صفی‌الدین حلی

ابن ابی‌سرایا، مشهور به صفی‌الدین حلی، از شاعران و علمای برجسته شیعه بود که در فقه و فنون نظامی مهارت داشت. او آثار مهمی چون الأغلاط و صفوة الشعراء تألیف کرد و در مدح حکام ارتقیه و سلطان مصر اشعاری سرود. صفی‌الدین بخشی از زندگی خود را میان عراق، شام، مصر و ماردین سپری کرد.

زندگی

ابن ابی‌سرایا، با نام کامل شیخ صفی‌الدین ابوالمحاسن سرایا طائی حلی، مشهور به صفی‌الدین حلی، از شاعران برجسته شیعه و از علمای نامدار امامیه بود. وی علوم دینی را نزد دانشمندان حله فراگرفت و مدارج اجتهاد را نزد محقق حلی، صاحب الشرایع، طی کرد. همچنین از مشایخ ابن‌معیه به‌شمار می‌رفت. ابن ابی‌سرایا علاوه بر تحصیل علوم، در فنون نظامی مانند سوارکاری، تیراندازی و شکار مهارت یافت. پس از کشته شدن دایی‌اش صفی‌الدین بن محاسن در وقایع حله، در خونخواهی او قیام کرد و در جنگ‌ها شرکت جست. سپس ناچار به سرزمین ماردین پناه برد و در دربار حکمرانان ارتقیه مورد توجه قرار گرفت و در مدح سلطان منصور نجم‌الدین غازی و فرزندش سلطان صالح اشعاری سرود. در سال ۷۲۶ هجری قمری به قاهره رفت و با قصیده‌ای سلطان ناصر، پادشاه مصر، را مدح کرد و مورد استقبال قرار گرفت. او مدتی میان عراق، شام، مصر و ماردین رفت‌وآمد داشت و گاه به تجارت می‌پرداخت. بیشتر قصائد او، به ویژه الارتقیات، در مدح حکام ارتقیه سروده شده است. اگرچه سلاطین ارتقیه ترک‌تبار بودند و سرزمینشان بخشی از ترکیه کنونی را شامل می‌شد، اما به زبان عربی تسلط داشتند. از آثار مهم صفی‌الدین حلی می‌توان به الأغلاط (فرهنگ غلط‌های لغوی)، العاطل، درر البحور، صفوة الشعراء وخلاصه البلغاء، الخدمة الجلیلة، الأوزان المستحدثة، الدر النفیس فی أجناس التجنیس، رسالهٔ الدار والغار و رسالهٔ فی وصف الصید بالبندق اشاره کرد. یکی از قصاید مشهور او شامل ۱۴۵ بیت و ۱۵۰ نوع بدیعی است. شرح حال مفصلی از او در اثر اعیان الشیعة ثبت شده است.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابن ابی‌سرایا». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.