تارخ
| تارح | |
|---|---|
| پرونده:Terah.jpg نگارهای از تارح در Promptuarii Iconum Insigniorum | |
| متولد | اور کلدیس |
| وفات | حران |
| فرزندان | |
| والدین | ناحور (پدر) |
تارَخ در منابع اسلامی بهعنوان نام پدر ابراهیم شناخته میشود. در حالیکه قرآن نام «آزر» را ذکر کرده، مفسران و نسبشناسان دربارهٔ تفاوت میان این دو نام دیدگاههای متفاوتی ارائه کردهاند. برخی «آزر» را نام پدر، برخی لقب او و برخی نام بتی دانستهاند. در قرائتهای قرآنی نیز دو قرائت فتح و ضم دربارهٔ «آزر» وجود دارد و مفسران کلاسیک چون طبری و فخر رازی به تفصیل به این مسئله پرداختهاند.
در منابع اسلامی
تارَخ (به فتح یا ضم راء) در منابع تاریخی و تفسیری بهعنوان نام پدر ابراهیم شناخته شده است.[۱] بیشتر نسبشناسان بر این باورند که «تارخ» نام واقعی پدر ابراهیم است و اختلافی در این باره وجود ندارد. با این حال، در قرآن نام «آزر» برای پدر ابراهیم آمده و دربارهٔ معنای این واژه دیدگاههای مختلفی ارائه شده است. برخی آن را نام پدر دانستهاند و گروهی دیگر گفتهاند «آزر» نام بتی بوده که در آیه «أَتَتَّخِذُ أَزْرًا آلِهَةً» به آن اشاره شده است. برخی مفسران مانند مجاهد آزر را مفعول مقدم و نام بت دانستهاند و برخی دیگر آن را صفتی بهمعنای معوج یا خطاکار تفسیر کردهاند.[۲]
در نظر مفسران
زجاج و بسیاری از نسبشناسان نام پدر ابراهیم را «تارخ» دانستهاند و این نظر از ابواسحاق الزجاج، نحوی و مفسر قرن چهارم هجری، گرفته شده است. با این حال فخر رازی اجماع نسبشناسان را ضعیف میداند و آن را ناشی از تقلید میشمارد. ابن جریر طبری، سدی و ابن اسحاق نیز گاه «آزر» را بهعنوان نام پدر و گاه بهصورت لقب یا نام دیگر او ذکر کردهاند، مشابه رابطه میان نامهای اسرائیل و یعقوب.[۳]
در منابع قرائت، دو نوع قرائت دربارهٔ «آزر» ثبت شده است: به فتح راء و به ضم آن. قرائت ضم راء از ابنعباس، اُبیّ بن کعب، حسن بصری و مجاهد نقل شده و دلالتی بر عَلَم بودن دارد، زیرا عَلَم منادی مضموم میشود. طبری این قرائت را پذیرفته اما قرائت فتح راء را مطابق اجماع قراء، صحیحتر میداند. او تأکید میکند که استناد نسبشناسان و اهل کتاب دلیل اصلی تأویلهای دشوار دربارهٔ این واژه بوده است.[۴]
برخی مفسران مانند ابن عطیه قرائت «أأزراً تتخذ» را چنین تفسیر کردهاند که معنای آن «آیا بتها را یار خود میگیری؟» است. او همچنین قرائت «أِزراً» را از تبدیل واو به همزه دانسته و آن را از ریشه «وزر» به معنای «گناه» میداند. این تفسیرها بیشتر ناظر به وجوه نحوی و بلاغی آیه هستند. در مجموع، اکثر مفسران اسلامی با وجود اختلاف نظر در تفاسیر، به صراحت قرآن در نامگذاری «آزر» استناد میکنند و اقوال اهل کتاب و نسبشناسان را قطعی نمیشمارند.[۵]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «تارخ». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.