ملامحسن فیض کاشانی: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «'''ملا محمدمحسن فیض کاشانی''' (۱۰۹۱-۱۰۰۷ ق)، فقیه، محدث، مفسر نامی شیعه در قرن یازدهم هجری است. فیض از محضر عالمان بزرگ عصر خویش نظیر محمدتقی مجلسی، شیخ بهایی و ملاصدرا بهرهمند بود و خود دانشمندان برجستهای همچون علامه مجلسی و سید نعمت الله جزا...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
== وفات == | == وفات == | ||
ملا محسن فیض کاشانی در سال ۱۰۹۱ قمری در ۸۴ سالگی در کاشان بدرود حیات گفت و در قبرستانی که در زمان حیاتش زمین آن را خریداری و وقف نموده بود، به خاک سپرده شد. | ملا محسن فیض کاشانی در سال ۱۰۹۱ قمری در ۸۴ سالگی در کاشان بدرود حیات گفت و در قبرستانی که در زمان حیاتش زمین آن را خریداری و وقف نموده بود، به خاک سپرده شد. | ||
{{Navbox | |||
|name = تفاسیر قرآن | |||
|title = [[تفسیر قرآن|تفاسیر قرآن]] | |||
|above = | |||
| state = {{{state|{{{1|}}}}}} | |||
| titlestyle = | |||
| abovestyle = | |||
| groupstyle = | |||
| listclass = hlist | |||
|group1 = تفاسیر | |||
|list1 = {{Navbox subgroup | |||
|group1 = شیعه | |||
| groupstyle = | |||
| liststyle = | |||
|list1 = [[تفسیر فرات کوفی|فرات کوفی]]{{•}} [[تفسیر قمی|قمی]]{{•}} [[البیان فی تفسیر القرآن|البیان]]{{•}} [[تفسیر تبیان|تبیان]]{{•}} [[تفسیر مجمعالبیان|مجمعالبیان]]{{•}} [[روضالجنان و روحالجنان|رازی]]{{•}} [[تفسیر عیاشی|عیاشی]]{{•}} [[المنتخب من تفسیر التبیان|المنتخب]]{{•}} [[متشابه القرآن و مختلفه]]{{•}} [[کنز العرفان فی فقه القرآن]] {{•}} [[تفسیر نورالثقلین|نورالثقلین]]{{•}} [[تفسیر نعمانی|نعمانی]]{{•}} [[تفسیر منهجالصادقین|منهجالصادقین]]{{•}} [[تفسیر شبر|شبر]]{{•}} [[مقتبس الانوار من الائمه الاطهار|مقتبس الانوار]]{{•}} [[تفسیر البرهان|برهان]]{{•}} [[تفسیر صافی|صافی]]{{•}} [[تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة|تأویل الآیات]]{{•}} [[تفسیر شریف لاهیجی|لاهیجی]]{{•}} [[تفسیر المیزان|المیزان]]{{•}} [[تفسیر نمونه|نمونه]]{{•}} [[تفسیر تسنیم|تسنیم]]{{•}} [[جوامع الجامع]]{{•}} [[تفسیر الباقر|الباقر]]{{•}} [[فتحالقدیر]]{{•}} [[تفسیر سورآبادی|سورآبادی]]{{•}} [[تفسیر نوین|نوین]]{{•}} [[زبدة التفاسیر]]{{•}} [[تفسیر گازر|گازر]]{{•}} [[پرتوی از قرآن]]{{•}} [[تفسیر روشن|روشن]]{{•}} [[تفسیر حسن عسکری|حسن عسکری]]{{•}} [[تلخیص البیان فی مجازات القرآن|تلخیص البیان]]{{•}} [[تفسیر ابوالفتح دیلمی|ابوالفتح دیلمی]]{{•}} [[تفسیر نور (قرائتی)|نور]]{{•}} [[عین العبرة فی غبن العترة]]{{•}} [[تفسیر الفرقان|الفرقان]]{{•}} [[روان جاوید در تفسیر قرآن مجید|روان جاوید]]{{•}} [[تفسیر مشکاة|مشکاة]]{{•}} [[تفسیر الاصفی|الاصفی]]{{•}} [[تفسیر مواهب الرحمن|مواهب الرحمن]]{{•}} [[بیان السعادة فی مقامات العبادة|بیان