فهرست حکومت‌های اسلامی

حکومت‌های اسلامی، آن دسته از حکومت‌هایی هستند که توسط مسلمانان در مناطق مختلف جهان، به وجود آمده و اقدام به حکومترانی بر مسلمانان و غیرمسلمانان آن مناطق می‌نموده‌اند. این مناطق اغلباً مکان‌هایی بوده‌اند که در قرون اولیه اسلامی توسط جنگجویان مسلمان فتح می‌شده و مردمان آنجا به مرور مسلمان می‌گشتند. اما مردمان برخی از این مناطق نیز، پیش از آنکه سرزمین‌های آنان توسط جنگجویان مسلمان فتح شوند، توسط بازرگانان و مبلغان و روحانیون، به دین اسلام درمی‌آمدند. این مناطق و حکومت‌های آنان را می‌توان به چند ناحیه تقسیم کرد: ایران، میانه و ماوراءالنهر، شبه قاره هند، شامات، مصر و آناتولی، شمال آفریقا و آندلس.

فهرست حکومت‌های اسلامی در ایران

**حکومت‌های اسلامی در فلات ایران و ماوراءالنهر**
نام حکومت	مدت زمان حکومت (میلادی)	مدت زمان حکومت (قمری)	بنیان‌گذار	پایتخت	محدوده حکومت
طاهریان	۸۲۱–۸۷۳	۲۰۵–۲۵۹ ه‍. ق	طاهر بن حسین (ذوالیمینین)	مرو، نیشابور و بلخ
صفاریان	۸۶۷–۱۰۰۲	۲۴۷–۲۸۷ ه‍. ق	یعقوب لیث	زرنج
سامانیان	۸۷۵–۹۹۹	۲۶۱–۳۸۹ ه‍. ق	نصر بن احمد	بلخ و بخارا
علویان طبرستان	۸۶۴–۹۲۸	۲۵۰–۳۱۶ ه‍. ق	حسن بن زید علوی	آمل، ساری و استرآباد
زیاریان	۹۲۸–۱۰۴۳	۳۱۵–۴۳۴ ه‍. ق	مرداویج بن زیار	اصفهان، شیراز، گرگان، رودسر، ری و آمل
آل بویه	۹۳۴–۱۰۵۵	۳۲۰–۴۴۰ ه‍. ق	علی بن بویه (عمادالدوله)	بغداد، اصفهان، ری، شیراز و همدان
آل حسنویه	۹۳۴–۱۰۵۵	۳۴۸–۴۰۵ ه‍. ق	حسنویه پسر حسین برزکانی	قلعه سرماح
غزنویان	۹۶۳–۱۱۸۶	۳۵۱–۵۸۱ ه‍. ق	سبکتکین (ناصرالدین)	غزنین و لاهور
سلجوقیان	۱۰۳۷–۱۱۹۴	۴۲۸–۵۹۰ ه‍. ق	طغرل بیگ	نیشابور، اصفهان، ری، مرو و همدان
غوریان	۱۱۴۸–۱۲۱۵	۵۴۲–۶۱۱ ه‍. ق	قطب الدین محمد	هرات و غزنین
اتابکان	ــ	ــ	ــ	ــ	ــ
خوارزمشاهیان	۱۰۷۷–۱۲۳۱	۴۷۰–۶۲۸ ه‍. ق	انوشتکین غرجه	گرگانچ، غزنی، سمرقند و تبریز
ایلخانیان	۱۲۵۶–۱۳۳۵	۶۵۴–۷۳۶ ه‍. ق	هلاکوخان	تبریز، مراغه و سلطانیه
چوپانیان	۱۳۳۵–۱۳۵۷	۷۳۶–۷۵۹ ه‍. ق	شیخ حسن چوپانی	تبریز
مظفریان	۱۳۳۵–۱۳۹۳	۷۳۶–۷۹۶ ه‍. ق	مبارزدالدین محمد	کرمان، شیراز و یزد
جلایریان	۱۳۳۶–۱۴۳۲	۷۳۷–۸۳۵ ه‍. ق	شیخ حسن بزرگ	بغداد، تبریز و بصره
سربداران	۱۳۳۷–۱۳۷۶	۷۳۸–۷۷۸ ه‍. ق	عبدالرزاق باشتینی	سبزوار
آل کرت	۱۲۴۴–۱۳۸۳	۶۴۳–۷۸۳ ه‍. ق	شمس‌الدین محمد بن ابی‌بکر	هرات
تیموریان	۱۳۷۰–۱۵۰۷	۷۷۲–۹۱۲ ه‍. ق	تیمور لنگ	هرات و سمرقند
قراقویونلو	۱۴۰۶–۱۴۶۸	۸۰۹–۸۷۳ ه‍. ق	قرامحمد	تبریز
آق قویونلو	۱۴۶۸–۱۵۸۲	۸۷۳–۹۹۰ ه‍. ق	قره عثمان	تبریز و دیاربکر
مرعشیان	۱۳۵۹–۱۵۸۲	۷۹۸–۹۹۰ ه‍. ق	قوام‌الدین بن عبدالله	ساری و آمل
مشعشعیان	۱۴۱۱–۱۵۳۸	۸۱۴–۹۴۵ ه‍. ق	سید محمد فلاح	هویزه
صفویان	۱۵۰۱–۱۷۲۱	۹۰۷–۱۱۳۴ ه‍. ق	شاه اسماعیل اول	تبریز، قزوین و اصفهان
هوتکیان	۱۷۰۹–۱۷۳۸	۱۱۱۹–۱۱۵۰ ه‍. ق	مرویس خان هوتک	اصفهان و قندهار
افشاریان	۱۷۳۸–۱۷۹۶	۱۱۵۰–۱۲۱۰ ه‍. ق	نادرشاه	مشهد
زندیان	۱۷۵۰–۱۷۹۴	۱۱۶۴–۱۱۹۸ ه‍. ق	کریم خان زند	شیراز
قاجار	۱۷۹۶–۱۹۲۵	۱۱۵۰–۱۳۴۳ ه‍. ق	آقا محمد خان	تهران
پهلوی			رضاشاه	تهران
جمهوری اسلامی			روح‌الله خمینی	تهران

