ملامحسن فیض کاشانی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه دینی|نام=ملا محسن فیض کاشانی|زادگاه=کاشان|درگذشت= ۱۰۹۱ هجری قمری|ملیت=ایرانی|شاگردان: ملامحمد باقر | {{جعبه اطلاعات زندگینامه دینی|نام=ملا محسن فیض کاشانی|زادگاه=[[کاشان]]|درگذشت= ۱۰۹۱ هجری قمری|ملیت=ایرانی|شاگردان: [[ملامحمد باقر مجلسی]]،سعید نعمت الله جزایری،قاضی سعید قمی،[[علم الهدی]]،شاه مرتضی دوم،ضیاءالدین محمد،محمد مومن،معین الدین،ملا شاه فضل الله،ملا علامی|برترین آثار=تفسیر صافی،تفسیر اصفی، المحجه البیضاء، [[الوافی]]،نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین،مفاتیح الشرایع|مدفن=کاشان|استادها=[[محمد تقی مجلسی]]،[[شیخ بهایی]]،[[ابو علی جمال الدین بحرانی]]،[[ملاصدرا]]|برترین اثر=تفسیر صافی،تفسیر اصفی، [[المحجه البیضاء]]، الوافی،نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین،[[مفاتیح الشرایع]]|محل تولد=کاشان}} | ||
'''محمد بن مرتضی''' معروف به '''ملا محسن فیض کاشانی''' (زادهٔ ۱۰۰۷ در کاشان – درگذشتهٔ ۱۰۹۰ هجری قمری در کاشان) (۹۷۷–۱۰۵۸ هجری شمسی) فقیه، محدث، حکیم، شاعر و عارف شیعه مذهب و در دوره صفوی می زیست وی در اواخر عمر خود توبه نامه و رسالاتی را به رشته تحریر در آورد.. نام او محمد محسن، مشهور به ملا محسن، و تخلص ایشان '''فیض''' بودهاست و در سلوک و عرفان از مشایخ دراویش بوده. از جمله رسالات او در زمینه اخباری و اصولی، [[سفینة النجاة]] است. | '''محمد بن مرتضی''' معروف به '''ملا محسن فیض کاشانی''' (زادهٔ ۱۰۰۷ در کاشان – درگذشتهٔ ۱۰۹۰ هجری قمری در کاشان) (۹۷۷–۱۰۵۸ هجری شمسی) فقیه، محدث، حکیم، شاعر و عارف شیعه مذهب و در دوره صفوی می زیست وی در اواخر عمر خود توبه نامه و رسالاتی را به رشته تحریر در آورد.. نام او محمد محسن، مشهور به ملا محسن، و تخلص ایشان '''فیض''' بودهاست و در سلوک و عرفان از مشایخ دراویش بوده. از جمله رسالات او در زمینه اخباری و اصولی، [[سفینة النجاة]] است. | ||
نسخهٔ ۷ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۷
ملا محمدمحسن فیض کاشانی (۱۰۹۱-۱۰۰۷ ق)، فقیه، محدث، مفسر نامی شیعه در قرن یازدهم هجری است. فیض از محضر عالمان بزرگ عصر خویش نظیر محمدتقی مجلسی، شیخ بهایی و ملاصدرا بهرهمند بود و خود دانشمندان برجستهای همچون علامه مجلسی و سید نعمت الله جزایری را پرورش داد. «تفسیر صافی» و «الوافی» از آثار ماندگار او به شمار میآیند.
