حاکم اسلامی
حاکم اسلامی فردی است که بر مسلمانان حکومت میکند و مسئولیت تدبیر امور اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و دینی آنها را بر عهده دارد. این مقام در اسلام اهمیت ویژهای دارد و شامل حفظ دین، اجرای عدالت، نظارت بر امنیت، مدیریت منابع مالی و اداره جهاد و دیگر امور حکومتی میشود. حاکم اسلامی علاوه بر دانش و عدالت، باید از صلاحیتهای ویژه برای اداره جامعه اسلامی برخوردار باشد. به عقیده برخی فرقههای اسلامی همچون شیعه، اختیارات حاکم اسلامی باید از جانب خدا تفویض شود.
معنای اصطلاحی
حاکم اسلامی کسی است که بر مسلمانان حکمرانی میکند و مسئولیت اداره امور آنها، از جمله مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و دینی را بر عهده دارد. این مقام در اسلام اهمیت ویژهای دارد و همزمان نقش معنوی و مدیریتی دارد، به گونهای که مدیریت جامعه با حفظ عدالت، امنیت و اجرای احکام اسلامی همراه است.[۱]
وظایف و ویژگیها
حاکم اسلامی علاوه بر تدبیر امور روزمره، مسئول حفظ دین، اجرای قوانین شرعی و نظارت بر سازمان قضائی است. او باید امنیت جامعه را تأمین کند و از تعرض به جان، مال و ناموس مسلمانان جلوگیری نماید. اختیارات حاکم اسلامی شامل جمعآوری مالیات، صدقات، خراج و غنایم و همچنین تعیین مقررات برای توزیع آنهاست. وظایف حاکم اسلامی بر اساس کتاب «الاحکام السلطانیه» علی بن محمد ماوردی شامل ده مورد است:[۲]
- نگهداری دین از بدعت و شبهه
- اجرای احکام قضائی
- تأمین امنیت جامعه
- برپایی حدود شرعی و قوانین کیفری
- حفاظت از مرزها
- اداره جهاد اسلامی
- جمعآوری منابع مالی اسلامی
- تنظیم مقررات پرداخت مستمریها
- نظارت بر عملکرد مسئولان اداری
- کنترل مستقیم امور کلان مملکت.
حاکم اسلامی باید در عین اجرای وظایف، از دانش کافی، عدالت و تقوی برخوردار باشد تا جامعه اسلامی تحت اداره او در امنیت و رفاه باشد.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «حاکم اسلامی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.