ابوحنیفه دینوری

دانشمند مسلمان ابوحنیفه دینوری
عنوان	ابوحنیفه دینوری
متولد	۸۱۵ میلادی (۲۱۲–۲۱۳ هجری قمری)
درگذشته	۸۹۶ میلادی (۲۸۲–۲۸۳ هجری قمری)
دوران	دوران طلایی اسلام
علاقه اصلی	گیاه‌شناسی، تاریخ‌نگار، جغرافی‌دان، متالورژی، ستاره‌شناس و ریاضی‌دان

احمد بن داود بن ونند دینوری. از مردم دینور از شهرهای جبال (نزدیک کرمانشاه) وی ادب از بصریین و کوفیین فرا گرفت و از سکیت و ابن السکیت کسب فوائد کرد و در بسیاری از علوم چون نحو و لغت و هندسه و علوم هند بارع بود و در روایت صادق و ثقه است. ابن الندیم، صاحب الفهرست سال وفات او را ذکر نکرده لیکن روضات به نقل از بغیه گوید وفات او به سال ۲۸۲ یا ۲۹۰ است و حاجی خلیفه ۲۸۱ را نیز بر این اختلاف افزوده است. اوراست: کتاب تفسیر القرآن؛ کتاب الانواء؛ کتاب اصلاح المنطق؛ کتاب لحن العامه؛ کتاب حساب الدور و الوصایا؛ کتاب الوصایا؛ و کتاب الزیج (حاجی خلیفه گوید آن را به نام رکن الدوله دیل می‌کرده است که ۲۳۵ و ظاهراً این غلط است چه رکن الدوله از ۳۲۰ تا ۳۶۶ فرمانروائی داشت؛) کتاب النبات و کتابی دیگر هم در آن باب؛ کتاب الجبر و المقابله؛ کتاب جواهر العلم؛ کتاب الردّ علی رصد الأصبهانی؛ کتاب الشعر و الشعراء؛ کتاب التاریخ؛ کتاب الاخبار الطوال (و شاید این دو کتاب یکی است؛) کتاب فی حساب الخطائین؛ کتاب القبلهٔ و الزوال؛ کتاب البحث فی حساب الهند؛ کتاب الجمع و التفریق؛ کتاب نوادر الجبر؛ و حاجی خلیفه کتاب تفسیر اصلاح المنطق را نیز نام برده است و صاحب روضات به نقل از بغیه کتاب الباه را بر آن افزوده است و در باب کتاب النبات او گوید: لم یؤلف مثله فی معناه، و باز کتاب الردّ علی ابن اللرة را اضافه دارد و صاحب بغیه گوید او از نوادر رجالی است که بین بیان عرب و حکم فلاسفه جمع کرده است. لکلرک گوید ابوحنیفه بزرگ‌ترین گیاهشناس مشرق است و از اینکه ابن ابی اصیبعه از ترجمه حال او غفلت کرده تعجب می‌کند و می‌گوید ابن بیطار نزدیک پنجاه نبات را که قدما بر آن اطلاع نداشتند از ابوحنیفه نقل می‌کند و در همه جا مشهود و هویداست که دینوری به نقل اکتفا نکرده و خود به نفسه انواع گیاهان مشروحه کتاب خود را دیده و فحص و تتبع کرده است و اضافه می‌کند که: در ضمیمه نسخهای از شرح ارجوزه طب ابن سینا که در کتابخانه پاریس موجود است نسبت و نام ابوحنیفه بدین گونه ضبط شده است: ابوعبدالله ابن علی العشاب، و می‌نویسد در صف اول گیاهشناسان و علمای خواص ادویه است و سفرهای بسیار برای شناختن منابت نبات و اسا می آن کرده است . انتهی. لکن به نظر می‌آید که ابوعبدالله بن علی العشاب عالم حشایشی دیگری است چه نه نام و نه کنیهٔ خود و پدر او با ابوحنیفه احمد ابن داود موافقت ندارد. حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده گوید ابوحنیفه به امر رکنالدوله (۳۳۵) در اصفهان زیجی کرد و لکن این سهوی است چه طلوع دولت آلبویه پس از وفات ابوحنیفه است. رجوع به ۲۰۷ ۳۴۹ حبط و صفحه ۱۲۳ جلد ۱ معجم الادباء چاپ مارگلیوس شود.