آیات سجدهدار واجب
آیات سجدهدار واجب، نوعی از آیات قران هستند که به باور مسلمانان، پس از قرائت آنها، باید سجده انجام شود. ۴ آیه در قرآن از دیدگاه اسلامی، چنین اند.
آیات سجده واجب
آیه ۶۲سوره نجم
متن آیه:فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا ۩
ترجمه آیه: حال که قیامت و عذابهای آن را پیش رو دارید برای محفوظ ماندنشان خدارا سجده کنید.[۱]
آیه۱۹سوره علق
متن آیه:کَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ ۩
ترجمه آیه: چنین نیست [که بتواند برای نجات خود کاری کند]، هرگز از او اطاعت مکن، و سجده کن و به خدا تقرب جوی.[۲]
آیه۱۵سوره سجده
متن آیه:إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ ۩
ترجمه آیه:فقط کسانی به آیات ما ایمان میآورند که وقتی به وسیله آن آیات به آنان تذکر داده شود، سجده کنان به رو درمیافتند و همراه با سپاس، پروردگارشان را از هر عیب و نقصی تنزیه میکنند در حالی که [از سجده و سپاس و تنزیه] تکبّر و سرکشی نمیورزند.[۳]
آیه۳۷سوره فصلت
متن آیه:وَمِنْ آیَاتِهِ اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ ۚ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ ۩
ترجمه آیه:از نشانههای [ربوبیت و قدرت] او شب و روز و خورشید و ماه است؛ نه برای خورشید سجده کنید و نه برای ماه، برای خدایی که آنان را آفرید، سجده کنید، اگر میخواهید فقط او را بپرستید.[۴]
فهرست آیات سجده واجب
| شماره | سوره | شماره آیه | جز | محل نزول | نوع سجده |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | نجم | ۶۲ | ۲۷ | مکه | واجب |
| ۲ | علق | ۱۹ | ۳۰ | مکه | واجب |
| ۳ | سجده | ۱۵ | ۲۱ | مکه | واجب |
| ۴ | فصلت | ۳۷ | ۲۴ | مکه | واجب |
| ۵ | اعراف | ۲۰۶ | ۹ | مکه | مستحب |
| ۶ | رعد | ۱۵ | ۱۴ | مدینه | مستحب |
| ۷ | نحل | ۵۰ | ۱۴ | مکه | مستحب |
| ۸ | اسراء | ۱۰۹ | ۱۵ | مکه | مستحب |
| ۹ | مریم | ۵۸ | ۱۶ | مکه | مستحب |
| ۱۰ | حج | ۱۸ و ۷۷ | ۲۲ | مدینه | مستحب |
| ۱۱ | فرقان | ۶۰ | ۱۹ | مکه | مستحب |
| ۱۲ | نمل | ۲۵ | ۱۹ | مکه | مستحب |
| ۱۳ | انشقاق | ۲۱ | ۳۰ | مکه | مستحب |
برخی از احکام آیات سجده دار
احکام ذکر شده براساس فتوای رهبر معظم انقلاب است.[۵]
- در چهار سورهٔ «النجم»، «اقرأ»، «الم تنزیل» و «حم سجده» هر کدام یک آیهٔ سجده وجود دارد. هر کس این آیات را بخواند یا به آنها گوش دهد، پس از پایان یافتن آیه باید بیدرنگ سجده کند؛ و اگر فراموش کرد، هر زمان که به یاد آورد، سجده بر او واجب است.
- اگر شخصی هنگام تلاوت آیهٔ سجده، آن را از دیگری نیز بشنود، در صورتی که با توجه گوش دهد باید دو سجده انجام دهد؛ اما اگر تنها شنیدن اتفاق بیفتد و گوش فرا ندهد، یک سجده کافی خواهد بود.
- در خارج از نماز، اگر کسی در حال سجده آیهٔ سجده را بخواند یا به آن گوش دهد، لازم است سر از سجده برداشته و دوباره سجده کند.
- شنیدن آیهٔ سجده از فردی که قصد تلاوت قرآن ندارد یا از وسیلهای مانند گرامافون، موجب وجوب سجده نمیشود؛ ولی اگر آن آیه از دستگاهی پخش شود که صدای خود انسان را بازمیگرداند، در این حالت سجده واجب خواهد بود.
- در سجدهٔ واجب قرآن، سجده کردن بر چیزهایی که خوراکی یا پوشیدنی هستند صحیح نیست، اما رعایت دیگر شرایط سجده که در نماز لازم است، در اینجا ضروری نمیباشد.
- در سجدهٔ واجب قرآن باید به گونهای عمل شود که آن را سجده بهشمار آورند. همین که پیشانی با قصد سجده بر زمین گذاشته شود کافی است، حتی اگر ذکری گفته نشود. با این حال، ذکر گفتن مستحب است و بهترین ذکر آن است که چنین گفته شود: «لا إِلهَ إِلّا اللّهُ حَقّاً حَقّاً، لَا إِلهَ إِلّا اللّهُ إِیماناً وَ تَصدِیقاً، لَا إِلهَ إِلّا اللّهُ عُبُودِیَّهً وَ رِقّاً، سَجَدتُ لَکَ یا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقّاً، لَا مُستَنکِفاً وَ لَا مُستَکبِراً، بَل أَنَا عَبدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خَائِفٌ مُستَجِیرٌ»