آخوند خراسانی

آخوند خراسانی
آخوند خراسانی
اطلاعات شخصی
نام کامل	ملا محمد کاظم خراسانی
لقب	آخوند خراسانی
زاده	۱۲۱۸ خورشیدی مشهد خراسان،
درگذشته	۱۲۹۰ خورشیدی نجف
اطلاعات آموزشی
استادان	میرزای شیرازی ملا هادی سبزواری مرتضی انصاری ملا حسین خویی
تألیفات	کفایة الاصول

ملا محمدکاظم خراسانی (مشهد ۱۲۵۵ ه.ق-نجف ۱۳۲۹ ه.ق) مشهور به آخوند خراسانی فقیه و اصولی و از مراجع تقلید شیعه دوازده‌امامی بود که یکی از بنیانگذاران انقلاب مشروطیت در ایران شناخته می‌شود.

سرگذشت

ملا محمدکاظم خراسانی مشهور به آخوند خراسانی، در سال ۱۲۵۵ ه.ق در شهر مشهد به دنیا آمد. پدرش ملاحسن، اهل هرات بود که در مشهد می‌زیست. مقدمات علوم را در مشهد آموخت و از آنجا به سبزوار رفت و مدتی کوتاه نزد ملاهادی سبزواری علوم معقول را آموخت. او سپس به تهران آمد و نزد میرزا ابوالحسن جلوه فلسفه خواند. در ۱۲۷۸ ه.ق تهران را به قصد نجف ترک گفت و به حوزه درس مرتضی انصاری پیوست. مدتی نیز در درس شیخ راضی، مهدی قزوینی و علی شوشتری حاضر شد. پس از درگذشت شیخ انصاری در سال ۱۲۸۱ ه.ق، نزد میرزای شیرازی بود و از شاگردان خاص او شد. پس از آنکه میرزای شیرازی در سال ۱۲۹۱ ه.ق نجف را به قصد سامرا ترک کرد، آخوند نیز همراه او به سامرا رفت و مدتی بعد به فرمان میرزا دوباره به نجف بازگشت و از مدرسان حوزه علمیه در نجف شد. گفته شده است که او ر زمان حضورش در نجف، ۳ مدرسه در آنجا تاسیس کرده است.

تدریس

آخوند خراسانی را یکی از بزرگ‌ترین مدرّسان علم اصول در تاریخ اسلام گزارش کرده‌اند. او بیش از چهل سال تدریس کرد و در این مدت، کلاس درسش رونق بسیاری داشت تا جایی که گزارش کرده‌اند بیش از هزار طلبه در درس او حاضر می‌شدند. در میان شاگردان او، عالمان مشهوری وجود داشتند که برخی از آنها عبارتند از: میرزا ابوالحسن مشکینی، ابوالحسن اصفهانی، ابوالقاسم کاشانی، آقا نجفی قوچانی، محمدتقی خوانساری، محمدجواد بلاغی، حسن مدرس، محمدحسن مظفر، محمدحسین اصفهانی کمپانی، حسین بروجردی، حسین قمی، صدرالدین صدر، آقاضیاء عراقی، عبدالکریم حائری، عبدالله بهبهانی، محمدعلی شاه‌آبادی، هبةالدین شهرستانی، محسن امین عاملی، میرزای نائینی و آقابزرگ طهرانی.

در انقلاب مشروطه

آخوند خراسانی از بنیانگذاران و پشتیبانان اصلی انقلاب مشروطیت بود. تلاش‌های او پس از استبداد صغیر یکی از عوامل مؤثر در خلع محمدعلی میرزا از سلطنت و استقرار مشروطیت بود. پس از ورود سربازان روسی به ایران و اشغال آذربایجان و گیلان، آخوند خراسانی دستور جهاد داد و خود قصد آمدن به ایران کرد که به صورت ناگهانی در ۲۰ ذی‌الحجه ۱۳۲۹ ه.ق در نجف درگذشت.

آثار

یکی از مشهورترین آثار او، کتاب کفایة الاصول در علم اصول فقه است. این کتاب در دو جلد و در سال ۱۳۲۱ ه.ق تالیف شده است که از آن زمان تا کنون یکی از کتب درسی در علم اصول، در حوزه علمیه شیعه مورد استفاده قرار گرفته است. حاشیه آخوند بر کتاب رسائل شیخ انصاری و حاشیه دیگری بر مکاسب، دیگر کتاب‌های مشهور او در موضوع فقه است. کتاب فوائد او شامل مباحث مختلف فقهی و اصولی و کلامی است. حاشیه بر اسفار، حاشیه بر شرح منظومه، رسالاتی در مشتق، رضاع، دماء ثلاثه، اجاره، طلاق، عدالت، رهن، القضاء و الشهادات، تقریرات آخوند به قلم فرزندش آقازاده خراسانی، التکملهٔ للتبصرة شرحی بر تبصرة المتعلمین علامه حلی، ذخیرة العباد فی یوم المعاد، رساله عملیه به فارسی، از جمله آثار آخوند گزارش شده‌اند. چهار مجله اخوت، درة النجف، العلم و نجف اشرف از جمله آثار انتشاری توسط اوست.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «آخوند خراسانی». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.