السلام( ترجمه جلد 43 بحار الأنوار)|سال=1379|نام=محمدباقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=انتشارات مهام|جلد=43|صفحه=697}}</ref>نه تنها از منظر فقهی بلکه از منظر تربیتی-روایی، نحوه تعیین مسیر رشد معنوی انسان را روشن میکنند. واژه «تنزیهاً عن الرجس» به معنای پاکسازی از پلیدیها است و «رجس» تنها محدود به پلیدیهای مادی نیست بلکه شامل گناه، دشمنی و کینه نیز میشود. در کلام [[فاطمه زهرا|فاطمه زهرا،]] بر پاکسازی درونی (روحی) از تمامی پلیدیها تأکید دارد. امنیت روحی تنها در سایه دوری از گناهان محقق میشود. همانگونه که در قرآن آمده: «إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» | محمود شریفی می نویسد: مسأله ميگسارى و شرابخوارى يكى از آفات ديرين زندگى انسان است و شراب دشمن ديرينه و پر كينه بشر.اسلام زندگيساز كه راه رهائى انسان است و ضامن جسم و جان افراد و ايجاد نظام برتر در روابط اجتماعى، براى پاسدارى از سلامت و سعادت فرد و جامعه بهترين رهنمودها و متقن ترين قوانين را ارائه داده است،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتابخانه احادیث شیعه|تاریخ=1375|نام=محمود|نام خانوادگی=شریفی}}</ref>[[فاطمه زهرا]] با بیان عبارت «وَ اَلنْهی عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزِیهاً عَنِ الرِّجْس» <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|عنوان کتاب=زندگانى حضرت زهرا عليها السلام( ترجمه جلد 43 بحار الأنوار)|سال=1379|نام=محمدباقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=انتشارات مهام|جلد=43|صفحه=697}}</ref> در خطبه فدکیه، بین مهاجر وانصار، نه تنها از منظر فقهی بلکه از منظر تربیتی-روایی، نحوه تعیین مسیر رشد معنوی انسان را روشن میکنند. واژه «تنزیهاً عن الرجس» به معنای پاکسازی از پلیدیها است و «رجس» تنها محدود به پلیدیهای مادی نیست بلکه شامل گناه، دشمنی و کینه نیز میشود. در کلام [[فاطمه زهرا|فاطمه زهرا،]] بر پاکسازی درونی (روحی) از تمامی پلیدیها تأکید دارد. امنیت روحی تنها در سایه دوری از گناهان محقق میشود. همانگونه که در قرآن آمده: «إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قرآن کریم|عنوان کتاب=قرآن|جلد=سوره مائده|صفحه=90}}</ref> | ||
این نهی تغییری بنیادین در نگرش فردی و اجتماعی ایجاد میکند تا انسان بتواند با تمرکز و صفای باطن به سوی کمال معنوی گام بردارد. جعفربن محمد در تفسیر این آیه میفرمایند: «شرابخوار خدا را همانند كسى كه بت پرست است ملاقات مى كند،»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتابخانه احادیث شیعه|عنوان کتاب=چهل حدیث «شراب»|پیوند نویسنده=https://www.hadithlib.ir/rolls/view/5900}}</ref> | |||
این تشبیه نشان میدهد که نهی از شراب تنها به پیامدهای مادی محدود نیست، بلکه آثار معنوی و روحانی مخربی دارد. روایات همچنین به «امّ الخبائث» [https://www.hadithlib.ir/rolls/view/5900/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87# | این تشبیه نشان میدهد که نهی از شراب تنها به پیامدهای مادی محدود نیست، بلکه آثار معنوی و روحانی مخربی دارد. روایات همچنین به «امّ الخبائث»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|عنوان کتاب=بحارالانوار|نام=محمد باقر|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=69|صفحه=146}}</ref> [https://www.hadithlib.ir/rolls/view/5900/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87# t] بودن شراب اشاره میکنند که بر اثرات گناه و پلیدیهای ناشی از مصرف میافزاید. از منظر تربیتی، این نگرش نشان میدهد که احکام الهی بهمثابه ابزارهای تربیتیاند تا انسان به تعالی معنوی برسد و جامعه نیز از آثار مخرب مصرف مواد دور بماند. در این راستا، گرچه نمونههای معاصر میتواند به بیان اثرات اجتماعی و روانی اشاره کند، اما باید با استناد به منابع روایی و فقهی معتبر پشتیبانی شود. | ||