السعادة]]{{•}} [[انوار درخشان در تفسیر قرآن]]{{•}} [[تفسیر آلاء الرحمن|آلاء الرحمن]]{{•}} [[قاموس القرآن]]{{•}} [[تفسیر محیطالاعظم|محیطالاعظم]]{{•}} [[تفسیر کتابالله|کتابالله]]{{•}} [[تفسیر راهنما|راهنما]]{{•}} [[تفسیر سعدالسعود|سعدالسعود]]{{•}} [[فقه القرآن فی شرح آیات الأحکام]]{{•}} [[تفسیر القرآن الکریم|القرآن الکریم]]{{•}} [[تقریب القرآن الی الاذهان]]{{•}} [[پیام قرآن]]{{•}} [[تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم|محیط الاعظم]]{{•}} [[تفسیر حکیم|حکیم]]{{•}} [[تفسیر ولایت|ولایت]] | |||
|group2 = سنی | |||
|list2 = [[تفسیر جلالین|جلالین]]{{•}} [[تفسیر سیوطی|سیوطی]]{{•}} [[تفسیر طبری|طبری]]{{•}} [[تفسیر کشاف]]{{•}} [[تفسیر کبیر]]{{•}} [[غرائبالقرآن|نیشابوری]]{{•}} [[کشفالاسرار و عدةالابرار|کشفالاسرار]]{{•}} [[تفسیر بیضاوی|بیضاوی]]{{•}} [[تفسیر قرطبی|قرطبی]]{{•}} [[تفسیر ابوالسعود|ابوالسعود]]{{•}} [[تفسیر ابن کثیر|ابن کثیر]]{{•}} [[روحالبیان]]{{•}} [[روحالمعانی]]{{•}} [[فتح القدیر]]{{•}} [[تفسیر نور (خرمدل)|نور]]{{•}} [[جواهر التفسیر]]{{•}} [[مواهب علیه]] {{•}} [[تفسیر نامی|نامی]] | |||
}} | |||
|group2 = مفسران | |||
|list2 = {{Navbox subgroup | |||
| groupstyle = ; | |||
|group1 = شیعه | |||
|list1 = [[علی بن ابراهیم قمی|قمی]]{{•}} [[محمد بن مسعود سمرقندی|عیاشی]]{{•}} [[سید هاشم بحرانی|بحرانی]]{{•}} [[شیخ طبرسی|طبرسی]]{{•}} [[شیخ طوسی|طوسی]]{{•}} [[ابوالفتوح رازی|رازی]]{{•}} [[سید رضی|رضی]]{{•}} [[سید بن طاووس]]{{•}} [[ابوالقاسم خویی|خویی]]{{•}} [[مقدس اردبیلی]]{{•}} [[محمدحسین طباطبایی|طباطبایی]]{{•}} [[ملا فتحالله کاشانی|کاشانی (فتحالله)]]{{•}} [[ملا محسن فیض کاشانی|کاشانی (فیض)]]{{•}} [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]{{•}} [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]{{•}} [[محمد صادقی تهرانی|صادقی تهرانی]]{{•}} [[فاضل مقداد]]{{•}} [[سید مرتضی علمالهدی|سید مرتضی]]{{•}} [[محمود طالقانی|طالقانی]]{{•}} [[محسن قرائتی|قرائتی]]{{•}} [[میر حیدر آملی]]{{•}} [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس]]{{•}} [[عبدالله شبر|عبدالله شبر]]{{•}} [[محمدتقی شریعتی]]{{•}} [[محمد مؤمن مشهدی]]{{•}} [[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]]{{•}} [[محمدعلی انصاری (مفسر قرآن)|محمدعلی انصاری]]{{•}} [[ابن شهرآشوب]]{{•}} [[عبدالاعلی سبزواری|سبزواری]]{{•}} [[محمدجواد بلاغی|بلاغی]]{{•}} [[محمد حسینی شیرازی|محمد شیرازی]]{{•}} [[قطبالدین راوندی]]{{•}} [[محمدصادق سعیدی|سعیدی]]{{•}} [[ابوالفضل بن شهردویر دیلمی|ابولفضل دیلمی]]{{•}} [[آقا نجفی همدانی|نجفی همدانی]]{{•}} [[ملاصدرا]]{{•}} [[عبدالصمد ساکی]] {{•}} [[سلطان محمد گنابادی|سلطانعلیشاه]] | |||
|group2 = سنی | |||
