ابناءالرضا: تفاوت میان نسخهها
(←پانویس) |
(منبع) |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== فهرست ابناالرضا == | == فهرست ابناالرضا == | ||
{| class="wikitable sortable" | {| class="wikitable sortable" | ||
|+فهرست ابناالرضا | |+فهرست ابناالرضا<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سیره پیشوایان|عنوان کتاب=سیره پیشوایان|سال=۱۳۸۸|نام=مهدی|نام خانوادگی=پیشوایی|ناشر=مؤسسه تحقیقاتی امام صادق (ع)|مکان=قم}}</ref> | ||
|- | |- | ||
! rowspan="3" |نام | ! rowspan="3" |نام | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
{{شیعه دوازدهامامی-افقی}} | {{شیعه دوازدهامامی-افقی}} | ||
{{علی بن موسی الرضا | {{علی بن موسی الرضا}} | ||
[[رده:اصطلاحات اسلامی]] | [[رده:اصطلاحات اسلامی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۶
ابناء الرضا، اصطلاحی است برای اشاره به فرزندان علی بن موسی الرضا. این گروه از فرزندان، که همگی از امامان شیعه دوازدهامامی تلقی میشدند، از جایگاه ویژهای در بازه زمانی خاصی برخوردار بودند. در برابر نیازهای فرهنگی و مسائل موجود در جامعه، ابناءالرضا به اجرای سیاستهای فرهنگی مختلفی دست زدند که ناظر به مسائل فرهنگی خاص طراحی و اجرا میشد. یکی از راهبردهای اساسی در برابر جریان اعتزال و حدیثگرایی معرفی اسلام «فقاهتی» بود. حرکت بعدی نشان دادن بعدعلمی رهبران شیعی بود، که همراه بود با نشان دادن تقوای عملی و انتقال معارف دینی.
سیاستهای فرهنگی
یکی از راهبردهای اساسی که به وسیله ابناءالرضا در مقابل جریان اعتزال از یک سو و رواج حدیثگرایی از سوی دیگر پیگیری میگشت، بهرهگیری از فرصتهای مناسب برای معرفی و روشنگری اسلام «فقاهتی» بهشمار میرود که سراسر و تمامیت ارتباط عقل و دین را به عرضه میدارد. مصادیق گوناگونی از تحلیلهای بنیادی علمهای اعتقادی و عرضه تحلیلهای نادرست فقهای برجسته آن دوره که بیشتر در دربارگاه حضور داشتند، به وسیله ابناءالرضا در این دوران وجود دارد.[۱]
اقتدار علمی
اثر دیگری که این برخوردها به جا مینهاد، معرفی اقتدار علمی علی و نوادگانش بود. حکومت عباسیان به هدف در هم کوبیدن بُعد علمی ابناءالرضا و مورد تردید قرار دادن علم و حتی پیشوایی آنان، جلسات مناظره و گفت و گوی علمی برپا میکرد. در واقع با این کار آنان نه تنها به منظور خویش به سرانجام نمیرسیدند، بلکه جریان آبروریزی و رسوایی خویش میشدند. به این دلیل که محمد بن علی بن موسی الرضا نخستین رهبری بود که در کودکی به جایگاه امامت رسید، او مناظرات و گفتوگوهایی برخوردار بود که در فرقه شیعه، بسیار اساسی و کارآمد بهشمار میروند. علت ماهوی آن مناظرات این بود که از یک طرف رهبری او، به خاطر کودکی برای بسیاری از شیعیان کاملاً محرز نگردیده بود، از این رو برای آرامش قلبی و به عنوان امتحان پرسشهای متعددی از او مینمودند. از طرف دیگر مکتب اعتزال و افراطیگری در تکیه بر عقل اوج گرفته بود.[۲]
ترسیم الگوی کامل تقوای فردی و جمعی
