معجزه: تفاوت میان نسخهها
جز (تغییرمسیر به واکاوی اعجازعلمی قرآن در کتاب الاعجازالعلمی فی القرآن موصلی) برچسبها: تغییر مسیر جدید برگرداندهشده |
برچسبها: تغییرمسیر حذف شد خنثیسازی پیوندهای ابهامزدایی |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''معجزه''' به معنای خرق عادت است و به اموری غیر طبیعی برای اثبات قدرت و ارتباط با [[خدا]] کاربرد دارد. عموما کسانی چون پیامبران، برای اثبات ارتباط با خدا، مدعی معجزه بودند. | |||
== معجزه در لغت و اصطلاح == | |||
«معجزه» اسم فاعل از باب افعال ماده «عجز» است که در لغت به معنای ضعف و ناتوانی و در اصطلاح به معنای هر کار خارقالعادهای که به اتکای قدرت خدا و برای اثبات مقامی الهی انجام میگیرد است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> گاهی به جای معجزه، از عبارت «خرق عادت» استفاده میشود.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونهشناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> معجزه، از دیرباز در فرهنگ و ادبیات دینی کاربرد داشتهاست. از معجزات پیامبران در [[عهد عتیق]] و [[عهد جدید]] گزارشهایی وجود دارد. در تعریف قرآنی-اسلامی معجزه، منحصر بفرد بودن آن لحاظ میشود.<ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> بین «[[معجزه]]» و «[[کرامات|کرامت]]»، در نبود ادعای [[نبوت]] تفاوت است. همینطور اختلاف بین «معجزه» و «[[ارهاص]]»، در ظرف زمانی است، بر این اساس منظور از ارهاص، فراهم شدن شرایط نبوت پیش از [[مبعث|بعثت]] است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> [[فخر رازی]]، مفسر [[سنی]] مذهب، مهترین تفاوت میان معجزه و کرامت را وجود ادعای نبوت یا ولایت در معجزه و نبودش در کرامت میداند.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونهشناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | |||
بنابر باورهای اسلامی، معجزات گرچه تصرف ماوراء الطبیعه در عالم ماده و طبیعت است؛ اما مبطل ضرورتهای عقلی نبودهاست و خارج از نظام علیت نیست.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونهشناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> [[علم کلام|متکلمان]] مسلمان، معجزه را در اثبات نبوت و پیش از آن در اثبات وجود خدا به کار میبرند. بیشتر متکلمان مسلمان از معجزه برای اثبات نبوت خاصه یا عامه استفاده کردهاند و کمتر منابع اسلامی از معجزه در اثبات وجود خدا بکار بردهاند. این در حالیست که معجزه به عنوان دلیلی بر اثبات وجود خدا در آثار نویسندگان غربی، بسیار پرکاربرد است. [[محقق نراقی]]، [[برهانهای اثبات خدا|برهان اثبات خدا]] از طریق معجزه را چنین تقریر میکند که: «عقل حکم میکند که امور غریبه … همچون [[شقالقمر|شق القمر]] و… از انسانهای عادی صادر نخواهد شد؛ پس باید صانعی حکیم باشد و اینگونه امور به سبب قدرت کامله و حکمت شاملهاش صورت بگیرد.»<ref>{{پک|خسروپناه|۱۳۸۵|ف=دلالت معجزه بر اثبات وجود خدا|ک=قبسات}}</ref> | |||
در کلام و فلسفه [[مسیحیت]] و غیراسلامی، معنای واحدی از معجزه وجود ندارد و با اختلافهایی همراه است. [[دیوید هیوم]] فیلسوف اسکاتلندی در تعریف معجزه، آن را یک تخطی از قوانین طبیعی عالم هستی میداند که با اراده خاص الهی و یا با دخالت عاملی غیر محسوس صورت میگیرد. شبیه به این گزارش را در آثار دیگر فیلسوفان و متلکمان گزارش شدهاست. [[توماس آکویناس]] از فیلسوفان مسیحی قرن سیزده میلادی، معجزه را در تعریف مسیحیت به سه دسته تقسیم میکند: دسته اول حوادثی است که خداوند انجام میدهد و طبیعت هرگز نمیتواند انجام دهد. دسته دوم حوادثی است که خداوند انجام میدهد و طبیعت نیز میتواند آن را رقم بزند اما نه به ترتیبی که در معجزه رخ دادهاست و دسته آخر حوادثی است که خداوند آنها را انجام میدهد اما بدون اعمال اصول طبیعی آن امر.<ref>{{پک|DAVIES|۱۹۹۳|ک=An Introduction to the Philosophy of Religion|زبان=en|ص=۱۹۰-۱۹۱}}</ref> | |||