|list2 = [[ابن عثیمین]]{{•}} [[ابوالفضل رشید الدین میبدی]]{{•}} [[جارالله زمخشری]]{{•}} [[جلالالدین سیوطی]]{{•}} [[حسین واعظ کاشفی]]{{•}} [[سید قطب]]{{•}} [[عبدالرحمان شرفکندی]]{{•}} [[فخر رازی]]{{•}} [[محمد بن جریر طبری]]{{•}} [[محمد بن قاسم انباری]]{{•}} [[محمد خال]]{{•}} [[محمد عبده]]{{•}} [[مصطفی خرمدل]]{{•}} [[ملا عبدالکریم مدرس]]{{•}} [[ناصرالدین عبدالله بیضاوی]] | |||
}} | |||
|below = [[فهرست تفاسیر قرآن]] | |||
}}<noinclude> | |||
نسخهٔ ۶ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۴
ملا محمدمحسن فیض کاشانی (۱۰۹۱-۱۰۰۷ ق)، فقیه، محدث، مفسر نامی شیعه در قرن یازدهم هجری است. فیض از محضر عالمان بزرگ عصر خویش نظیر محمدتقی مجلسی، شیخ بهایی و ملاصدرا بهرهمند بود و خود دانشمندان برجستهای همچون علامه مجلسی و سید نعمت الله جزایری را پرورش داد. «تفسیر صافی» و «الوافی» از آثار ماندگار او به شمار میآیند.
ملا محسن فیض کاشانی | |
|---|---|
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۰۰۷ قمری کاشان |
| محل دفن | کاشان |
| ملیت | ایرانی |
محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی (زادهٔ ۱۰۰۷ در کاشان – درگذشتهٔ ۱۰۹۰ هجری قمری در کاشان) (۹۷۷–۱۰۵۸ هجری شمسی) فقیه، محدث، حکیم، شاعر و عارف شیعه مذهب و در دوره صفوی می زیست وی در اواخر عمر خود توبه نامه و رسالاتی را به رشته تحریر در آورد.. نام او محمد محسن، مشهور به ملا محسن، و تخلص ایشان فیض بودهاست و در سلوک و عرفان از مشایخ دراویش بوده.از جمله رسالات او در زمینه اخباری و اصولی، سفینة النجاة است.
شیخ ملا محسن فیض کاشانی، داماد اول ملاصدرای شیرازی بودهاست. فیض کاشانی در فقه و اصول و فلسفه و کلام و علم یقین و تفسیر قرآن و شعر و ادب آثاری ارزشمندی از خود به یادگار گذاردهاست.
زندگی
شیخ ملا محسن فیض کاشانی در شهر کاشان زاده شد. جدش شاه محمود، پدرش شاه مرتضی و برادرانش محمد معروف به نورالدین و عبدالغفور و فرزندان آنها محمد هادی بن نورالدین و محمد مؤمن عبدالغفور و فرزند خود فیض، محمد ملقب به علمالهدی همگی تحصیل و فعالیت در علوم دینی و تصوف و عرفان داشتهاند.
فیض در قم زندگی میکرد اما وقتی که شنید سید ماجد بحرانی وارد شیراز شده به قصد شاگردی او به آنجا رفت و در آن شهر با دختر ملاصدرای شیرازی ازدواج نموده و لقب فیض را نیز از او گرفت.
وفات فیض به سال ۱۰۹۰ هجری قمری اتفاق افتاده و مدفن او در کاشان در مقبرهای به نام کرامت یا کرامات واقع است.
استادان
- محمدتقی مجلسی
- شیخ بهایی
- ابوعلی جمالالدین بحرانی
- ملاصدرا
شاگردان
ملا محسن فیض شاگردان فراوانی داشت. آنان علاوه بر استفادههای علمی و معنوی، از او به کسب اجازههای اجتهاد و نقل حدیث نیز مفتخر گردیده بودند. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
- ملا محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ ـ ۱۱۱۱ ق) مؤلف بحارالانوار.
- سید نعمت الله جزایری (متوفی ۱۱۱۲ ق).