=== امنیت جسمی و اجتماعی === | === امنیت جسمی و اجتماعی === | ||
مصباح یزدی در شرح خطبه فدکیه بیان می کند که «خداوند براي سلامت بدن دستوراتي داده است از جمله: منع از مسکرات است. قرآن ميفرمايد: «وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً» ما خرما و انگور را براي شما قرار داديم ولي شما در اثر پيروي از شيطان می کنید. مصرف مسکرات به بدن ضرر و عقل را ضايع ميکند و جامعه را ناامني ميکند. روح و بدن سالم وسيلهاي است که خدا براي رشد و کمال در انسان قرار داده است و دستور داده که با سوء استفاده از نعمتهاي الهي روح و بدنتان را فاسد نکنيد؛ (تَنْزِيهاً عَنِ الرِّجْسِ).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= | مصباح یزدی در شرح خطبه فدکیه بیان می کند که «خداوند براي سلامت بدن دستوراتي داده است از جمله: منع از مسکرات است. قرآن ميفرمايد: «وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قرآن کریم|عنوان کتاب=قرآن|جلد=سوره نحل|صفحه=67}}</ref> ما خرما و انگور را براي شما قرار داديم ولي شما در اثر پيروي از شيطان می کنید. مصرف مسکرات به بدن ضرر و عقل را ضايع ميکند و جامعه را ناامني ميکند. روح و بدن سالم وسيلهاي است که خدا براي رشد و کمال در انسان قرار داده است و دستور داده که با سوء استفاده از نعمتهاي الهي روح و بدنتان را فاسد نکنيد؛ (تَنْزِيهاً عَنِ الرِّجْسِ).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی|عنوان کتاب=شرح خطبه فدک|نام=محمد تقی|نام خانوادگی=مصباح یزدی}}</ref> فاطمه زهرا نیز با تاکید بر این دستور مهم در این خطبه به حفظ کرامت انسانی و سلامت جسمی انسجام جامعه اشاره میکنند. وقتی از مصرف شراب پرهیز میشود، آسیبهای جسمی و روانی کاهش مییابد. در چنین بستری، ارتباط بین سلامت جسم و رشد معنوی روشن میشود. مصرف مشروبات به لحاظ جسمی و روحی، هم سلامت فرد را تهدید میکند و هم پیوندهای اجتماعی را تضعیف مینماید؛ که این نکته در روایاتی مانند غررالحکم و دیگر متون اهلالبیت نیز بازتاب دارد. در دنیای امروز، با وجود تبلیغات گسترده برای مواد مخدر و نوشابههای الکلی با نامهای فریبنده، این خطبه بهعنوان چراغی راهگشا برای نسل جوان مطرح است تا با فهم علتهای حکمتآمیز احکام، جامعهای سالم و پایدار بنا کنند. در این چارچوب، فهم دقیق از مفهوم «تنزیهاً عن الرجس» به ما کمک میکند تا نه تنها به دنبال محدودیتهای خشک نباشیم، بلکه به کارکرد تربیتی و هدایتگر احکام الهی توجه کنیم.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه|عنوان کتاب=اهمیت کتاب اللّه و اسرار و فلسفه احکام|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی}}</ref> | ||
== | |||
== پانویس == | |||
=== ارجاعات === | |||
<references /> | <references /> | ||
=== منابع === | |||
* دانشنامه، پیامبر و اهل بیت، فاطمه زهرا، اهمیت کتاب اللّه و اسرار و فلسفه احکام، https://noo.rs/az13l | |||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ناشر: دارالاحیاء تراث العربی، کتابخانه دیجیتال قائمیه. | |||
* پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی، شرح خطبه فدک. | |||
[[رده:فاطمه زهرا]] | [[رده:فاطمه زهرا]] | ||
[[رده:سخنرانیهای فاطمه]] | [[رده:سخنرانیهای فاطمه]] | ||
[[رده:خطبه فدکیه]] | [[رده:خطبه فدکیه]] | ||
نسخهٔ ۴ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۷
شرح عبارت «و النهی عن شرب الخمر تنزیهاً عن الرجس» در خطبه فدکیه فاطمه زهرا
خُطبه فدکیه یا خطبة لُمَّة، حضرت فاطمه زهرا در مسجدالنبی، در اعتراض به غصب فدک و دفاع از حق خلافت علی بن ابیطالب ایراد شد و مسلمانان را بهخاطر سکوت در مقابل ستم به اهلبیت سرزنش کرد، خطبه مجموعهای از معارف، در زمینههای خداشناسی، معادشناسی، نبوت و بعثت پیامبر اسلام، عظمت قرآن، ولایت و فلسفه برخی از احکام را دربردارد.
