عدل (کلام)
عدل الهی (العدل)
تعریف و جایگاه :
عدل، به معنای قرار دادن هر چیزی در جایگاه شایستهاش، دومین اصل از اصول پنجگانهٔ اعتقادی مذهب شیعهٔ دوازده امامی است.[۱]
اعتقاد به عدل الهی بدین معناست که خداوند در تمام افعال خود—از آفرینش تا تشریع قوانین و پاداش و کیفر—هیچگاه مرتکب ظلم (گذشتن از حق دیگری) یا فعل قبیح نمیشود و هر کاری از جانب او حکیمانه و مطابق با مصلحت است. [۲]این اصل، [۳]تصویری از خدایی حکیم و هدفمند را ارائه میدهد که جهان را بیهوده نیافریده[۴] و قوانینش همگی بر پایهٔ حکمت و رحمت استوار است. از این منظر، عدل جلوهای از حکمت و علم بیپایان پروردگار به شمار میرود.[۵]
پیامدها و آثار اعتقادی و اجتماعی :
باور به عدل الهی، پیامدهای عمیقی در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان دارد. از نگاه اعتقادی، این اصل مسئله حریت و اختیار انسان را تقویت میکند؛ به باور متکلمان اسلامی، اگر انسان مجبور باشد (جبر)، بازخواست و پاداش و عقاب او توسط خداوند—که عادل است—معنایی نخواهد داشت.[۶]بنابراین، عدل الهی [۷]مکمل بحث "قدر" و "قضا" بوده و تفکر جبری را نفی میکند.[۸]در عرصهٔ اجتماعی نیز، این باور، مسلمانان را به برپایی عدالت در جامعه و دوری از هرگونه ستمگری و تبعیض ناروا فرامیخواند، چرا که آنان خود را پیرو عادلی مطلق میدانند که عدل را دوست دارد.[۹] این اصل،[۱۰] پلی بین کلام و اخلاق اسلامی ایجاد کرده و انگیزهای قدرتمند برای عمل به تکالیف و دوری از گناهان فراهم میسازد.
پانویس ها
ارجاعات :
- ↑ سبحانی /مطهری، جعفر/مرتضی. عدل الهی. ج. ۱. ص. /۳۸۱۱۹.
- ↑ سبحانی، جعفر. عدل الهی. ج. ۱. اسلامیه. ص. ۱۸۵.
- ↑ ر.ک سوره ی انبیا آیه 47 «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَهِ...» (و ترازوهای عدل را در روز قیامت برپا میداریم).
- ↑ ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ مؤمنون، آیهٔ ۱۱۵: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ» (آیا گمان کردید که شما را بیهوده آفریدیم و که شما به سوی ما بازگردانده نمیشوید؟).
- ↑ سبحانی، جعفر. عدل الهی. ص. ۴۵.
- ↑ مطهری، مرتضی. عدل الهی. صدرا. ص. ۷۸.
- ↑ ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ کهف، آیهٔ ۲۹: «فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ...» (پس هر کس خواهد ایمان بیاورد و هر کس خواهد کفر بورزد).
- ↑ مصباح یزدی، محمدتقی. عدل الهی. الکترونیکی. ص. ۹۲.
- ↑ ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ نحل، آیهٔ ۹۰: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ...» (بیگمان خدا به عدل و احسان فرمان میدهد
- ↑ کلینی، محمدبن یعقوب. عدل الهی. ج. ۲.
منابع :
- قرآن کریم
- سبحانی، جعفر، الالهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل. انتشارات اسلامیه ،1399، جلد 1.
- سبحانی، جعفر، العدل الالهی ، انتشارات اسلامیه، 1386.
- مطهری، مرتضی. آشنایی با علوم اسلامی (کلام، عرفان، حکمت عملی)، انتشارات صدرا ، 1382.
- مطهری ، مرتضی ، عدل الهی، انتشارات صدرا ، 1386.
- مصباح یزدی، محمدتقی. آموزش عقاید. انتشارات چاپ ونشر بین الملل ، نوبت 13، 1383،جلد 1 .
- مصباح یزدی، محمدتقی. پیشنیازهای مدیریت اسلامی، انتشارات موسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی ( ره ) نوبت دوم ، 1397 .
- نرم افزار جامع الاتفاسیر ، کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی. جلد 2 .