- قاضی سعید قمی (متوفای ۱۱۰۳ ق).
- محمد مشهور به عَلَم الهدی (۱۰۲۹ ـ ۱۱۱۵ ق): فرزند فیض که از دوران کودکی تا پایان عمر نزد پدر حضور داشته و در تألیف و تصنیف کتاب و رسالهها با او همکاری میکرده است. علم الهدی از پدر چندین اجازه مختصر و طولانی دریافت نموده و خود او دارای آثار علمی مانند «معادن الحکمه فی مکاتیب الائمه» میباشد.
- احمد مشهور به معین الدین (۱۰۵۶ ـ ۱۱۰۷ ق): فرزند دیگر فیض که او نیز در فقه و حدیث متبحر و دارای تألیفانی بوده است.
- محمد مؤمن فرزند عبدالغفور (برادر فیض): از فقیهان و مدرسان عصر خود که در یکی از شهرهای مازندران به تعلیم و تدریس طلاب و محصلان علوم دینی اشتغال داشته است.
- شاه مرتضی دوم: پسر برادر فیض و دو فرزند او به نام های محمد هادی و نورالدین محمد که هر سه از فاضلان عصر خود و دارای کتاب و رسالههای متعدد بودهاند.
- ضیاء الدین محمد: او فرزند حکیم نورالدین، دایی فیض (متوفی ۱۰۴۷ ق) است که عالمی حکیم و عارفی دانشمند و شاعر بوده است.
- ملا شاه فضل الله و ملا علامی: خواهرزادگان فیض و فرزندان ملامحمد شریف. این دو در علوم عقلی و نقلی صاحب نظر بودند و شاه فضل الله حدود چهل تألیف در موضوعات فقه، تفسیر و کلام داشته است.
آثار
فیض کاشانی عمر خود را صرف تعلیم، تدریس و تألیف کرد. او پس از کسب معارف و استفاده علمی و معنوی از استادان بزرگ خود نوشتن کتاب و رساله را از هیجده سالگی آغاز نمود و در طی ۶۵ سال نزدیک به دویست جلد اثر نفیس در علوم و فنون مختلف تألیف کرد. فیض در فهرستهای متعددی که خود نگاشته تعداد تألیفات و تصنیفات را تا هشتاد جلد ذکر کرده و فرزندش علم الهدی تعداد آثار او را یکصد و سی جلد نام برده است. اما برابر فهرست تهیه شده از سوی ادیب و شاعر معاصر آقای مصطفی فیضی تعداد کتاب ها و رسالههای فیض قریب به یکصد و چهل مجلد بالغ میگردد که اکثر آن ها به زیور طبع آراسته شده است. در این جا به چند تألیف مهم فیض که در علوم مختلف نگاشته شده اشاره میکنیم:
- تفسیر صافی: از کتب معتبر در تفسیر قرآن است. فیض این تفسیر را در سال ۱۰۷۵ ق با مطالعه اکثر تفاسیر قرآن (از سنی و شیعه) نوشته و در ضمن بیان آیات، روایات معتبر و مستند شیعه را گردآورده است.
- تفسیر اصفی: این تفسیر تلخیص صافی است که در سال ۱۰۷۷ ق. نوشته شده است.
- تفسیر مصفی: برگزیده مطالب تفسیری «تفسیر اصفی» میباشد.
- الوافی: محدث کاشانی برای نوشتن کتاب وافی چهار کتاب معتبر حدیث شیعه (کافی، تهذیب، استبصار، من لایحضره الفقیه) را در سال (۱۰۶۸ ق) تنقیح و با حذف احادیث مکرر، آن را یک جا در اجزای متعدد جمع کرده و پس از آن فرزندش علم الهدی با نوشتن و افزودن یک جزء که شامل معرفی رجال حدیث، کشف رموز و... بوده، آن را تکمیل کرده است.
- الشافی: منتخبی از احادیث «الوافی» است که در سال (۱۰۸۲ ق) نگاشته شده است.
- نوادر الاخبار فيما يتعلق باصول الدين: مجموعه احادیث نقل نشده در کتب معتبر را گردآورده است.