فهرست حکومت‌های اسلامی در آسیای میانه و ماوراءالنهر

**حکومت‌های اسلامی در آسیای میانه و ماوراءالنهر**
نام حکومت	مدت زمان حکومت (میلادی)	مدت زمان حکومت (قمری)	بنیان‌گذار	پایتخت	محدوده حکومت
آل افراسیاب یا قراخانیان	۸۴۰–۱۲۱۱	۲۲۵–۶۰۷ ه‍. ق	ــ	کاشغر
آل فریغون	۸۹۲–۱۰۱۰	۲۷۹–۴۰۱ ه‍. ق	ــ	جوزجان	ــ
قراختاییان	۱۱۲۴–۱۲۱۸	۵۱۷–۶۱۴ ه‍. ق	ــ	بلاسغون
شیبانیان	۱۵۰۰–۱۵۹۹	۹۰۶–۱۰۰۵ ه‍. ق	شیبک خان ازبک	سمرقند
خانات خیوه	۱۵۱۵–۱۹۲۰	۹۲۱–۱۳۳۸ ه‍. ق	ایلبارس اول	شهر خیوه (در ازبکستان)
پادشاهی مستقل دروازه	۱۵۲۶–۱۸۷۸	۹۳۲–۱۲۹۵ ه‍. ق	اسکندر بیگ فرزند میرزا سبحان قلی خان	قلعه خمب	ــ
جانیان یا اشترخانیان	۱۵۹۸–۱۷۵۸	۱۰۰۷–۱۱۹۹ ه‍. ق	باقی محمدخان	بخارا	ــ
خانات خوقند	۱۷۰۹–۱۸۷۶	۱۱۲۰–۱۲۹۳ ه‍. ق	شاهرخ بای	خوقند
خانات بخارا	۱۷۸۵–۱۹۲۴	۱۱۹۹–۱۳۴۲ ه‍. ق	باقی محمدخان	بخارا

