بلال حبشی

بلال حبشی
پرونده:Bilal al-Habashi Masjid an-Nabawi Calligraphy.svg خوشنویسی اسلامی نام «بلال حبشی» در مسجد النبی
متولد	۳ عام الفیل یمن یا مکه
وفات	۱۸–۲۱ ه‍.ق شام، خلافت راشدین
شناخته‌شده برای	صحابی و خادم پیامبر اسلام
همسر(ها)	هند الخولاینه جمانه زحاف اشجعی
والدین	ریاح (پدر) حمامه (مادر)

بلال بن رباح حبشی، از نخستین مسلمانان و مؤذن پیامبر اسلام بود که در دوران بردگی شکنجه شد ولی بر ایمان خود پای فشرد. پس از آزادی، در غزوات شرکت کرد و در فتح مکه اذان گفت. او با خلافت ابوبکر مخالفت کرد و به دمشق هجرت نمود. بلال در دمشق درگذشت و از شخصیت‌های مورد احترام در سنت اسلامی است.

زندگی

بلال بن رباح حبشی، مشهور به ابوعبدالله و ابوعمرو، از نخستین مسلمانان و از یاران پیامبر اسلام به‌شمار می‌رود. مادرش را «حمامه» یا «جمانه» نامیده‌اند. او برده‌ای اهل حبشه بود که در قبیله بنی‌جُمح در مکه زندگی می‌کرد. پس از آشکار شدن دعوت پیامبر، به اسلام گروید و در پی آن، تحت شکنجه شدید ارباب خود، امیه بن خلف، قرار گرفت. گفته شده که امیه او را در گرمای شدید بر ریگ‌های سوزان می‌خواباند و سنگی بر سینه‌اش می‌نهاد تا او را وادار به انکار خداوند و پرستش لات و عُزّی کند، اما بلال در ایمان خود پایدار ماند. سرانجام با وساطت پیامبر اسلام، ابوبکر او را خرید و آزاد کرد.

بلال پس از آزادی، به جمع مسلمانان پیوست و در نبردهای مهمی همچون بدر، احد و خندق شرکت کرد. در جنگ بدر، امیه بن خلف، شکنجه‌گر پیشین او، کشته شد. یکی از ویژگی‌های صوتی بلال آن بود که «شین» را به صورت «سین» تلفظ می‌کرد و از پیامبر نقل شده که «سینِ بلال نزد خداوند همان شین است».

در خلافت ابوبکر

بلال نخستین مؤذن مسلمانان بود و در فتح مکه به دستور پیامبر بر بام کعبه اذان گفت. به گفته منابع شیعی، پس از درگذشت محمد، دیگر اذان نگفت، مگر یک بار که به درخواست فاطمه، دختر پیامبر، در مسجد اذان گفت. اما پیش از پایان اذان، با یادآوری خاطرات پیامبر و حزن فاطمه و جمعی از مردم، اذان را ناتمام گذاشت.

او پس از درگذشت محمد، با جانشینی ابوبکر بیعت نکرد. زمانی که عمر از او دلیل این کار را پرسید، بلال پاسخ داد که اگر ابوبکر او را برای رضای خدا آزاد کرده، اکنون نیز باید آزادی او را محترم بشمارد، و او با کسی که محمد او را به خلافت منصوب نکرده، بیعت نخواهد کرد. به دنبال این ماجرا، از مدینه خارج شد و به دمشق هجرت کرد.

درگذشت

بلال در دمشق درگذشت؛ بنابر برخی روایات، سن او هنگام وفات بین ۶۰ تا ۷۰ سال بوده و سال درگذشتش را ۱۸ یا ۲۰ هجری ذکر کرده‌اند.

در منابع اسلامی

از جعفر صادق نقل شده که بلال را بنده‌ای صالح می‌دانست که خاندان محمد را دوست می‌داشت. همچنین گفته می‌شود که پس از درگذشت محمد، ذکر «حیّ علی خیرالعمل» از اذان حذف شد، زیرا بلال تنها برای پیامبر اذان می‌گفت و از آن پس دیگر اذان نگفت.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «بلال». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.