بر اساس روایت [[یعقوب بن اسحاق اهوازی|ابن سکیت]]، وی از [[علی النقی]]، امام دهم [[شیعه دوازدهامامی|شیعیان امامیه]]، در خصوص علت تفاوت معجزات پیامبران با یکدیگر سؤال میکند و چنین پاسخ میگیرد که فن رایج در هر عصر، متفاوت بودهاست و معجزه پیامبران بر اساس آن فن رایج صورت میگرفتهاست. بر این اساس به جهت رواج فن [[سحر (علوم غریبه)|سحر]] و [[جادو]] در عصر موسی، [[معجزات موسی]] در خصوص ابطال سحر و در حوزه سحر و کهانت بودهاست، و از آنجا که فن رایج در دوران عیسی، طبابت مطرح شدهاست، [[معجزات عیسی]] نیز در حوزه طب و شفای بیماران عنوان شدهاست. و اما در خصوص معجزات پیامبر اسلام که در حوزه [[بلاغت]] و [[فصاحت]] کلام بودهاست، به جهت فن رایج زمان او بودهاست که [[معانی|فصاحت و بلاغت]] در کلام مطرح شدهاست.<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۳۳–۲۳۴|ج=۱۱}}</ref> | |||
==معجزه در قرآن== | |||
از واژه «معجزه» در [[قرآن]]، استفاده نشدهاست و از معجزات پیامبران در این کتاب، با عناوین معرفتی همچون «[[آیه]]»، «برهان»، «بینه» و «سلطان» یاد شدهاست.<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۴}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> در برخی موارد نیز به ماجراهای معجزهآسای پیامبران در قرآن بدون کاربرد لفظ «آیه» اشاره شدهاست.<ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> در منابع اسلامی، معجزات بیشتر در کتب روایی و حدیثی گزارش شدهاند.<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref> بر اساس آموزههای قرآن، معجزه به اختیار پیامبر نبودهاست و به اذن الهی صورت میگیرد. در این خصوص در [[آیه ۳۸ سوره رعد]]، چنین آمدهاست: «وَ ما کانَ لِرَسُول أَنْ یَأْتِیَ بِ آیَة إِلاّ بِإِذْنِ اللّهِ» ترجمه: «هیچ رسولی نمیتواند آیه و معجزهای بیاورد مگر به اذن خداوند»<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۰۹|ج=۷}}</ref> | |||
بر اساس آیاتی از قرآن، محمد علاوه بر بزرگترین معجزه خود، یعنی قرآن، معجزات دیگری را نیز برای اثبات نبوت خویش به کار بستهاست. از معجزاتی که در قرآن به آنها اشاره شدهاست میتوان به [[شقالقمر]] (مورد اشاره در آیه [[آیه ۱ سوره قمر|۱]] و [[آیه ۲ سوره قمر|۲]] [[سوره قمر]])، [[معراج محمد]] (مورد اشاره در [[آیه ۱ سوره اسراء]]) و [[رویداد مباهله|مباهله]] (مورد اشاره در [[آیه ۶۱ سوره آلعمران|آیه ۶۱ آل عمران]]) اشاره کرد. علاوه بر آن، قرآن از بهانهجوییهای قوم پیامبر اسلام یاد میکند که به انکار معجزات او میانجامید. در همین راستا، [[جاهلیت|اعراب جاهلی]]، محمد را به سحر و جادوگری متهم میکردند. در این خصوص در [[آیه ۱۴ سوره صافات|آیه ۱۴]] و [[آیه ۱۵ سوره صافات|۱۵]] [[سوره صافات]] آمدهاست: «هرگاه معجزهای میدیدند، مسخره میکردند و میگفتند، این سحری آشکار است.». همینطور در آیه ۸۶ آلعمران نیز محمد دارای معجزات فراوان معرفی شدهاست.<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۱۳–۲۲۰|ج=۷}}</ref> بهعقیدهٔ [[فرانسیس ادوارد پیترز|فرانسیس پیترز]]، قرآن یکی از نشانههای معجزهآسا بود، اما مخاطبان محمد از او میخواستند که چیزی ویژهتر و ملموستر مانند نزول [[فرشته]]، گنجی یا چشمهای معجزهآسا بیاورد. پاسخهای محمد ثابت است: «این خداست که معجزه میکند، نه پیامبران که فانی هستند.»<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۴}}</ref> | |||
==پانویس== | |||
===ارجاعات=== | |||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | |||
===منابع=== | |||
{{آغاز پانویس|35em}} | |||
