ابنباقلانی
ابوعلی حسن بن معالی بن مسعود بن حسین، مشهور به ابنباقلانی یا ابنباقلاوی (۵۶۸–۶۳۷ق) نحوی و لغوی برجسته قرن هفتم بود که نزد استادان بزرگی در بغداد علوم مختلف از جمله نحو، لغت، حدیث، فقه و حکمت را فرا گرفت. او بهعنوان پیشوای علم نحو و لغت در عصر خود شناخته میشد و به شاگردی خواجه نصیرالدین طوسی و استاد محقق حلی شهرت داشت. منابع دربارهٔ گرایش مذهبی او اختلاف دارند، اما برخی بر اساس شواهد او را از عالمان شیعه دانستهاند.
زندگی
ابوعلی حسن بن معالی بن مسعود بن حسین، مشهور به ابنباقلانی یا ابنباقلاوی (۵۶۸–۶۳۷ هجری قمری)، از نحویان برجسته و لغویان شناختهشده در عصر خود بود. او در کودکی به بغداد رفت و نزد استادانی چون ابوالبقاء عکبری، مصدق واسطی و ابوالحسن بابویه به فراگیری نحو پرداخت. دانش لغت را از ابومحمد بن مأمون و حدیث را از ابوالفرج بن کلیب آموخت. همچنین فقه حنفی را نزد ابوالمحاسن یوسف بن اسماعیل دامغانی فرا گرفت و حکمت و کلام را نزد خواجه نصیرالدین طوسی آموخت.[۱]
یاقوت حموی در معجم الأدباء او را شخصی با هوش تیز و حافظه گسترده معرفی کرده و از علاقه او به کسب علم و نگارش کتابهای متعدد به خط خود یاد کرده است. وی همچنین وقار و تواضع او را برجسته دانسته و تأکید کرده که در اواخر عمرش با او در بغداد دیدار داشته است. به نوشته یاقوت، او از پیشوایان برجسته نحو و لغت در عصر خویش بود و ریاست این علوم به او منتهی میشد. در ابتدا بر مذهب حنفی بود و سپس به مذهب شافعی گرایش یافت. سیوطی در بغیه او را با عنوان باقلانی حلی معرفی کرده و از جایگاه او در لغت و نحو و نیز از بهرهگیریاش از خواجه نصیر در علوم عقلی سخن گفته است.[۲]
عبدالله افندی در ریاض العلماء او را از استادان محقق حلی، نجمالدین جعفر بن حسن حلی (درگذشته ۶۷۶ق) دانسته است. آقابزرگ تهرانی نیز این گزارش را نقل کرده است. سید محسن امین در اعیان الشیعة با استناد به سخنان یاقوت و سیوطی، بحثی دربارهٔ گرایش او به تشیع ارائه کرده و دلایلی همچون شاگردی نزد خواجه نصیرالدین طوسی، انتساب به شهر حله بهعنوان مرکز شیعه و ارتباط با محقق حلی را مطرح ساخته است. ابن ابیالحدید نیز که او را ملاقات کرده بود، در شرح نهجالبلاغه روایتی نقل کرده که به گفته برخی، نشانهای از گرایش مذهبی او بهشمار میآید.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «باقلانی نحوی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.