جلال‌الدین دوانی

علامه جلال‌الدین محمد دوانی
متولد	۸۳۰ قمری دوان، کازرون
وفات	۹ ربیع‌الاول ۹۰۸ قمری پل آبگینهٔ
آرامگاه	دوان، کازرون
محل زندگی	دوان، کازرون
ملیت	ایران
شناخته‌شده برای	رباعیات حکمی عرفانی
پیشینه علمی
شاخه(ها)	فلسفه، عرفان، کلام، حدیث و تفسیر
تأثیر گرفته از	احیای فلسفه اسلامی در دوره تیموری

محمد بن اسعد اسعدالدین اسعد کازرونی، مشهور به جلال‌الدین دوانی، از حکما و متکلمین برجسته و استاد علوم عقلی در قرن نهم و دهم هجری بود. وی مدتی قضاوت فارس را بر عهده داشت و آثار فراوانی در کلام، اخلاق، علوم ریاضی، تفسیر، منطق و حکمت نگاشته است. برخی از آثار مهم او شامل «اثبات الواجب القدیم»، «اثبات الواجب الجدید»، «اخلاق جلالی»، «افعال العباد» و «التوحید» است. او در سال‌های ۹۰۲–۹۲۸ قمری درگذشت.

زندگی

محمد بن اسعد اسعدالدین اسعد کازرونی، مشهور به جلال‌الدین دوانی، از حکما و متکلمین بزرگ بود که در علوم عقلی و فلسفی مهارت فراوان داشت. وی از احفاد محمد بن ابیبکر بود و مدتی عهده‌دار قضاوت فارس شد. دوانی آثار فراوانی در حوزه‌های مختلف نگاشته است که شامل کتب فلسفی، کلامی، اخلاق، تفسیر و علوم ریاضی است.

درگذشت جلال‌الدین دوانی بین سال‌های ۹۰۲–۹۲۸ ه.ق روی داد و بنا به نوشته مؤلف «ریحانه الادب»، تاریخ دوم و سوم درگذشت او به صحت نزدیک‌تر است. برخی منابع اشتباهاتی در ذکر تاریخ درگذشت او دارند و آن را تا سال ۹۷۰ق نیز نوشته‌اند.

آثار

از مهم‌ترین آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «اثبات الواجب القدیم» و «اثبات الواجب الجدید» که به نام سلطان محمد فاتح تألیف شده‌اند، «اخلاق جلالی» (لوامع الاشراق فی مکارم الاخلاق)، «استکاکات الحروف و طبایعها»، «افعال العباد» و «افعال الله تعالی»، «انموزج العلوم» شامل مباحث علوم حدیث، فقه، طب، تفسیر و منطق، «الانوار الشافیة»، «تحفه روحانی»، «التصوف و العرفان»، تفسیرهای «سوره اخلاص» و «سوره جحد»، «تنویر المطالع قدیم و جدید»، «التوحید»، «الجبر و الاختیار»، حواشی متعدد بر شرح تجرید قوشچی، «زوراء در حکمت»، «شرح العقاید العضدیه»، «شرح هیاکل النور شهابالدین یحیی بن حبش سهروردی» و «نورالهدایه». او گاه نیز به سرودن اشعار می‌پرداخت و اشعار نغز و پرمعنایی در مدح اهل‌بیت پیامبر و علی بن ابی‌طالب دارد.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «جلال الدین دوانی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.