'''فارسی و عربی''' | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=ابن کثیر|نام=حافظ|عنوان=معجزات النبی|سال=۱۴۱۴|مکان=بیروت|ناشر=مکتبة التوفیقیة|پیوند نویسنده=ابن کثیر|پیوند=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3293|کوشش=ابراهیم امین محمد}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=ابوشباب|نام=احمد عوض|عنوان=الخبر الیقین فی معجزات النبی الامین|سال=۲۰۰۸|مکان=بیروت|ناشر=مکتبة العصریة}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=بحرانی|نام=هاشم بن سلیمان|عنوان=مصابیح الانوار و انوار الابصار|سال=۱۴۲۶|مکان=قم|ناشر=دارالمودة|پیوند=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/71355/1/5}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=بختیاری|نام۱=شهلا|تاریخ=۱۳۹۶|عنوان=گونهشناسی معجزات پیامبر (ص) در کتاب شرف النبی واعظ خرگوشی|پیوند=http://ensani.ir/file/download/article/20170923160120-9736-80.pdf|ژورنال=جستارهای تاریخی|شماره=۱۵|نام۲=مونا|نام خانوادگی۲=امیری}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=پاکنیا|نام=عبدالکریم|عنوان=ویژگیهای پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله|سال=۱۳۸۵|مکان=قم|ناشر=نسیم کوثر|پیوند=https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/image/31846|شابک=۹۶۴-۲۵۴۸-۰۸-۹}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=حسینزاده شانهچی|نام۱=حسن|تاریخ=۱۳۷۹|عنوان=سیره نبوی (ص) در کتاب بحارالانوار|پیوند=http://lib.eshia.ir/10256/11/7/(ردالشمس_%7C_معجزه)|ژورنال=تاریخ اسلام|شماره=۱۱}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=حماد|نام=عبدالسلام|عنوان=معجزات الرسول صلی الله علیه و آله و دلائل صدق نبوته|سال=۱۹۹۷|مکان=قاهره|ناشر=الدار المصریه البنانیه|نام۲=ابراهیم|نام خانوادگی۲=جلهوم|شابک=۹۷۷-۲۷۰-۰۶۸-۹|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/70610?pageNumber=2&viewType=pdf}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=خسروپناه|نام۱=عبدالحسین|تاریخ=۱۳۸۵|عنوان=دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا|پیوند=http://ensani.ir/file/download/article/20100913094050-دلالت%20معجزات%20بر%20اثبات%20وجود%20خدا.pdf|ژورنال=قبسات|شماره=۴۱|پیوند نویسنده=عبدالحسین خسروپناه}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=خرسان|نام=محمدمهدی|عنوان=مزیل اللبس فی مسألتی شق القمر و رد الشمس|سال=۲۰۰۵|مکان=قم|ناشر=دلیل ما|پیوند=http://lib.eshia.ir/70866/1/3|پیوند نویسنده=سید محمدمهدی خرسان}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سبحانی|نام=جعفر|عنوان=منشور جاوید|سال=۱۳۹۰|مکان=قم|ناشر=موسسه امام صادق علیه السلام|پیوند=http://lib.eshia.ir/26678/3/0|پیوند نویسنده=جعفر سبحانی}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=سبحانی|نام=جعفر|عنوان=نکات جالبی از تاریخ اسلام/ شنیدن قرآنرا تحریم کردند|ژورنال=مکتب اسلام|مکان=قم|شماره=۴|تاریخ=۱۳۴۱|صفحه=۱۲–۱۵|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/90860/نکات-جالبی-از-تاریخ-اسلام-شنیدن-قرآنرا-تحریم-کردند?q=ترس%20در%20دل%20دشمنان%20پیامبر&score=16.0&rownumber=1|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=رفاعی|نام=عبدالجبار|عنوان=معجم ما کتب عن الرسول و أهل بیته|سال=۱۳۷۱|مکان=تهران|ناشر=وزارت ارشاد}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=زینیوند|نام=تورج|عنوان=درآمدی عرفانی بر معنای «المدرکه»|ژورنال=عرفانیات در ادبیات فارسی|مکان=همدان|شماره=۸|تاریخ=۱۳۹۰|صفحه=۱۴۱–۱۷۰|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/983600/در-آمدی-عرفانی-بر-معنای-المدرکه?q=خال%20نبوت&score=21.12476&rownumber=1|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]|نام۲=فاطمه|نام خانوادگی۲=عسکری}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=کریمی|نام۱=مصطفی|تاریخ=۱۳۸۵|عنوان=معجزات و کرامات پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله|پیوند=http://ensani.ir/fa/article/69547/معجزات-و-کرامات-پیامبر-اعظم-صلی-الله-علیه-وآله-|ژورنال=معرفت|شماره=۱۰۸}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=کهنترابی|نام=میثم|عنوان=پژوهشی در باره روایات «سایه نداشتن پیامبر و ائمه اطهار» در منابع فریقین|ژورنال=علوم