شهربانو: تفاوت میان نسخهها
(صفحه را خالی کرد) برچسبها: خالی کردن ویرایشگر بصری |
جز (Shahroudi صفحهٔ کاربر:Zeynabyar/صفحه تمرین را بدون برجایگذاشتن تغییرمسیر به شهربانو منتقل کرد) |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
دربارهٔ تاریخ تولد و مکان تولد '''شهربانو''' مادر [[صحیفه سجادیه|سجاد بن الحسین]] گزارشی وجود ندارد؛ زیرا در زمان ساسانیان در ایران زندگینامه دختران و زنان مکتوب نمیشد مگر اینکه دارای مقام ویژه حکومتی میبودند. با این حال بر اساس یافتههای تاریخی میتوان گفت که سال ۳۱ هجری به اسارت درآمد و وارد مدینه شد. به همسری [[حسین بن علی]] درآمد و در بین سالههای ۳۶ تا ۳۸ سجاد بن حسین به دنیا آورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام)|عنوان کتاب=شهربانو علیها سلام همسر امام حسین علیه السلام|سال=1390|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=مشعر|صفحه=25}}</ref> در کتابهای تاریخی نام پدر شهربانو را یزدجرد که بیشتر کتابها به این نام اشاره دارند. همچنین گروهی نوشجان و برخی دیگر شیرویه که بنا بر نقل ثعالبی قاتل پدر یزدگرد بوده است میشناسند. گروهی دیگر نیز سنجان یا سبحان نام پدر شهربانو معرفی کردهاند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام|عنوان کتاب=شهربانو|سال=1392|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=علم|صفحه=255}}</ref> | |||
نظریات متعددی دربارهٔ شهربانو وجود دارد. یک نظر این است که چنین شخصیتی در میان [[اهلبیت|اهل بیت]] پیامبر اسلام نبوده است. نظر دوم وجود شهربانو را قبول دارند ولی او را دختر یزدگرد پادشاه ساسانی و شاهزاده نمیدانند و او را تنها اشرافزادهای میدانند که در زمان عثمان به اسارت اعراب درآمده و به حسین بن علی بخشیده شد. نظریه سوم شهربانو را دختر شاه ایران میدانند که به اسارت اعراب درآمد و به حسین بن علی بخشیده شد. گروه سوم جایگاه وی را نه به دلیل شاهزاده بودن، بلکه به علت انتساب به خاندان [[پیامبر اسلام]] میدانند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام)|سال=1392|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=علم|صفحه=11}}</ref> | |||
== نامهای شهربانو == | |||
در نقلهای گوناگون نامهای متفاوت ایرانی و عربی برای شهربانو ذکر شده است. از جمله شهرناز به معنای نازنین شهر، شهربانویه به معنای بانوی شهر، شهربان به معنای نگاه دارنده شهر، شاه زنان به معنای زنی متمایز از سایر زنان، شهرحاجون که احتمالاً شهر خاتون بوده به معنای بانو و خاتون شهر، جیهان شاه یا جهان شاه به معنای سلطان عالم، سُلافه به معنای افشره زلال، سَلامه به معنای سلامتی و تندرستی، خلوه به معنای خالی و گذشته، غزاله به معنای آهوی ماده، خوله یا خویله به معنای خواهر مادر یا خاله، حرار به معنای آزادی و آزادگی. همچنین نامهای جُیده، فاطمه، مریم و سادره یا سارا نیز برای شهربانو در کتب تاریخی آمده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام)|سال=1390|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=مشعر|صفحهها=29 تا 32}}</ref> | |||
== شهربانو در منابع شیعی == | |||
=== شهربانو در کتاب عیون الرضا === | |||
در روایات تاریخی دربارهٔ شهربانو اختلافات بسیار است اما روایت صدوق در [[عیون اخبار الرضا]] قابل قبولترین سند تاریخی است که شهربانو را فرزند یزدگرد سوم و مادر سجاد بن حسین و زمان اسارت او در زمان [[عمر بن خطاب]] معرفی میکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام|سال=1392|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=علم|صفحه=100}}</ref> در تاریخ یعقوبی شهربانو مادر سجاد معرفی کرده و مینویسد: و امه جرار بنت یزدجرد. روایت صدوق در کتاب عیون الرضا اسارت شهربانو مربوط به دوران عثمان دانسته که به درستی نزدیک تر است زیرا فتح خراسان در سال ۳۰ هجری سال ششم خلافت [[عثمان بن عفان]] بوده و در این سال یزدجرد در شهر مرو کشته شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ یعقوبی|سال=1382|نام=احمد بن اسحاق|نام خانوادگی=یعقوبی|جلد=2|صفحه=303}}</ref> | |||
