ایرج میرزا
ایرج میرزا از شاعران برجسته معاصر ایران بود که در دوران جوانی به سرودن شعر پرداخته و در طول زندگی خود به مشاغل مختلفی اشتغال داشت. او در دورههای مختلف شاعری، از اشعار مدحی به انتقاد اجتماعی و سیاسی پرداخت و بهویژه در نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی کشور فعال بود. از آثار مهم او میتوان به «عارفنامه» و «زهره و منوچهر» اشاره کرد. ایرج میرزا علاوه بر شاعری، دبیری توانمند و کاتب چیرهدست نیز بود و اشعار زیادی در مدح اهلبیت پیامبر اسلام و در بیان مرثیههای مذهبی سرود.
زندگی
ایرج میرزا زبان فرانسه را آموخت و از جوانی به سرودن شعر پرداخت. او مورد توجه و تشویق امیر نظام گروسی قرار گرفت. در ۱۸ سالگی پدر خود را از دست داد و پس از مدتی به اروپا سفر کرد. پس از بازگشت از اروپا، ایرج مشاغل مختلفی همچون مترجم در گمرک سنندج، ریاست صندوق پست و گمرک کردستان را بر عهده گرفت و در این مدت با مأموران بلژیکی اختلاف پیدا کرده و به تهران آمد. ورود ایرج به تهران همزمان با انقلاب مشروطه بود و گفته میشود که او با مشروطهخواهان در تحصن حرم عبدالعظیم حسنی (در سال ۱۳۲۳ ه.ق) همراه بود. ایرج در سال ۱۳۲۴ ه.ق به وزارت معارف منتقل شد و اداره عتیقهجات را به ابتکار خود تأسیس کرد. در این دوران همچنین در اصفهان مأموریت داشت و سپس به بندر انزلی و آباده رفت. در سال ۱۳۳۷ ه.ق به پیشکاری مالیه خراسان منصوب شد و در اواخر سال ۱۳۴۲ ه.ق به تهران بازگشت و منتظر خدمت شد.[۱]
دوران اقامت ایرج میرزا در خراسان بارورترین دوران فعالیت ادبی او بود. اشعار اولیه وی بیشتر شامل قصاید مدحی بوده است، ولی در دوران دوم شاعری، تحت تأثیر امیر نظام گروسی و دهخدا، به انتقاد اجتماعی و سیاسی پرداخت. از موضوعات اصلی شعر ایرج میتوان به انتقاد از اوضاع سیاسی، تشویق به دانشاندوزی، توجه به تربیت کودکان، نقد زاهدان ریایی و وطنپرستی اشاره کرد. از مهمترین آثار ایرج میتوان به مثنوی «عارفنامه» (۵۱۵ بیت) و «زهره و منوچهر» اشاره کرد. شعر ایرج دارای جنبههای هزل و طنز نیز بود و سبک زبانی ساده و محاورهای در آثار او بهوضوح دیده میشود.[۲]
ایرج میرزا علاوه بر شاعری، دبیری توانمند و کاتب چیرهدست بود. او در نوشتههای خود به شدت تحت تأثیر شیعهگرایی بود و در اشعارش از اهلبیت پیامبر اسلام و شخصیتهای مذهبی مانند علی بن ابیطالب و حسین بن علی مدح و مرثیه سروده است. اشعار او در این زمینه شامل قصایدی در مدح علی بن ابیطالب و مرثیههایی برای واقعه کربلا است.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ایرج میرزا». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- افراد انقلاب مشروطه
- اهالی ایران در سده ۱۹ (میلادی)
- اهالی ایران در سده ۲۰ (میلادی)
- اهالی تبریز
- درگذشتگان ۱۳۰۴
- درگذشتگان ۱۹۲۶ (میلادی)
- زادگان ۱۲۵۱
- زادگان ۱۸۷۴ (میلادی)
- شاعران آذری اهل ایران
- شاعران اهل تبریز
- شاعران سده ۱۹ (میلادی) اهل ایران
- شاعران سده ۲۰ (میلادی) اهل ایران
- شاعران مرد اهل ایران
- شاهزادگان قاجار
- طنزپردازان اهل ایران
- مدفونان در گورستان ظهیرالدوله
- نویسندگان مرد اهل ایران