ملا محسن فیض کاشانی | |
|---|---|
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | |
| درگذشته | ۱۰۹۱ هجری قمری |
| محل دفن | کاشان |
| ملیت | ایرانی |
| آثار معروف | تفسیر صافی،تفسیر اصفی، المحجه البیضاء، الوافی،نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین،مفاتیح الشرایع |
| استادان | محمد تقی مجلسی،شیخ بهایی،ابو علی جمال الدین بحرانی،ملاصدرا |
محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی (زادهٔ ۱۰۰۷ در کاشان – درگذشتهٔ ۱۰۹۰ هجری قمری در کاشان) (۹۷۷–۱۰۵۸ هجری شمسی) فقیه، محدث، حکیم، شاعر و عارف شیعه مذهب و در دوره صفوی می زیست وی در اواخر عمر خود توبه نامه و رسالاتی را به رشته تحریر در آورد.. نام او محمد محسن، مشهور به ملا محسن، و تخلص ایشان فیض بودهاست و در سلوک و عرفان از مشایخ دراویش بوده. از جمله رسالات او در زمینه اخباری و اصولی، سفینة النجاة است.
شیخ ملا محسن فیض کاشانی، داماد اول ملاصدرا شیرازی بودهاست. فیض کاشانی در فقه و اصول و فلسفه و کلام و علم یقین و تفسیر قرآن و شعر و ادب آثاری ارزشمندی از خود به یادگار گذاردهاست.
زندگی
شیخ ملا محسن فیض کاشانی در شهر کاشان زاده شد. جدش شاه محمود، پدرش شاه مرتضی و برادرانش محمد معروف به نورالدین و عبدالغفور و فرزندان آنها محمد هادی بن نورالدین و محمد مؤمن عبدالغفور و فرزند خود فیض، محمد ملقب به علمالهدی همگی تحصیل و فعالیت در علوم دینی و تصوف و عرفان داشتهاند.
فیض در قم زندگی میکرد اما وقتی که شنید سید ماجد بحرانی وارد شیراز شده به قصد شاگردی او به آنجا رفت و در آن شهر با دختر ملاصدرای شیرازی ازدواج نموده و لقب فیض را نیز از او گرفت.
وفات فیض به سال ۱۰۹۱ هجری قمری اتفاق افتاده و مدفن او در کاشان در مقبرهای به نام کرامت یا کرامات واقع است.
استادان
شاگردان
ملا محسن فیض شاگردان فراوانی داشت. آنان علاوه بر استفادههای علمی و معنوی، از او به کسب اجازههای اجتهاد و نقل حدیث نیز مفتخر گردیده بودند. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
- ملا محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ ـ ۱۱۱۱ ق) مؤلف بحارالانوار.
- سید نعمت الله جزایری (متوفی ۱۱۱۲ ق).
- قاضی سعید قمی (متوفای ۱۱۰۳ ق).
- محمد مشهور به عَلَم الهدی (۱۰۲۹ ـ ۱۱۱۵ ق): فرزند فیض که از دوران کودکی تا پایان عمر نزد پدر حضور داشته و در تألیف و تصنیف کتاب و رسالهها با او همکاری میکرده است. علم الهدی از پدر چندین اجازه مختصر و طولانی دریافت نموده و خود او دارای آثار علمی مانند «معادن الحکمه فی مکاتیب الائمه» میباشد.
- احمد مشهور به معین الدین (۱۰۵۶ ـ ۱۱۰۷ ق): فرزند دیگر فیض که او نیز در فقه و حدیث متبحر و دارای تألیفانی بوده است.
- محمد مؤمن فرزند عبدالغفور (برادر فیض): از فقیهان و مدرسان عصر خود که در یکی از شهرهای مازندران به تعلیم و تدریس طلاب و محصلان علوم دینی اشتغال داشته است.
- شاه مرتضی دوم: پسر برادر فیض و دو فرزند او به نام های محمد هادی و نورالدین محمد که هر سه از فاضلان عصر خود و دارای کتاب و رسالههای متعدد بودهاند.
- ضیاء الدین محمد: او فرزند حکیم نورالدین، دایی فیض (متوفی ۱۰۴۷ ق) است که عالمی حکیم و عارفی دانشمند و شاعر بوده است.