فهرست حکومت‌های اسلامی در شبه قاره هند

**حکومت‌های اسلامی در شبه قاره هند**
نام حکومت	مدت زمان حکومت (میلادی)	مدت زمان حکومت (قمری)	بنیان‌گذار	پایتخت	محدوده حکومت
ممالیک دهلی یا غلامشاهیان	۱۲۰۶–۱۲۹۰	۶۰۲–۶۸۶ ه‍. ق	قطب الدین آیبک	دهلی
خلجیان	۱۲۹۰–۱۳۲۰	۶۸۶–۷۲۰ ه‍. ق	جلال الدین فیروز خلجی	دهلی
تغلقیان	۱۳۲۰–۱۴۱۴	۷۲۰–۸۱۴ ه‍. ق	غیاث الدین تغلق	دهلی
سادات	۱۴۱۴–۱۴۵۱	۸۱۷–۸۵۲ ه‍. ق	خضرخان	دهلی
لودیان	۱۴۵۱–۱۵۲۶	۸۵۲–۹۳۲ ه‍. ق	بهلول لودی	دهلی
بهمنیان دکن	۱۳۴۷–۱۵۲۷	۷۴۷–۹۳۳ ه‍. ق	علاءالدین حسن بهمن شاه	گلبرگه و بیدر
نظام شاهیان	۱۴۹۰–۱۶۳۶	۸۹۶–۱۰۰۷ ه‍. ق	احمد نظام شاه	احمدنگر
عادل شاهیان	۱۴۹۰–۱۶۸۶	۸۹۶–۱۰۹۶ ه‍. ق	یوسف عادل شاه ساوی	بیجاپور	ــ
قطب شاهیان	۱۵۱۸–۱۶۸۷	۹۱۸–۱۰۹۸ ه‍. ق	سلطان قلی قطب شاه	گلکنده و حیدرآباد
بریدشاهیان	۱۴۹۱–۱۶۱۹	۸۹۷–۱۰۲۸ ه‍. ق	برید	بیدر	ــ
سلاطین بنگال	۱۳۵۲–۱۵۷۶	۷۵۲–۹۸۳ ه‍. ق	ــ	لکهنوتی، پاندوا
شاه میریان	۱۳۳۹–۱۵۶۱	۷۴۰–۹۶۹ ه‍. ق	شمس الدین شاه	کشمیر (سرینگر)	ــ
بابریان یا گورکانیان	۱۵۲۶–۱۸۵۸	۷۴۶–۱۲۷۵ ه‍. ق	بابر	دهلی و آگرا