=== شهربانو در کتاب الکافی === | |||
[[شیخ کلینی|کلینی]] در کتاب کافی روایتی بیان میکند که هنگام ورود شهربانو به مسجد مدینه بر عمر وارد شد. شهربانو حجاب گرفت. [[علی بن ابیطالب|علی بن ابیطالب]] به عمر گفت اجازه بده او همسری از مسلمانان برگزیند و به عنوان غنیمت برای او قرار بده. عمر پذیرفت و شهربانو [[حسین بن علی]] را انتخاب کرد. علی بن ابیطالب نام او پرسید. گفت: جهان شاه. علی گفت: شهربانویه.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام|سال=1392|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=نشر علم|صفحه=58}}</ref> | |||
=== شهربانو در کربلا === | |||
طیبی در کتاب بازکاوی دربارهٔ همسر حسین بن علی بر اساس لوح موجود در بقعه ای به نام چهل دختران در جنوب شرقی قم از زبان حسین قمی آورده است. شهربانو در [[کربلا]] در کنار حسین بن علی بود. اما در بحبوبه جنگ حسین به او گفت: زنان اینجا از اهل بیت هستند. پس هیچ دستی قدرت لمس آنها ندارد. شما از آنها نیستید. به شام نمیتوانید بروید. پس از شهادت من ذوالجناح به خیمه گاه میآید با او به شهر ری بروید و آنجا بمانید. مدتی بعد فرزند برادرم [[حسن مجتبی|حسن بن علی]] مجاور ری میشود. او را در ری میکشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام|سال=1392|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=علم|صفحه=51}}</ref> | |||
طیبی در کتاب خود قول دیگری نیز آورده که شهربانو در جنگ ایران و اعراب به اسارت عربها درآمد. در سایه تدبیر علی بن ابیطالب حسین بن علی را به همسری انتخاب کرد. در سالهای ۳۷ یا ۳۸ هجری سجاد بن حسین را به دنیا آورد و در حال نفاس دار فانی را وداع گفت. بنا به نقلهای معتبر قبر او در مدینه بوده و بقعه واقع در شهر ری ارتباطی با او ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام)|سال=1390|نام=ناهید|نام خانوادگی=طیبی|ناشر=مشعر|صفحه=57}}</ref> | |||
== منابع == | |||
[[رده:اسیران جنگی]] | |||
[[رده:شاهزادگان ساسانی]] | |||
[[رده:مادران امامان شیعه دوازدهامامی]] | |||
[[رده:همسران امامان شیعه]] | |||
[[رده:همسران حسین بن علی]] | |||
{{پانویس|۲}}{{زنان نمونه در تشیع}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۶ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۲۰
دربارهٔ تاریخ تولد و مکان تولد شهربانو مادر سجاد بن الحسین گزارشی وجود ندارد؛ زیرا در زمان ساسانیان در ایران زندگینامه دختران و زنان مکتوب نمیشد مگر اینکه دارای مقام ویژه حکومتی میبودند. با این حال بر اساس یافتههای تاریخی میتوان گفت که سال ۳۱ هجری به اسارت درآمد و وارد مدینه شد. به همسری حسین بن علی درآمد و در بین سالههای ۳۶ تا ۳۸ سجاد بن حسین به دنیا آورد.[۱] در کتابهای تاریخی نام پدر شهربانو را یزدجرد که بیشتر کتابها به این نام اشاره دارند. همچنین گروهی نوشجان و برخی دیگر شیرویه که بنا بر نقل ثعالبی قاتل پدر یزدگرد بوده است میشناسند. گروهی دیگر نیز سنجان یا سبحان نام پدر شهربانو معرفی کردهاند.[۲]
نظریات متعددی دربارهٔ شهربانو وجود دارد. یک نظر این است که چنین شخصیتی در میان اهل بیت پیامبر اسلام نبوده است. نظر دوم وجود شهربانو را قبول دارند ولی او را دختر یزدگرد پادشاه ساسانی و شاهزاده نمیدانند و او را تنها اشرافزادهای میدانند که در زمان عثمان به اسارت اعراب درآمده و به حسین بن علی بخشیده شد. نظریه سوم شهربانو را دختر شاه ایران میدانند که به اسارت اعراب درآمد و به حسین بن علی بخشیده شد. گروه سوم جایگاه وی را نه به دلیل شاهزاده بودن، بلکه به علت انتساب به خاندان پیامبر اسلام میدانند.[۳]
نامهای شهربانو