- ملا شاه فضل الله و ملا علامی: خواهرزادگان فیض و فرزندان ملامحمد شریف. این دو در علوم عقلی و نقلی صاحب نظر بودند و شاه فضل الله حدود چهل تألیف در موضوعات فقه، تفسیر و کلام داشته است.
آثار
فیض کاشانی عمر خود را صرف تعلیم، تدریس و تألیف کرد. او پس از کسب معارف و استفاده علمی و معنوی از استادان بزرگ خود نوشتن کتاب و رساله را از هیجده سالگی آغاز نمود و در طی ۶۵ سال نزدیک به دویست جلد اثر نفیس در علوم و فنون مختلف تألیف کرد. فیض در فهرستهای متعددی که خود نگاشته تعداد تألیفات و تصنیفات را تا هشتاد جلد ذکر کرده و فرزندش علم الهدی تعداد آثار او را یکصد و سی جلد نام برده است. اما برابر فهرست تهیه شده از سوی ادیب و شاعر معاصر آقای مصطفی فیضی تعداد کتاب ها و رسالههای فیض قریب به یکصد و چهل مجلد بالغ میگردد که اکثر آن ها به زیور طبع آراسته شده است. در این جا به چند تألیف مهم فیض که در علوم مختلف نگاشته شده اشاره میکنیم:
- تفسیر صافی: از کتب معتبر در تفسیر قرآن است. فیض این تفسیر را در سال ۱۰۷۵ ق با مطالعه اکثر تفاسیر قرآن (از سنی و شیعه) نوشته و در ضمن بیان آیات، روایات معتبر و مستند شیعه را گردآورده است.
- تفسیر اصفی: این تفسیر تلخیص صافی است که در سال ۱۰۷۷ ق. نوشته شده است.
- تفسیر مصفی: برگزیده مطالب تفسیری «تفسیر اصفی» میباشد.
- الوافی: محدث کاشانی برای نوشتن کتاب وافی چهار کتاب معتبر حدیث شیعه (کافی، تهذیب، استبصار، من لایحضره الفقیه) را در سال (۱۰۶۸ ق) تنقیح و با حذف احادیث مکرر، آن را یک جا در اجزای متعدد جمع کرده و پس از آن فرزندش علم الهدی با نوشتن و افزودن یک جزء که شامل معرفی رجال حدیث، کشف رموز و... بوده، آن را تکمیل کرده است.
- الشافی: منتخبی از احادیث «الوافی» است که در سال (۱۰۸۲ ق) نگاشته شده است.
- نوادر الاخبار فيما يتعلق باصول الدين: مجموعه احادیث نقل نشده در کتب معتبر را گردآورده است.
- المحجة البیضاء: فیض در سال ۱۰۴۶ ق. کتاب «احیاء العلوم» غزالی را تنقیح و تصحیح کرد و با استفاده از احادیث و روایات معتبر شیعه آن را شرح و تکمیل نمود. سپس در سال ۱۰۹۰ ق. المحجة را تلخیص و به نام «الحقایق» ارائه کرد.
- مفاتیح الشرایع: از کتب روایی فقهی و استدلالی فیض است که در سال ۱۰۴۲ ق. نگاشته شده. این کتاب دربردارنده همه ابواب فقه است. فیض با عنایت شدید به کتاب و سنت معصومین علیهم السلام و گریز از به کارگیری دلایل عقلی و اجتهاد به رأی، راه نوی فرا روی پژوهشگران در علم فقه قرار داده است. این کتاب از آغاز تألیف مورد توجه مجتهدان و محدثان بوده و تاکنون چهارده شرح و چندین حاشیه بر آن کتاب نگاشته شده که از جمله آنها شرح محمدباقر وحید بهبهانی (بزرگ مجتهد قرن دوازدهم) شایان ذکر است.
- از کتب کلامی و عرفانی حکیم و عارف کاشانی، کتاب «اصول المعارف» در چند جلد (تألیف سال ۱۰۴۶ ق)، «اصول العقائد» (۱۰۳۶ ق)، رسالههای «علم الیقین»، «حق الیقین»، «عین الیقین»، «الحق المبین» و «الجبر والاختیار» و «كلمات مكنونه» و... میباشند.