یکی از تدابیر تربیتی بنیادین در مبارزه با گسترش معصیت و انحطاط در محیط، ارائه نمونهها و تندیسهای پارسایی در محیط است. ابناءالرضا چنین سیاستی را به شکل برجستهای پیگیری مینمودند به طوری که عنوان «محمد تقی» و «علی الهادی» به رهبر دهم و یازدهم شیعی اعطا گردیده است. حکومت مرکزی، کوششی مداوم داشت تا به پندار خود ایشان را با عیاشیها و انحطاطهای دربار فاسد سازد. ابن شهر آشوب در کتاب «مناقب» از محمد بن ریان روایت نموده است که مأمون دربارهٔ محمد تقی به هر نیرنگی دست زد تا شاید بتواند او را همچون خویش دنیاپرستان نماید و به فسق و لهو گرایش دهد. مواجهه علی النقی در محفل آوازهخوانی که مأمون برگزار کرده بود مثال نمونهای از این دسیسهها و فعالیتها است.[۳]
حفظ خط انتقال معارف و جریان زنده تعلیم و تربیت
در اوضاعی که موقعیتهای تعامل ابناءالرضا در این عصر به شدت محدود میشد، مسئولیت اصلی و بنیادین آنان که انتشار و رساندن دانش دینی به پیروانشان بود، به هر صورت مدنظر بود. رهبران این عصر نیز همچون پیشوایان گذشته، یاران را پرورش میدادند و علم خویش را به یاری آنان درمحیط پخش نمودند. این کنشها از زمان محمد بن علی بن موسی الرضا تا حسن بن علی عسکری به دلیل فشارهای حکومتی و محدودیت فراوان، دولت بسیار محدود بود و بدین جهت شمار ناقلان و تربیت شدگان روش آنان نسبت به زمان جعفر بن محمد صادق تنزل پیدا کرد. با این وجود باید در نظر گرفت که در میان همین شمار یاران اندک و راویان ایشان، شخصیتهای برجسته و افراد نامداری از قبیل علی بن مهزیار، احمد بن محمد بن ابینصر بزنطی، زکریا بن آدم، محمد بن اسماعیل بن بزیع، حسین بن سعید اهوازی، احمد بن محمد بن خالد برقی تربیت شدند که هر فرد در میدان دانشی و استنباطی، تکیهگاهی محسوب میشد و حتی عدهای آثار فراوانی دارا بودند. علاوه بر این، نقل کنندگان روایات محمد بن علی موسی فقط در دانشمندان شیعی محدود نمیگردند، بلکه راویان و علمای سنی مذهبان نیز دانشها و واقعیتهای دینی را از ایشان روایت نمودهاند. به عنوان مثال احمد بن علی خطیب بغدادی روایاتی با سلسله سند خویش از آنان روایت نموده است.[۴]
فهرست ابناالرضا
| نام | نام | کنیه | لقب | سن
رسیدن به امامت |
سال | محل | مدت عمر | مدت امامت | خلفای
هم دوره | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| تولد | دفن | |||||||||||
| پدر | مادر | تولد | درگذشت | |||||||||
| محمد | رضا | سبیکه | ابوجعفر | تقی، جواد | ۸ | ۱۹۵ ه.ق | ۲۲۰ ه.ق | مدینه | قبرستان | ۲۵ | ۱۷ | مأمون، معتصم |
| علی | محمد تقی | سمانه | ابوالحسن | نقی، هادی
ابوالحسن الثالث |
۸ | ۲۲۰ ه.ق | ۲۵۴ ه.ق | صریا | منزل خودش، سامرا | ۴۱ | ۳۴ | معتصم، واثق، |
| حسن | علی نقی | حُدَیثه
(سوسن) |
ابومحمد | عسکری، نقی،
زکی |
۲۲ | ۲۳۲
ه.ق |
۲۶۰ ه.ق | سامرا | منزل خودش، سامرا | ۲۸ | ۶ | المعتزبالله |
پانویس
ارجاعات
- ↑ پیشوایی، سیره پیشوایان، ۵۵۱-۵۵۵.
- ↑ خامنه ای، انسان250 ساله، ۳۲۱.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ۱: ۴۹۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۲: ۳۵.
- ↑ پیشوایی، مهدی (۱۳۸۸). سیره پیشوایان. قم: مؤسسه تحقیقاتی امام صادق (ع).
منابع
- پیشوایی، مهدی (۱۳۸۸). سیره پیشوایان. قم: مؤسسه تحقیقاتی امام صادق (ع).
- خامنه ای، سیدعلی (۱۳۹۰). انسان 250 ساله. تهران: مؤسسه جهادی.
- کلینی، مححمد بن یعقوب (۱۳۹۰). اصول کافی. ج. ۱. تهران: دارالثقلین.
- امین، عبدالحسین (۱۴۲۱). اعیان الشیعه. بیروت: دارالتعارف.
