حاجی سیاح

حاج سیاح محلاتی محمدعلی محلاتی
پرونده:Haj sayyah 1.jpg
متولد	۱۲۱۵ محلات، ایران
وفات	۳ مهر ۱۳۰۴ (۸۹ سال) جعفرآباد شمیران، ایران
ملیت	ایرانی
شهروندی	ایالات متحده آمریکا
حرفه	جهانگرد فعال سیاسی
شناخته‌شده برای	زندانی سیاسی سیاحت جهان و ایران سیاحت نامه نویسی
فرزندان	۳ پسر، ۱ دختر

حاجی سیاح، با نام اصلی میرزا محمدعلی پسر ملامحمدرضا محلاتی، جهانگرد و سیاح ایرانی بود که در حدود سال ۱۲۵۲ ق در محلات متولد شد و در ۱۳۴۴ ق در تهران درگذشت. او از سنین جوانی سفرهای گسترده‌ای به اروپا، آمریکای شمالی و شرق آسیا انجام داد و در مسیر سفر با شخصیت‌های برجسته‌ای همچون سید جمال‌الدین افغانی ملاقات کرد. سیاحت‌های او شامل مشاهدات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی و چندین سفر زیارتی به مکه بود. سیاحت‌نامه او در دو جلد تدوین شد و تا کنون در دست فرزندان او باقی مانده است.

زندگی

حاجی سیاح، میرزا محمدعلی پسر ملا محمدرضا محلاتی، در حدود سال ۱۲۵۲ ق در محلات متولد شد و در روز جمعه هفتم ربیع‌الاول سال ۱۳۴۴ ق مطابق ۳ مهر ۱۳۰۴ ش در تهران درگذشت. او در سن ۲۳ سالگی سفرهای خود را آغاز کرد و بدون اطلاع دیگران از محلات به قفقاز رفت. در طول سفر توانست به زبان‌های ارمنی، ترکی و روسی تسلط نسبی پیدا کند و در تفلیس به تدریس زبان عربی و فارسی پرداخت. سپس به استانبول رفت و زبان فرانسه را در مدرسه لازاریست‌ها فرا گرفت و پس از آن به فرانسه، انگلستان، ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی سفر کرد و با شخصیت‌هایی مانند پاپ پی نهم و گاریبالدی دیدار کرد. او همچنین به سوئد، نروژ، آلمان، روسیه، سویس، اتریش، دانمارک، پرتغال، یونان، اسپانیا و رومانی سفر نمود و در آمریکا چندین سال به گردش پرداخت و با رئیس‌جمهور آن کشور ملاقات کرد.

سفر به کشورهای آسیایی و دستگیری و تبعید

در مسیر سفرهای آسیایی، حاجی سیاح به ژاپن و چین رفت و شهرهای برمه، سنگاپور و هندوستان را سیاحت کرد و سپس به افغانستان و ترکستان که تازه به تصرف روس درآمده بود سفر کرد. او نه بار به مکه عازم شد و در مصر نیز با سید جمال‌الدین افغانی ملاقات داشت. به دلیل این ارتباط، مدتی توسط حکومت ایران به خراسان تبعید شد و پس از چهارده ماه به تهران بازگشت. پس از برخی سوءظن‌ها و حبس ۲۲ ماهه در قزوین، او از اتهامات مبری شد.

آثار

سیاحت‌نامه حاجی سیاح در دو جلد تدوین شده است و شامل گزارشات مشاهداتی و تجربیات سفرهای او در کشورهای مختلف جهان است و تا کنون در اختیار فرزندان او باقی مانده است.

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «حاجی سیاح». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.