ازدواج سفید اصطلاحی است که به نوعی از زندگی مشترک زن و مرد بدون ثبت رسمی ازدواج در مراجع قانونی یا مذهبی گفته میشود. در این نوع رابطه، زوجین معمولاً در یک خانه زندگی میکنند و از نظر عاطفی و جنسی با یکدیگر در ارتباطاند، اما ازدواجشان از نظر حقوقی و شرعی رسمیت ندارد. واژهٔ «سفید» در این ترکیب بهمعنای «بیثبت و بدون سند» است، نه بهمعنای رنگ.[۱]
پیشینه و رواج
پدیدهٔ ازدواج سفید در جوامع غربی از دهههای پایانی قرن بیستم رواج یافت و بیشتر به دلایل اقتصادی، فرهنگی و تغییر در نگرشهای اجتماعی نسبت به ازدواج سنتی شکل گرفت. در ایران نیز از اوایل دههٔ ۱۳۹۰ خورشیدی، با گسترش زندگی شهری، مشکلات اقتصادی، تغییر سبک زندگی و افزایش سن ازدواج، گزارشهایی از رواج چنین روابطی در برخی شهرهای بزرگ منتشر شد. با این حال، این پدیده در قوانین ایران تعریف مشخصی ندارد و از نظر فقهی و حقوقی مورد تأیید نیست.[۲]
دیدگاههای حقوقی و اجتماعی
از دیدگاه حقوقی، ازدواج سفید در ایران موجب ایجاد هیچگونه حق و تکلیف قانونی میان زن و مرد نمیشود؛ از جمله حق ارث، مهریه، نفقه یا ثبت فرزند. از منظر اجتماعی نیز دیدگاهها نسبت به آن دوگانه است: گروهی آن را نتیجهٔ فشارهای اقتصادی و تغییر در ارزشهای نسل جوان میدانند و بر لزوم شناخت و اصلاح ساختارهای اجتماعی تأکید میکنند، در حالی که گروهی دیگر آن را تهدیدی برای بنیان خانواده و ارزشهای فرهنگی جامعه میدانند.[۳]
نقدها و پیامدها
منتقدان ازدواج سفید معتقدند نبود ثبت رسمی باعث آسیبپذیری بیشتر زنان در چنین روابطی میشود، زیرا در صورت بروز اختلاف، هیچ ابزار قانونی برای احقاق حقوق وجود ندارد. افزون بر آن، پیامدهایی چون ناامنی روانی، کاهش اعتماد اجتماعی و مشکلات مربوط به فرزندان احتمالی از جمله نگرانیهای مطرح در این زمینه است.[۴]
در مقابل، حامیان این نوع همزیستی آن را نوعی انتخاب شخصی و نتیجهٔ تغییر نگرش نسل جدید به ازدواج سنتی میدانند.[۵]
جمعبندی
ازدواج سفید پدیدهای نوظهور و بحثبرانگیز در جوامع در حال گذار است که تحلیل آن نیازمند بررسی همزمان ابعاد فرهنگی، اقتصادی، حقوقی و روانشناختی است. پژوهشگران اجتماعی بر این باورند که صرف ممنوعیت یا محکومکردن این پدیده، بدون پرداختن به ریشههای آن، نمیتواند به کاهش آن بینجامد.
منابع
1. حسینی، زهرا. تحلیل جامعهشناختی ازدواج سفید در ایران. انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، ۱۴۰۰.
2. کریمی، ناهید. «بررسی پیامدهای فرهنگی ازدواج سفید در کلانشهر تهران.» فصلنامه جامعهشناسی ایران، شماره ۲۳، ۱۳۹۹.
3. رنانی، محسن. تحول ارزشها و سبک زندگی جوانان ایران. نشر نی، ۱۳۹۸.
↑1. حسینی، زهرا. تحلیل جامعهشناختی ازدواج سفید در ایران. انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، ۱۴۰۰.
↑2. کریمی، ناهید. «بررسی پیامدهای فرهنگی ازدواج سفید در کلانشهر تهران.» فصلنامه جامعهشناسی ایران، شماره ۲۳، ۱۳۹۹.
↑3. رنانی، محسن. تحول ارزشها و سبک زندگی جوانان ایران. نشر نی، ۱۳۹۸.
↑3. رنانی، محسن. تحول ارزشها و سبک زندگی جوانان ایران. نشر نی، ۱۳۹۸.
↑3. رنانی، محسن. تحول ارزشها و سبک زندگی جوانان ایران. نشر نی، ۱۳۹۸.