- المحجة البیضاء: فیض در سال ۱۰۴۶ ق. کتاب «احیاء العلوم» غزالی را تنقیح و تصحیح کرد و با استفاده از احادیث و روایات معتبر شیعه آن را شرح و تکمیل نمود. سپس در سال ۱۰۹۰ ق. المحجة را تلخیص و به نام «الحقایق» ارائه کرد.
- مفاتیح الشرایع: از کتب روایی فقهی و استدلالی فیض است که در سال ۱۰۴۲ ق. نگاشته شده. این کتاب دربردارنده همه ابواب فقه است. فیض با عنایت شدید به کتاب و سنت معصومین علیهم السلام و گریز از به کارگیری دلایل عقلی و اجتهاد به رأی، راه نوی فرا روی پژوهشگران در علم فقه قرار داده است. این کتاب از آغاز تألیف مورد توجه مجتهدان و محدثان بوده و تاکنون چهارده شرح و چندین حاشیه بر آن کتاب نگاشته شده که از جمله آنها شرح محمدباقر وحید بهبهانی (بزرگ مجتهد قرن دوازدهم) شایان ذکر است.
- از کتب کلامی و عرفانی حکیم و عارف کاشانی، کتاب «اصول المعارف» در چند جلد (تألیف سال ۱۰۴۶ ق)، «اصول العقائد» (۱۰۳۶ ق)، رسالههای «علم الیقین»، «حق الیقین»، «عین الیقین»، «الحق المبین» و «الجبر والاختیار» و «كلمات مكنونه» و... میباشند.
- در موضوع اخلاق و ادب، کتب و رسالههای متعددی به زبان فارسی و عربی نگاشته است. از آنها «ضیاء القلب» (تألیف در سال ۱۰۵۷ ق) «الفت نامه» و «زاد السالک» (بین سال های ۱۰۴۰ ـ ۱۰۳۰ ق)، «شرح الصدر» (۱۰۶۵ ق)، «أذکار مهمه»، «راه صواب»، «گلزار قدس»، «آب زلال»، «دهر آشوب»، «شوق الجمال»، «شوق المهدی»، «شوق العشق» و دیوان قصائد، غزلیات و مثنویات میباشند.
- رسالهٔ مشواق
رساله مشواق؛ موضوع این رساله تبیین تنگناهای سخن گفتن انسانهای عاشق و عارف است، کسانی که در وضعیتهای خاص فکری ناچارند تا اصطلاحسازی کرده در قالب تشبیه، استعاره و مجاز و جز آنها مقصود خود را بیان کنند. فیض که احساس کرده در درگیری میان اهل ظاهر و باطن، یکی از موضوعات همین ظواهر سخن عارفان است، خواسته تا با نوشتن فرهنگی برای این مصطلحات، این حربه را از دست اهل ظاهر گرفته به واقع بنیان این انتقاد را بکند که مقصود عارفان از این مصطلحات، ظاهر آنها نیست.
آثار دیگرش
شافی، نخبه، ندبول، مکاتیب، مفاتیح، تفاسیر، سفینة البحار، ابواب الجنان، علم الیقین، عین الیقین، حقالیقین، جلاء العیون، جلاء القلوب، قرة الاصول، شراب طهور، اصول عقاید، اصول اصلیه، بشارة الشیعه، معتصم الشیعه، توحید، تنویر، تشریح، شرائط الایمان، اخوان الصفا، شهر آشوب، دفع بلیات، رفع آفات، معیار ساعات، موارد مختلف، وسیله ابتهال، منتخب فتوحات، منتخب غزلیات، منتخب اوراد، ترجمه طهارة، ترجمه صلاة، ترجمه زکوة، ترجمه حج…، شهاب ثاقب، فهرست علوم، معارف اصول، تعیین حقوق، حقایق و اسرار دین، ثنای معصومین، حقیقت علم و علما، شرح صحیفه سجادیه، رساله ثبوت ولایت، اختلاف مذاهب، تعیین حق، غزلیات، مسمومات، مثنویات، جبر و تفویض، جبر و اختیار، عوامل ملا محسن، اجوبه مسائل، لئآلی، حواشی و دهها کتاب دیگر.
وفات
ملا محسن فیض کاشانی در سال ۱۰۹۱ قمری در ۸۴ سالگی در کاشان بدرود حیات گفت و در قبرستانی که در زمان حیاتش زمین آن را خریداری و وقف نموده بود، به خاک سپرده شد.