حدیث|مکان=قم|شماره=۸۰|تاریخ=۱۳۹۵|صفحه=۵۳-۷۶|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1169770|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مرتضی عاملی|نام=جعفر|عنوان=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|سال=۱۴۲۶|مکان=قم|ناشر=موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث|پیوند نویسنده=جعفر مرتضی عاملی|پیوند=https://lib.eshia.ir/27772/1/4}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=نبهانی|نام=یوسف|عنوان=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین صلی الله علیه و سلم|سال=۱۴۱۷|مکان=بیروت|ناشر=دار الکتب العلمیة|نام۲=علی|نام خانوادگی۲=عبدالوارث}} | |||
'''انگلیسی''' | |||
{{چپچین}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=Bigliardi|نام۱=Stefano|تاریخ=۲۰۲۰|عنوان=Adventures of an Amazing Concept: Some Wanderings of “Miracles” in the Discourse on Islam and Science|ژورنال=MARBURG JOURNAL OF RELIGION|شماره=۲|زبان=en}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی۱=Brown|نام۱=Daniel W|عنوان=Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought|سال=۱۹۹۹|ناشر=[[دانشگاه کمبریج|Cambridge University Press]]|شابک=9780521653947|زبان=en}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی۱=Edward Browne|نام۱=Laurence|عنوان=The Eclipse of Christianity in Asia: From the Time of Muhammad Till the Fourteenth Century|سال=۱۹۳۳|ناشر=[[دانشگاه کمبریج|Cambridge University Press Archive]]|زبان=en}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=DAVIES|نام=BRIAN|ناشر=Oxford University Press|سال=۱۹۹۳|شابک=0-19-289235-5|زبان=en|عنوان=An Introduction to the Philosophy of Religion|پیوند=https://archive.org/details/DaviesBrianAnIntroductionToThePhilosophyOfReligion2ndEdition1993/page/n1/mode/2up?q=Miracle&view=theater}} | |||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Ehlert|نام=TRUDE|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/ali-al-rida-COM_22933?s.num=253&s.rows=100&s.start=200|مدخل=MUHAMMAD|نام خانوادگی ویراستار۱=Fleet|نام ویراستار۱=Kate|نام خانوادگی ویراستار۲=Krämer|نام ویراستار۲=Gudrun|نام خانوادگی ویراستار۳=Matringe|نام ویراستار۳=Denis|مکان=NEW YORK|نام خانوادگی ویراستار۴=Nawas|نام ویراستار۴=John|نام خانوادگی ویراستار۵=Rowson|نام ویراستار۵=Everett|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش=3rd|سال=۱۹۹۳|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|زبان=en}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Francis E|نام=Peters|پیوند نویسنده=|فصل=The empire in Iraq, 763–861|ناشر=Oxford University Press|سال=2010|صفحات=۲۰۴–۲۰۵|شابک=978-0-19-978004-4|زبان=en|عنوان=Jesus and Muhammad: Parallel Tracks, Parallel Lives|پیوند=https://archive.org/details/jesusmuhammadpar00pete}} | |||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی۱=Sell|نام۱=Edward|عنوان=The Faith of Islam|سال=۲۰۱۳|ناشر=Routledge|شابک=978-1-136-39169-9|زبان=en}} | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان پانویس}} | |||
{{فلسفه دین}} | |||
{{جهانبینی}} | |||
{{درجهبندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامهها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:معجزه| ]] | |||
[[رده:فلسفه دین]] | |||
[[رده:فلسفه یهودی]] | |||
[[رده:متافیزیک دین]] | |||
[[رده:اصطلاحات مذهبی]] | |||
[[رده:اصطلاحات اسلامی]] | |||
[[رده:اصطلاحات کلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۳
معجزه به معنای خرق عادت است و به اموری غیر طبیعی برای اثبات قدرت و ارتباط با خدا کاربرد دارد. عموما کسانی چون پیامبران، برای اثبات ارتباط با خدا، مدعی معجزه بودند.