در نقلهای گوناگون نامهای متفاوت ایرانی و عربی برای شهربانو ذکر شده است. از جمله شهرناز به معنای نازنین شهر، شهربانویه به معنای بانوی شهر، شهربان به معنای نگاه دارنده شهر، شاه زنان به معنای زنی متمایز از سایر زنان، شهرحاجون که احتمالاً شهر خاتون بوده به معنای بانو و خاتون شهر، جیهان شاه یا جهان شاه به معنای سلطان عالم، سُلافه به معنای افشره زلال، سَلامه به معنای سلامتی و تندرستی، خلوه به معنای خالی و گذشته، غزاله به معنای آهوی ماده، خوله یا خویله به معنای خواهر مادر یا خاله، حرار به معنای آزادی و آزادگی. همچنین نامهای جُیده، فاطمه، مریم و سادره یا سارا نیز برای شهربانو در کتب تاریخی آمده است.[۴]
شهربانو در منابع شیعی
شهربانو در کتاب عیون الرضا
در روایات تاریخی دربارهٔ شهربانو اختلافات بسیار است اما روایت صدوق در عیون اخبار الرضا قابل قبولترین سند تاریخی است که شهربانو را فرزند یزدگرد سوم و مادر سجاد بن حسین و زمان اسارت او در زمان عمر بن خطاب معرفی میکند.[۵] در تاریخ یعقوبی شهربانو مادر سجاد معرفی کرده و مینویسد: و امه جرار بنت یزدجرد. روایت صدوق در کتاب عیون الرضا اسارت شهربانو مربوط به دوران عثمان دانسته که به درستی نزدیک تر است زیرا فتح خراسان در سال ۳۰ هجری سال ششم خلافت عثمان بن عفان بوده و در این سال یزدجرد در شهر مرو کشته شد.[۶]
شهربانو در کتاب الکافی
کلینی در کتاب کافی روایتی بیان میکند که هنگام ورود شهربانو به مسجد مدینه بر عمر وارد شد. شهربانو حجاب گرفت. علی بن ابیطالب به عمر گفت اجازه بده او همسری از مسلمانان برگزیند و به عنوان غنیمت برای او قرار بده. عمر پذیرفت و شهربانو حسین بن علی را انتخاب کرد. علی بن ابیطالب نام او پرسید. گفت: جهان شاه. علی گفت: شهربانویه.[۷]
شهربانو در کربلا
طیبی در کتاب بازکاوی دربارهٔ همسر حسین بن علی بر اساس لوح موجود در بقعه ای به نام چهل دختران در جنوب شرقی قم از زبان حسین قمی آورده است. شهربانو در کربلا در کنار حسین بن علی بود. اما در بحبوبه جنگ حسین به او گفت: زنان اینجا از اهل بیت هستند. پس هیچ دستی قدرت لمس آنها ندارد. شما از آنها نیستید. به شام نمیتوانید بروید. پس از شهادت من ذوالجناح به خیمه گاه میآید با او به شهر ری بروید و آنجا بمانید. مدتی بعد فرزند برادرم حسن بن علی مجاور ری میشود. او را در ری میکشند.[۸]
طیبی در کتاب خود قول دیگری نیز آورده که شهربانو در جنگ ایران و اعراب به اسارت عربها درآمد. در سایه تدبیر علی بن ابیطالب حسین بن علی را به همسری انتخاب کرد. در سالهای ۳۷ یا ۳۸ هجری سجاد بن حسین را به دنیا آورد و در حال نفاس دار فانی را وداع گفت. بنا به نقلهای معتبر قبر او در مدینه بوده و بقعه واقع در شهر ری ارتباطی با او ندارد.[۹]
منابع
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۰). شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام). مشعر. ص. ۲۵.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۲). شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام. علم. ص. ۲۵۵.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۲). شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام). علم. ص. ۱۱.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۰). شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام). مشعر. صص. ۲۹ تا ۳۲.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۲). شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام. علم. ص. ۱۰۰.
- ↑ یعقوبی، احمد بن اسحاق (۱۳۸۲). تاریخ یعقوبی. ج. ۲. ص. ۳۰۳.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۲). شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام. نشر علم. ص. ۵۸.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۲). شهربانو: بازکاوی و پژوهش دربارهٔ همسر امام حسین علیه السلام. علم. ص. ۵۱.
- ↑ طیبی، ناهید (۱۳۹۰). شهربانو علیها السلام، (همسر گرامی امام حسین علیه السلام). مشعر. ص. ۵۷.