 | |
| زندگی | |
|---|---|
| نامها و القاب · زندگی زناشویی · اختلاف مالی فاطمه با خلافت · خطبه فدکیه · رویداد خانهٔ فاطمه · درگذشت | |
| در قرآن | |
| سوره انسان · سوره قدر · سوره کوثر · آیه مباهله · آیات نور · آیه تطهیر · آیه مودت · آیه اطعام | |
| جایها | |
| در مکه | محله بنیهاشم · شعب ابیطالب |
| در مدینه | بقیع · بیتالاحزان · درخت کنار · روضه نبوی · سقیفه · مسجد النبی |
| در شمال حجاز | فدک |
| افراد | |
| خانواده | محمد · خدیجه · علی |
| فرزندان | حسن · حسین · زینب · امکلثوم · محسن |
| همراهان | فضه · ام ایمن · اسماء · سلمان |
| دیگران | قنفذ · مغیره · عمر · ابوبکر |
| آثار | |
| خطبه فدکیه · خطبه عیادت · دعای نور · مصحف فاطمه · لوح فاطمه | |
| مرتبط | |
| تسبیحات فاطمه · رویداد مباهله · ایام فاطمیه | |
رشد روحی و امنیت اجتماعی "نهی از شرب الخمر" در خطبه فدکیه
امنیت روحی و رشد معنوی
محمود شریفی می نویسد: مسأله ميگسارى و شرابخوارى يكى از آفات ديرين زندگى انسان است و شراب دشمن ديرينه و پر كينه بشر.اسلام زندگيساز كه راه رهائى انسان است و ضامن جسم و جان افراد و ايجاد نظام برتر در روابط اجتماعى، براى پاسدارى از سلامت و سعادت فرد و جامعه بهترين رهنمودها و متقن ترين قوانين را ارائه داده است،[۱]فاطمه زهرا با بیان عبارت «وَ اَلنْهی عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزِیهاً عَنِ الرِّجْس» [۲] در خطبه فدکیه، بین مهاجر وانصار، نه تنها از منظر فقهی بلکه از منظر تربیتی-روایی، نحوه تعیین مسیر رشد معنوی انسان را روشن میکنند. واژه «تنزیهاً عن الرجس» به معنای پاکسازی از پلیدیها است و «رجس» تنها محدود به پلیدیهای مادی نیست بلکه شامل گناه، دشمنی و کینه نیز میشود. در کلام فاطمه زهرا، بر پاکسازی درونی (روحی) از تمامی پلیدیها تأکید دارد. امنیت روحی تنها در سایه دوری از گناهان محقق میشود. همانگونه که در قرآن آمده: «إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»[۳]
این نهی تغییری بنیادین در نگرش فردی و اجتماعی ایجاد میکند تا انسان بتواند با تمرکز و صفای باطن به سوی کمال معنوی گام بردارد. جعفربن محمد در تفسیر این آیه میفرمایند: «شرابخوار خدا را همانند كسى كه بت پرست است ملاقات مى كند،»[۴]
این تشبیه نشان میدهد که نهی از شراب تنها به پیامدهای مادی محدود نیست، بلکه آثار معنوی و روحانی مخربی دارد. روایات همچنین به «امّ الخبائث»[۵] t بودن شراب اشاره میکنند که بر اثرات گناه و پلیدیهای ناشی از مصرف میافزاید. از منظر تربیتی، این نگرش نشان میدهد که احکام الهی بهمثابه ابزارهای تربیتیاند تا انسان به تعالی معنوی برسد و جامعه نیز از آثار مخرب مصرف مواد دور بماند. در این راستا، گرچه نمونههای معاصر میتواند به بیان اثرات اجتماعی و روانی اشاره کند، اما باید با استناد به منابع روایی و فقهی معتبر پشتیبانی شود.