معجزه در لغت و اصطلاح
«معجزه» اسم فاعل از باب افعال ماده «عجز» است که در لغت به معنای ضعف و ناتوانی و در اصطلاح به معنای هر کار خارقالعادهای که به اتکای قدرت خدا و برای اثبات مقامی الهی انجام میگیرد است.[۱] گاهی به جای معجزه، از عبارت «خرق عادت» استفاده میشود.[۲] معجزه، از دیرباز در فرهنگ و ادبیات دینی کاربرد داشتهاست. از معجزات پیامبران در عهد عتیق و عهد جدید گزارشهایی وجود دارد. در تعریف قرآنی-اسلامی معجزه، منحصر بفرد بودن آن لحاظ میشود.[۳] بین «معجزه» و «کرامت»، در نبود ادعای نبوت تفاوت است. همینطور اختلاف بین «معجزه» و «ارهاص»، در ظرف زمانی است، بر این اساس منظور از ارهاص، فراهم شدن شرایط نبوت پیش از بعثت است.[۴] فخر رازی، مفسر سنی مذهب، مهترین تفاوت میان معجزه و کرامت را وجود ادعای نبوت یا ولایت در معجزه و نبودش در کرامت میداند.[۵]
بنابر باورهای اسلامی، معجزات گرچه تصرف ماوراء الطبیعه در عالم ماده و طبیعت است؛ اما مبطل ضرورتهای عقلی نبودهاست و خارج از نظام علیت نیست.[۶][۷] متکلمان مسلمان، معجزه را در اثبات نبوت و پیش از آن در اثبات وجود خدا به کار میبرند. بیشتر متکلمان مسلمان از معجزه برای اثبات نبوت خاصه یا عامه استفاده کردهاند و کمتر منابع اسلامی از معجزه در اثبات وجود خدا بکار بردهاند. این در حالیست که معجزه به عنوان دلیلی بر اثبات وجود خدا در آثار نویسندگان غربی، بسیار پرکاربرد است. محقق نراقی، برهان اثبات خدا از طریق معجزه را چنین تقریر میکند که: «عقل حکم میکند که امور غریبه … همچون شق القمر و… از انسانهای عادی صادر نخواهد شد؛ پس باید صانعی حکیم باشد و اینگونه امور به سبب قدرت کامله و حکمت شاملهاش صورت بگیرد.»[۸]
در کلام و فلسفه مسیحیت و غیراسلامی، معنای واحدی از معجزه وجود ندارد و با اختلافهایی همراه است. دیوید هیوم فیلسوف اسکاتلندی در تعریف معجزه، آن را یک تخطی از قوانین طبیعی عالم هستی میداند که با اراده خاص الهی و یا با دخالت عاملی غیر محسوس صورت میگیرد. شبیه به این گزارش را در آثار دیگر فیلسوفان و متلکمان گزارش شدهاست. توماس آکویناس از فیلسوفان مسیحی قرن سیزده میلادی، معجزه را در تعریف مسیحیت به سه دسته تقسیم میکند: دسته اول حوادثی است که خداوند انجام میدهد و طبیعت هرگز نمیتواند انجام دهد. دسته دوم حوادثی است که خداوند انجام میدهد و طبیعت نیز میتواند آن را رقم بزند اما نه به ترتیبی که در معجزه رخ دادهاست و دسته آخر حوادثی است که خداوند آنها را انجام میدهد اما بدون اعمال اصول طبیعی آن امر.[۹]
بر اساس روایت ابن سکیت، وی از علی النقی، امام دهم شیعیان امامیه، در خصوص علت تفاوت معجزات پیامبران با یکدیگر سؤال میکند و چنین پاسخ میگیرد که فن رایج در هر عصر، متفاوت بودهاست و معجزه پیامبران بر اساس آن فن رایج صورت میگرفتهاست. بر این اساس به جهت رواج فن سحر و جادو در عصر موسی، معجزات موسی در خصوص ابطال سحر و در حوزه سحر و کهانت بودهاست، و از آنجا که فن رایج در دوران عیسی، طبابت مطرح شدهاست، معجزات عیسی نیز در حوزه طب و شفای بیماران عنوان شدهاست. و اما در خصوص معجزات پیامبر اسلام که در حوزه بلاغت و فصاحت کلام بودهاست، به جهت فن رایج زمان او بودهاست که فصاحت و بلاغت در کلام مطرح شدهاست.[۱۰]
