تفسیر قرآن
| قرآن |
|---|
 |
تفسیر قرآن، روشی در تبیین و توضیح آیات قرآن است که در میان مسلمانان مرسوم است. تفسیر قران به دو شکل ماثور و تفسیر به رای یا تفسیر اجتهادی وجود دارد. در میان منابع شیعه و سنی، تفاسیر بسیاری در طول قرون مختلف نوشته شده است که هر یک، ویژگی‌های خاص خود را داراست.
دسته‌بندی تفاسیر قرآن
در یک دسته‌بندی ساده و کلی، مطالعات قرآنی را می‌توان به دو بخش «مطالعهٔ سنتی» و «مطالعهٔ مدرن» دسته‌بندی کرد. مطالعه سنتی حدود هزار سال در جهان اسلام حاکم بوده که در کتابی چون «الاتقان فی علوم القرآن» از جلال‌الدین سیوطی به صورت چکیده و دائرةالمعارفی اینگونه تألیفات و نظریات عالمان گزارش شده است. در حالی که توجه به مطالعات روش مند فقط در حدود ۱۰۰ سال قدمت دارد. الگویی سنتی برای تفسیر قرآن وجود دارد که مطابق آن تفاسیر به دو دستهٔ اصلی «تفسیر به مأثور» و «تفسیر به رأی» (یا «تفسیر اجتهادی») تقسیم‌بندی می‌گرد. اغلب تفاسیر در دسته دوم قرار می‌گیرند. تفاسیر دسته دوم نیز به دو گروه «جایز/ممدوح» و «باطل/مذموم» تقسیم‌بندی می‌گردند.[۱]
با اینکه بحث طبقه‌بندی تفاسیر و اصطلاحات امروزین مرتبط با آن بیش از سده اخیر سابقه ندارد، اما برخی از قدما نیز در این رابطه مباحث پراکنده‌ای را مطرح کرده‌اند که ظاهراً نخستین فرد ازین افراد شیخ طوسی است که در مقدمه تفسیرش اقسام تفسیر را برشمرده است. پس از او راغب اصفهانی و طبرسی به این بحث پرداخته‌اند. بجز معدود تفاسیر روایی محض، دیگر تفاسیر شیعه و سنی که صبغه اجتهادی یافتند، براساس استعدادها و توانایی‌های علمی مفسران و علایق و دغدغه‌های فکریشان در دستجات گوناگونی طبقه‌بندی می‌گردند:[۲]
- ادبی
- بلاغی
- اعتقادی
- کلامی
- فلسفی
- عرفانی
- تاریخی
- علمی
- فقهی
پانویس
ارجاعات
- ↑ عباسی ۱۳۹۶، ص. ۴۶.
- ↑ اسعدی، شاکر و اسعدی ۱۳۹۴، ص. ۱۶۴.
منابع
- عباسی، مهرداد (۱۳۹۶). «روش‌شناسی پژوهشهای قرآنی در دوره جدید». اطلاعات حکمت و معرفت (۱).
- اسعدی، علی؛ شاکر، محمدکاظم؛ اسعدی، محمد (۱۳۹۴). «تحلیل انتقادی طبقه‌بندی تفاسیر و ارائهٔ مدل مطلوب». پژوهشهای قرآنی (۷۶).