امنیت جسمی و اجتماعی
مصباح یزدی در شرح خطبه فدکیه بیان می کند که «خداوند براي سلامت بدن دستوراتي داده است از جمله: منع از مسکرات است. قرآن ميفرمايد: «وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً»[۶] ما خرما و انگور را براي شما قرار داديم ولي شما در اثر پيروي از شيطان می کنید. مصرف مسکرات به بدن ضرر و عقل را ضايع ميکند و جامعه را ناامني ميکند. روح و بدن سالم وسيلهاي است که خدا براي رشد و کمال در انسان قرار داده است و دستور داده که با سوء استفاده از نعمتهاي الهي روح و بدنتان را فاسد نکنيد؛ (تَنْزِيهاً عَنِ الرِّجْسِ).[۷] فاطمه زهرا نیز با تاکید بر این دستور مهم در این خطبه به حفظ کرامت انسانی و سلامت جسمی انسجام جامعه اشاره میکنند. وقتی از مصرف شراب پرهیز میشود، آسیبهای جسمی و روانی کاهش مییابد. در چنین بستری، ارتباط بین سلامت جسم و رشد معنوی روشن میشود. مصرف مشروبات به لحاظ جسمی و روحی، هم سلامت فرد را تهدید میکند و هم پیوندهای اجتماعی را تضعیف مینماید؛ که این نکته در روایاتی مانند غررالحکم و دیگر متون اهلالبیت نیز بازتاب دارد. در دنیای امروز، با وجود تبلیغات گسترده برای مواد مخدر و نوشابههای الکلی با نامهای فریبنده، این خطبه بهعنوان چراغی راهگشا برای نسل جوان مطرح است تا با فهم علتهای حکمتآمیز احکام، جامعهای سالم و پایدار بنا کنند. در این چارچوب، فهم دقیق از مفهوم «تنزیهاً عن الرجس» به ما کمک میکند تا نه تنها به دنبال محدودیتهای خشک نباشیم، بلکه به کارکرد تربیتی و هدایتگر احکام الهی توجه کنیم.[۸]
پانویس
ارجاعات
- ↑ شریفی، محمود (۱۳۷۵). کتابخانه احادیث شیعه.
- ↑ مجلسی، محمدباقر (۱۳۷۹). بحارالانوار. ج. ۴۳. انتشارات مهام. ص. ۶۹۷.
- ↑ قرآن کریم. ج. سوره مائده. ص. ۹۰.
- ↑ کتابخانه احادیث شیعه.
- ↑ مجلسی، محمد باقر. بحارالانوار. ج. ۶۹. ص. ۱۴۶.
- ↑ قرآن کریم. ج. سوره نحل. ص. ۶۷.
- ↑ مصباح یزدی، محمد تقی. پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر. دانشنامه.
منابع
- دانشنامه، پیامبر و اهل بیت، فاطمه زهرا، اهمیت کتاب اللّه و اسرار و فلسفه احکام، https://noo.rs/az13l
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ناشر: دارالاحیاء تراث العربی، کتابخانه دیجیتال قائمیه.
- پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی، شرح خطبه فدک.