معجزه در قرآن
از واژه «معجزه» در قرآن، استفاده نشدهاست و از معجزات پیامبران در این کتاب، با عناوین معرفتی همچون «آیه»، «برهان»، «بینه» و «سلطان» یاد شدهاست.[۱۱][۱۲] در برخی موارد نیز به ماجراهای معجزهآسای پیامبران در قرآن بدون کاربرد لفظ «آیه» اشاره شدهاست.[۱۳] در منابع اسلامی، معجزات بیشتر در کتب روایی و حدیثی گزارش شدهاند.[۱۴] بر اساس آموزههای قرآن، معجزه به اختیار پیامبر نبودهاست و به اذن الهی صورت میگیرد. در این خصوص در آیه ۳۸ سوره رعد، چنین آمدهاست: «وَ ما کانَ لِرَسُول أَنْ یَأْتِیَ بِ آیَة إِلاّ بِإِذْنِ اللّهِ» ترجمه: «هیچ رسولی نمیتواند آیه و معجزهای بیاورد مگر به اذن خداوند»[۱۵]
بر اساس آیاتی از قرآن، محمد علاوه بر بزرگترین معجزه خود، یعنی قرآن، معجزات دیگری را نیز برای اثبات نبوت خویش به کار بستهاست. از معجزاتی که در قرآن به آنها اشاره شدهاست میتوان به شقالقمر (مورد اشاره در آیه ۱ و ۲ سوره قمر)، معراج محمد (مورد اشاره در آیه ۱ سوره اسراء) و مباهله (مورد اشاره در آیه ۶۱ آل عمران) اشاره کرد. علاوه بر آن، قرآن از بهانهجوییهای قوم پیامبر اسلام یاد میکند که به انکار معجزات او میانجامید. در همین راستا، اعراب جاهلی، محمد را به سحر و جادوگری متهم میکردند. در این خصوص در آیه ۱۴ و ۱۵ سوره صافات آمدهاست: «هرگاه معجزهای میدیدند، مسخره میکردند و میگفتند، این سحری آشکار است.». همینطور در آیه ۸۶ آلعمران نیز محمد دارای معجزات فراوان معرفی شدهاست.[۱۶] بهعقیدهٔ فرانسیس پیترز، قرآن یکی از نشانههای معجزهآسا بود، اما مخاطبان محمد از او میخواستند که چیزی ویژهتر و ملموستر مانند نزول فرشته، گنجی یا چشمهای معجزهآسا بیاورد. پاسخهای محمد ثابت است: «این خداست که معجزه میکند، نه پیامبران که فانی هستند.»[۱۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونهشناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونهشناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونهشناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ خسروپناه، «دلالت معجزه بر اثبات وجود خدا»، قبسات.
- ↑ DAVIES, An Introduction to the Philosophy of Religion, 190-191.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۱۱: ۲۳۳–۲۳۴.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 204.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۷: ۲۰۹.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۷: ۲۱۳–۲۲۰.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 204.
منابع
فارسی و عربی
- ابن کثیر، حافظ (۱۴۱۴). معجزات النبی. به کوشش ابراهیم امین محمد. بیروت: مکتبة التوفیقیة.
