سید جمالالدین احمد بن موسی
سید احمد بن موسی بن جعفر بن محمد، معروف به ابنطاووس، از دانشمندان برجسته شیعه در سده هفتم هجری بود. وی در حله زاده شد و در همانجا درگذشت. او از خاندان آلطاووس بود که نسب آنان به حسن مثنی میرسید. آثار فقهی، اصولی و حدیثی متعددی از او بهجا مانده و از استادان چهرههایی چون علامه حلی بوده است. برادرش، علی بن موسی، مشهور به سید بن طاووس نیز در زمینه ادعیه و زیارات شناختهشده است.
نام و نسب
احمد بن موسی بن جعفر بن محمد، مشهور به ابنطاووس و ملقب به جمالالدین و ابوالفضائل است. خاندان او که به «بنیطاووس» یا «آلطاووس» شهرت داشتند، از خاندانهای شناختهشده دینی و علمی در حله بهشمار میرفتند. اصل این خاندان از مدینه بود و نسب آنان به حسن مثنی، فرزند حسن بن علی، میرسد. جدّ این خاندان، محمد بن اسحق، بهدلیل زیبایی چهره به «طاووس» ملقب شد و فرزندانش پس از سکونت در عراق به «آلطاووس» شناخته شدند. اعضای این خاندان به سبب پیوند نسبی با اهل بیت، در زمره راویان و اصحاب آنان قرار داشتند و گاه مناصبی چون نقابت اشراف را در مناطقی چون مدینه، حله، کربلا، نجف و مصر برعهده داشتند.[۱]
احمد بن موسی هرچند به خاطر نسبت خانوادگیاش به ابنطاووس شهرت دارد اما بیش از او، برادرش علی بن موسی، به ابنطاووس شهرت یافته است و به وی، سید بن طاووس میگفتند. در منابع فقهی، رجالی، حدیثی و ادبی، غالباً مقصود از ابنطاووس، احمد بن موسی است؛ در حالی که در آثار مربوط به زیارت، ادعیه و وقایع عاشورا، غالباً ابنطاووس به علی بن موسی اشاره دارد. هر دو برادر از مشایخ اجازه و راویان حدیث بودند و در سلسله اسناد برخی علمای بزرگ مانند علامه حلی، حسن بن داود، علی بن عیسی اربلی و عبدالکریم بن طاووس حضور دارند.[۲]
زندگی
احمد بن موسی، از دانشمندان شیعه سده هفتم هجری بود. او در زمینههای فقه، اصول، حدیث، رجال، ادب، شعر و کلام فعالیت داشت. وی در آغاز قرن هفتم هجری در حله زاده شد و همانجا در سال ۶۷۳ هجری قمری درگذشت.[۳]
فعالیتهای علمی
علامه نوری، از رجالشناسان شیعه، در کتاب مستدرک الوسائل از احمد بن موسی بهعنوان راوی بزرگان شیعه یاد میکند و فهرستی از استادان او آورده شده است که شامل فخار بن معد موسوی، محمد بن معد موسوی، محییالدین ابن اخی ابن زهره، حسین بن احمد سوراوی، نجیبالدین بن نما، ابوعلی حسین بن خشرم و محمد بن غالب میشود. از شاگردان احمد بن موسی، میتوان به علامه حلی و حسن بن علی بن داود الحلی، صاحب کتاب الرجال، اشاره کرد. شهید ثانی نیز در اجازات خود از وی نام برده است. آثار وی در حوزه فقه، اصول، تفسیر و ادعیه جایگاه قابل توجهی در نزد شیعیان دارد.[۴]
آثار
برخی از آثار او عبارتاند از: بشری المحققین (فقه، ۶ جلد)، الملاذ (فقه، ۴ جلد)، العدة (اصول فقه)، الروح (در رد بر ابن ابیالحدید)، شواهد القرآن (۲ جلد)، عین العترة فی غبن العترة، زهرة الریاض فی المواعظ، الاختیار فی ادعیة اللیل و النهار، الازهار فی شرح لامیة مهیار و عمل الیوم و اللیلة.[۵]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابنطاووس». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.