محمد بن سعد بن منیع
ابنسعد | |
|---|---|
| نام اصلی | محمد بن سعد بن مَنِیع |
| زاده | ۱۶۸ هـ/۷۸۴ م |
| درگذشته | ۲۳۰ هـ/۸۴۵ م |
| پیشه | مورخ و سیرهنویس |
| زمینه کاری | سیره نبوی |
| کتابها | طبقات الکبری خبر النبی، الطبقات الصغیر، کتاب التاریخ، الزخرف القصری فی ترجمة الحسن البصری، القصیدة الحلوانیة فی افتخار القحطانیین علی العدنانیین |
| شاگرد | بلاذری ابن ابی دنیا |
| استاد | واقدی |
| دلیل سرشناسی | نویسندهٔ طبقات الکبری |
| تأثیرپذیرفته از | واقدی |
| تأثیرگذاشته بر | بلاذری ابن ابی دنیا |
محمد بن سعد بن منیع مشهور به ابنسعد و کاتب واقدی از مورخان و محدثان شیعه در قرن سوم هجری بود که شاگرد محمد بن عمر واقدی به شمار میرفت. مهمترین اثر او الطبقات الکبیر است که اطلاعات گستردهای درباره راویان حدیث و سیره پیامبر اسلام ارائه میدهد. وی در رویداد مشهور به «فتنه خلق قرآن» در زمان مأمون عباسی ناگزیر به اظهار اعتقاد معتزلی شد.
زندگی
ابوعبدالله محمد بن سعد بن منیع بصری (زاده حدود ۱۶۸ هجری در بصره – درگذشته ۲۳۰ هجری در بغداد) از مورخان و محدثان برجسته قرن سوم هجری بود. او به سبب پیوند خانوادگی با عباسیان، گاه به او نسبت هاشمی نیز داده شده است. اطلاعات چندانی از سالهای آغازین زندگی او در دست نیست. وی در جوانی برای گردآوری حدیث از بصره خارج شد و در بغداد به شاگردی محمد بن عمر واقدی (متوفی ۲۰۷ ق) پرداخت و مدتی از نزدیک با او همراه بود. پس از مدتی کوتاه، ابنسعد به یکی از چهرههای شاخص در میان محدثان و دانشمندان زمان خود بدل شد.[۱]
در سال ۲۱۸ هجری، همزمان با خلافت مأمون عباسی، وی در زمره هفت قاضی برجستهای بود که مأمور به صدور فتوا درباره مخلوق بودن قرآن شدند. ابنسعد نیز به اجبار عقیده معتزلی را پذیرفت و قرآن را مخلوق خواند.[۲]
آثار
مهمترین اثر او، الطبقات الکبیر است؛ کتابی در پانزده جلد که اطلاعات گستردهای درباره زندگی پیامبر اسلام، صحابه، تابعین و راویان حدیث (مجموعاً ۴۲۵۰ تن) ارائه میدهد. این کتاب که مفصلترین منبع درباره طبقات راویان تا قرن سوم هجری محسوب میشود، نخستینبار توسط ادوارد زاخاو در نه جلد در سال ۱۹۰۳ میلادی در مطبعه بریل لیدن منتشر شد و بعدها در قاهره، بیروت و نیز در ایران چاپ و ترجمه شد. جلد نخست این مجموعه، که به سیره پیامبر اختصاص دارد، در ایران منتشر شده است.[۳]
ابنندیم آثار دیگری نیز به ابنسعد نسبت داده که از جمله آنهاست: اخبار النبی، طبقات الصغیر (خلاصهای از طبقات الکبیر)، کتاب الحیل و حروف القرآن که او نزد استادش واقدی خوانده و به ابن ابیاسامه آموخته است.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابنسعد کاتب واقدی». دایرهالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
.jpg)