- ابوشباب، احمد عوض (۲۰۰۸). الخبر الیقین فی معجزات النبی الامین. بیروت: مکتبة العصریة.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان (۱۴۲۶). مصابیح الانوار و انوار الابصار. قم: دارالمودة.
- بختیاری، شهلا؛ امیری، مونا (۱۳۹۶). «گونهشناسی معجزات پیامبر (ص) در کتاب شرف النبی واعظ خرگوشی» (PDF). جستارهای تاریخی (۱۵).
- پاکنیا، عبدالکریم (۱۳۸۵). ویژگیهای پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله. قم: نسیم کوثر. شابک ۹۶۴-۲۵۴۸-۰۸-۹.
- حسینزاده شانهچی، حسن (۱۳۷۹). «سیره نبوی (ص) در کتاب بحارالانوار». تاریخ اسلام (۱۱).
- حماد، عبدالسلام؛ جلهوم، ابراهیم (۱۹۹۷). معجزات الرسول صلی الله علیه و آله و دلائل صدق نبوته. قاهره: الدار المصریه البنانیه. شابک ۹۷۷-۲۷۰-۰۶۸-۹.
- خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۸۵). «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا» (PDF). قبسات (۴۱).
- خرسان، محمدمهدی (۲۰۰۵). مزیل اللبس فی مسألتی شق القمر و رد الشمس. قم: دلیل ما.
- سبحانی، جعفر (۱۳۹۰). منشور جاوید. قم: موسسه امام صادق علیه السلام.
- سبحانی، جعفر (۱۳۴۱). «نکات جالبی از تاریخ اسلام/ شنیدن قرآنرا تحریم کردند». مکتب اسلام. قم (۴): ۱۲–۱۵ – به واسطهٔ نورمگز.
- رفاعی، عبدالجبار (۱۳۷۱). معجم ما کتب عن الرسول و أهل بیته. تهران: وزارت ارشاد.
- زینیوند، تورج؛ عسکری، فاطمه (۱۳۹۰). «درآمدی عرفانی بر معنای «المدرکه»». عرفانیات در ادبیات فارسی. همدان (۸): ۱۴۱–۱۷۰ – به واسطهٔ نورمگز.
- کریمی، مصطفی (۱۳۸۵). «معجزات و کرامات پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله». معرفت (۱۰۸).
- کهنترابی، میثم (۱۳۹۵). «پژوهشی در باره روایات «سایه نداشتن پیامبر و ائمه اطهار» در منابع فریقین». علوم حدیث. قم (۸۰): ۵۳-۷۶ – به واسطهٔ نورمگز.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۴۲۶). الصحیح من سیرة النبی الاعظم. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
- نبهانی، یوسف؛ عبدالوارث، علی (۱۴۱۷). حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین صلی الله علیه و سلم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
انگلیسی
- Bigliardi, Stefano (۲۰۲۰). "Adventures of an Amazing Concept: Some Wanderings of "Miracles" in the Discourse on Islam and Science". MARBURG JOURNAL OF RELIGION (به انگلیسی) (۲).
- Brown, Daniel W (1999). Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought (به انگلیسی). Cambridge University Press.
- Edward Browne, Laurence (1933). The Eclipse of Christianity in Asia: From the Time of Muhammad Till the Fourteenth Century (به انگلیسی). Cambridge University Press Archive.
- DAVIES, BRIAN (1993). An Introduction to the Philosophy of Religion (به انگلیسی). Oxford University Press.
- Ehlert, TRUDE (1993). "MUHAMMAD". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی) (3rd ed.). NEW YORK: Brill.
- Francis E, Peters (2010). "The empire in Iraq, 763–861". Jesus and Muhammad: Parallel Tracks, Parallel Lives (به انگلیسی). Oxford University Press. pp. ۲۰۴–۲۰۵.
- Sell, Edward (2013). The Faith of Islam (به انگلیسی). Routledge.
| مفاهیم دینی | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مفهوم خدا |
| ||||||||||||
| وجود خدا |
| ||||||||||||
| الهیات |
| ||||||||||||
| مسئله زبان دینی | |||||||||||||
| مسئله شر | |||||||||||||
(برپایهی تاریخ فعالیت) |
| ||||||||||||
| موضوعات مرتبط | |||||||||||||