حکومت‌های اسلامی در جزیره، شامات، مصر و آناتولی

**حکومت‌های اسلامی در مصر، شامات و آناتولی**
نام حکومت	مدت زمان حکومت (میلادی)	مدت زمان حکومت (قمری)	بنیان‌گذار	پایتخت	محدوده حکومت
طولونیان	۸۶۸–۹۰۵	۲۵۵–۲۹۳ ه‍. ق	احمد بن طولون	فسطاط
حمدانیان	۹۰۵–۱۰۰۲	۲۹۳–۳۹۴ ه‍. ق	عبدالله بن حمدان	موصل و حلب
اخشیدیان	۹۳۵–۹۶۹	۳۲۴–۳۵۸ ه‍. ق	محمد بن طغج اخشید	فسطاط
فاطمیان	۹۰۹–۱۱۷۱	۲۹۷–۵۶۷ ه‍. ق	عبیدالله مهدی	مهدیه و قاهره
نمیریان	۹۹۰–۱۰۸۱	۳۸۰–۴۷۳ ه‍. ق	ــ	حرّان	ــ
مروانیان	۹۹۰–۱۰۸۵	۳۸۰–۴۶۹ ه‍. ق	باذکرد	دیاربرکر
عقیلیان	ــ	سده چهارم	ــ	موصل
مرداسیان	۱۰۲۴–۱۰۸۰	۴۱۴–۴۷۲ ه‍. ق	صلیح بن مرداس	حران
سلجوقیان روم	۱۰۷۷–۱۳۰۸	۴۷۰–۷۰۷ ه‍. ق	قتلمش	ایزنیک، قونیه و سواس
آل ارتق	۱۱۰۱–۱۴۰۹	۴۹۴–۸۱۱ ه‍. ق	سعید بن ارتق	حصن کیفا و دیاربکر
زنگیان	۱۱۲۷–۱۲۵۰	۵۲۱–۶۴۷ ه‍. ق	عمادالدین زنگی	موصل و حلب
ایوبیان	۱۱۷۱–۱۲۶۰	۵۶۶–۶۵۸ ه‍. ق	صلاح الدین ایوبی	قاهره	\|
ممالیک بحری	۱۲۵۰–۱۳۸۰	۶۴۸–۷۸۳ ه‍. ق	شجرالدر	قاهره
ممالیک برجی	۱۳۸۲–۱۵۱۷	۷۸۹–۹۲۲ ه‍. ق	ظاهر سیف‌الدین برقوق	قاهره
عثمانیان	۱۲۹۹–۱۹۲۳	۶۹۸–۱۳۴۱ ه‍. ق	عثمان بن أرطغل	سوگوت، بورسا، ادرنه و استانبول

حکومت‌های اسلامی در شمال آفریقا و جنوب اسپانیا

**حکومت‌های اسلامی در شمال آفریقا و اندلس**
نام حکومت	مدت زمان حکومت (میلادی)	مدت زمان حکومت (قمری)	بنیان‌گذار	پایتخت	محدوده حکومت
امویان اندلس	۷۵۶–۹۲۹	۱۳۸–۳۱۶ ه‍. ق	عبدالرحمن داخل	قرطبه	ــ
رستمیان	۷۶۷–۹۰۹	۱۴۹–۲۹۶ ه‍. ق	عبدالرحمن بن رستم	تیارت (شهری در الجزایر)
ادریسیان	۷۸۸–۹۸۵	۱۷۱–۳۷۴ ه‍. ق	ادریس بن عبدالله	ولیلی، فاس و هجرالناصر
اغلبیان	۸۰۰–۹۰۹	۱۸۳–۳۵۸ ه‍. ق	ابراهیم بن اغلب	قیروان (شهری در تونس)
خلافت قرطبه	۹۲۹–۱۰۳۱	۳۱۶–۴۲۲ ه‍. ق	عبدالرحمن سوم	قرطبه
مرابطون	۱۰۴۰–۱۱۴۷	۴۳۱–۵۴۱ ه‍. ق	ابوبکر بن عمر	اغمات، فاس و مراکش
موحدون	۱۱۲۱–۱۲۶۹	۵۱۴–۶۶۷ه‍. ق	عبدالمؤمن بن علی الکومی	تینمل و مراکش
حفصیان	۱۲۲۹–۱۵۷۴	۶۲۶–۹۸۱ه‍. ق	ابوزکریا یحیی	بجایه و قسنطینه
مرینیان	۱۲۴۴–۱۴۶۵	۵۹۲–۸۶۹ه‍. ق	ابومحمد عبدالحق اول	فاس
بنی نصر	۱۲۳۸–۱۴۹۲	۶۳۵–۸۹۷ه‍. ق	محمد بن نصر اول	گرانادا
وطاسیان	۱۴۷۲–۱۵۵۴	۸۳۱–۹۵۶ه‍. ق	محمد اول وطاسی (الشیخ)	فاس
علویان مراکش	۱۶۳۱- تا به امروز	۱۰۴۰ - تا به امروز	رشید بن علی شریف	رباط