آسیه

آسیه
آسِیَة
نام بومی	آسِیَة
مدفن	مصر
ملیت	مصری
نژاد	عرب قبطی
شناخته‌شده برای	مادرخواندگی موسی و همسری فرعون
عنوان	امرأة فرعون
دین	یکتاپرستی
همسر(ها)	رامسس دوم
فرزندان	موسی (فرزند خوانده)
والدین	مزاحم بن عبید (پدر)

آسیه بنت مزاحم همسر فرعون و از زنان برجسته تاریخ بود که نام او در قرآن به صراحت نیامده و تنها از او با عنوان «امرأة فرعون» یاد شده است. در دین اسلام، از زنان برگزیده عالم و اهل بهشت محسوب می‌شود.

نام و نسب

آسیه از زنان بنی‌اسرائیل و همسر رامسس دوم فرعون زمان موسی بود که به نبوت موسی ایمان آورد ولی ایمان خود را از همسرش پنهان می‌داشت. نام پدرش در برخی منابع، «مزاحم بن عبید بن ریّان بن ولید قبطی» آمده است. در منابع دربارهٔ اینکه او قبطی بوده یا از بنی‌اسرائیل گزارش‌های مختلفی وجود دارد. در مجمع البیان طبرسی، او از زنان بنی‌اسرائیل و نسل پیامبران گزارش شده است؛ در حالیکه گروهی دیگر او را از قبطیان دانسته‌اند.

زندگی‌نامه

بر اساس نقلی از تاریخ طبری، آسیه ابتدا همسر «قابوس بن مصعب بن معاویه» بوده است و در زمان پیامبری موسی، پس از درگذشت قابوس، با برادر او «ولید» ازدواج می‌کند. طبق این گزارش فرعونِ زمان کودکی موسی با فرعونی که غرق شد، تفاوت داشته است. اگرچه بر اساس گزارش قرآن، فرعون غرق شده، همان فرعون زمان کودکی موسی است.

یکی از وقایع مهم زندگی آسیه، نقش او در نجات موسی از رود نیل است. بر اساس آیات قرآن، مادر موسی از ترس کشته‌شدن فرزندش، او را به رودخانه نیل سپرد تا اینکه آب صندوق حامل موسی را به قصر فرعون برد. زمانیکه موسی را از آب گرفتند و به نزد فرعون آوردند؛ آسیه حاضر بود و فرعون را از کشتن موسی منصرف کرد. همچنین او به فرعون پیشنهاد داد که موسی را به فرزندی خود قبول کنند. بدین ترتیب موسی در قصر فرعون باقی ماند و چون مدعی پیامبری شد، یکی از کسانی که به او گروید؛ همسر فرعون بود. آسیه ایمان خود را از همسرش مخفی می‌کرد. سرانجام در اثر پیش‌آمدی که فرعون از ایمان او آگاه شد، از وی خواست تا از پرستش خدا و ایمان به موسی دست بردارد؛ اما آسیه نپذیرفت. فرعون نیز دستور داد که او را شکنجه کنند و آسیه در زیر شکنجه‌ها درگذشت.

در قرآن و روایات

در دو جای قرآن، از آسیه با عنوان «زن فرعون» ذکر شده و او را از زنان بهشتی و نمونه ایمان برای مؤمنان معرفی کرده است. قرآن در آیه ۹ سوره قصص، داستان کودکی موسی و نقش همسر فرعون در نجات او را بیان می‌کند. در آیه دیگری از سوره تحریم، از آسیه به نیکی یاد می‌شود و او را مَثَل و الگوی اهل ایمان می‌داند. در این آیات، پس از نام بردن از زنان نوح و لوط و سرزنش آنان به خاطر سرپیچی از همسرانشان، آسیه به عنوان زنی مؤمن مثال زده می‌شود. همسر فرعون در این آیه، به دلیل ایمان و پرهیزکاریش با اینکه در محیطی کفرآلود زندگی می‌کرده است، مورد ستایش قرار می‌گیرد.

در روایتی از پیامبر اسلام، آسیه در کنار فاطمه، خدیجه و مریم از بهترین زنان بهشت شمرده شده است. بر اساس حدیث دیگری، در دوران پیش از اسلام، سه نفر هرگز کافر نشدند؛ مؤمن آل‌فرعون، علی بن ابی‌طالب و آسیه.

پانویس

منابع

• دشتی، سید محمود (۱۳۹۵). «آسیه». دایرة المعارف قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
• مولوی، محمدعلی (۱۳۸۸). «آسیه». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.