- در موضوع اخلاق و ادب، کتب و رسالههای متعددی به زبان فارسی و عربی نگاشته است. از آنها «ضیاء القلب» (تألیف در سال ۱۰۵۷ ق) «الفت نامه» و «زاد السالک» (بین سال های ۱۰۴۰ ـ ۱۰۳۰ ق)، «شرح الصدر» (۱۰۶۵ ق)، «أذکار مهمه»، «راه صواب»، «گلزار قدس»، «آب زلال»، «دهر آشوب»، «شوق الجمال»، «شوق المهدی»، «شوق العشق» و دیوان قصائد، غزلیات و مثنویات میباشند.
رساله مشواق؛ موضوع این رساله تبیین تنگناهای سخن گفتن انسانهای عاشق و عارف است، کسانی که در وضعیتهای خاص فکری ناچارند تا اصطلاحسازی کرده در قالب تشبیه، استعاره و مجاز و جز آنها مقصود خود را بیان کنند. فیض که احساس کرده در درگیری میان اهل ظاهر و باطن، یکی از موضوعات همین ظواهر سخن عارفان است، خواسته تا با نوشتن فرهنگی برای این مصطلحات، این حربه را از دست اهل ظاهر گرفته به واقع بنیان این انتقاد را بکند که مقصود عارفان از این مصطلحات، ظاهر آنها نیست.
آثار دیگرش
شافی، نخبه، ندبول، مکاتیب، مفاتیح، تفاسیر، سفینة البحار، ابواب الجنان، علم الیقین، عین الیقین، حقالیقین، جلاء العیون، جلاء القلوب، قرة الاصول، شراب طهور، اصول عقاید، اصول اصلیه، بشارة الشیعه، معتصم الشیعه، توحید، تنویر، تشریح، شرائط الایمان، اخوان الصفا، شهر آشوب، دفع بلیات، رفع آفات، معیار ساعات، موارد مختلف، وسیله ابتهال، منتخب فتوحات، منتخب غزلیات، منتخب اوراد، ترجمه طهارة، ترجمه صلاة، ترجمه زکوة، ترجمه حج…، شهاب ثاقب، فهرست علوم، معارف اصول، تعیین حقوق، حقایق و اسرار دین، ثنای معصومین، حقیقت علم و علما، شرح صحیفه سجادیه، رساله ثبوت ولایت، اختلاف مذاهب، تعیین حق، غزلیات، مسمومات، مثنویات، جبر و تفویض، جبر و اختیار، عوامل ملا محسن، اجوبه مسائل، لئآلی، حواشی و دهها کتاب دیگر.
وفات
ملا محسن فیض کاشانی در سال ۱۰۹۱ قمری در ۸۴ سالگی در کاشان بدرود حیات گفت و در قبرستانی که در زمان حیاتش زمین آن را خریداری و وقف نموده بود، به خاک سپرده شد.
| ملا محسن فیض کاشانی | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نام | نام خانوادگی | ملقب | نام پدر | سال تولد | اساتید | شاگردان | آثار برجسته | سال وفات | |||||
| محمد محسن | فیض کاشانی | ملا محسن فیض کاشانی | شاه مرتضی | ۱۰۰۷ ه. ق | محمدتقی مجلسی، شیخ بهایی، ابوعلی جمال الدین بحرانی،ملاصدرا | ملا محمد باقر مجلسی، سید نعمت الله جزایری، قاضی سعید قمی، علم اهدی، معین الدین، محمد مؤمن، شاه مرتضی دوم، ضیاءالدین محمد، ملاشاه فضل الله، ملا علامی | تفسیر صافی، تفسیر اصفی، تفسیر مصفی، الوافی، الشافی، المحجه البیضاء ، مفاتیح الشرایع،نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین | ۱۰۹۱ ه.ق | |||||