الغدیر

موسوعه الغدیر

نویسنده(ها)	عبدالحسین امینی
زبان	عربی
مجموعه	۲۰ جلد
موضوع(ها)	واقعه غدیر خم به روایت اهل تسنن و صحابه پيغمبر

الغدیر با نام کامل الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب کتابی است در ۱۱ مجلد که عبدالحسین امینی آن را به زبان عربی نگاشته است. موضوع کتاب اثبات امامت و خلافت بلافصل علی بن ابی‌طالب در رویداد غدیر خم، بر اساس منابع اهل سنت است. اصل این کتاب ۲۰ جلد بوده که تنها ۱۱ جلد آن به چاپ رسیده است. مؤلف در این کتاب کوشیده است با بررسی صحت حدیث غدیر و دلالت آن، مدعای شیعه درباره جانشینی بی‌فاصله علی پس از پیامبر اسلام را از طریق منابع اهل سنت اثبات نماید. همچنین امینی در الغدیر، برخی دیگر از مباحث مورد اختلاف شیعه و سایر مذاهب را نیز مطرح کرده و شبهات و اتهاماتی را که بر این مذهب وارده شده؛ پاسخ گفته است.

مؤلف

عبدالحسین امینی معروف به علامه امینی، فرزند شیخ احمد امینی تبریزی نجفی به سال ۱۳۲۰ قمری (۱۲۸۱ شمسی) در تبریز به دنیا آمد. او ابتدا در زادگاهش و در کنار پدر مقدمات علوم را فراگرفت و سپس به نجف رفت. استادان او در ایران سید محمد مولانا، سید مرتضی خسروشاهی و شیخ حسین بودند. امینی در نجف پای درس استادانی مانند سید محمد فیروزآبادی و سید ابوتراب خوانساری و سایر عالمان آن شهر می‌نشست و در همان اوائل جوانی به جایگاه علمی بالایی دست یافت. وی اجازه اجتهاد را از چهار مرجع آن دوران یعنی سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا محمد حسین نائینی، شیخ عبدالکریم حائری یزدی و شیخ محمد حسین کمپانی اصفهانی دریافت کرده و پس از چندین سال تحصیل علم به تبریز بازگشت. علامه امینی که در تفسیر، حدیث، تاریخ و علم رجال صاحب‌نظر و مسلطی کامل بود؛ بیشتر ساعاتش را به تحقیق و مطالعه می‌گذراند. او برای نگارش و یافتن منابع کتاب الغدیر به مناطق گوناگونی همچون عراق، هند، سوریه و ترکیه سفر نمود و به گردآوری معلومات و استنساخ برخی از کتاب‌ها پرداخت. او هیچگاه به نقل از کتاب‌های خطی گذشتگان اعتماد نمی‌کرد؛ بلکه لازم می‌دانست تا آن منابع را به دست آورد و شخصا آنها را مطالعه کند. او براساس قواعد منطقی، برای احتجاج با مخالفان شیعه، در این کتاب فقط به مصادر و منابع اهل سنت استناد کرده تا آنها را مجاب گرداند.

امتیازات و ویژگی‌ها

به گفته تاج‌آبادی، پژوهش‌گر شیعی، از امتیازات کتاب الغدیر تدوین مباحث آن به روش جدل است که برای مغلوب ساختن طرف مقابل از معتقَدات خودش بهره می‌برند. با وجود آنکه مؤلف این کتاب، دانشمندی غیر عرب، ایرانی و ترک زبان است؛ الغدیر یکی از متون معتبر و مستحکم ادب عربی به‌شمار می‌آید و با معتبرترین متون عربی قابل قیاس و برابری می‌باشد. یکی دیگر از امتیازات این اثر، طرح مباحث پیرامونی درمورد مسائل بنیانی و اساسی در حوزه‌های گوناگون حدیث، تاریخ، عقاید، اخلاق، فقه، رجال و ... است.

از نظر تاج‌آبادی، ویژگی‌های مهم الغدیر عبارتند از:

۱) شاهکار ادبی: این کتاب به جهت استفاده از نثری زیبا، روان و بلیغ در تمام مباحث، به‌کارگرفتن ضرب‌المثل‌های عربی به طور فراوان در بین مطالب و استفاده از آیات قرآنی در پایان یا بین مطالب کتاب، یک شاهکار ادبی محسوب می‌شود.

۲) وحدت اسلامی: از ویژگی‌های مهم الغدیر، هدف و انگیزه امینی در تألیف آن است که از آغاز تا پایان کار با اندیشه وحدت اسلامی آن را نگاشته است.

۳) اثری بی‌بدیل: الغدیر در میان آثار فراوانی که در زمینه دفاع از تشیع و خلافت علی بن ابی‌طالب نگاشته شده است؛ از نظر محتوا و استحکام مطالب، ابتکار و نوآوری، حجم گسترده کتاب و تنوع موضوعات آن، اثری منحصر به فرد و بی‌نظیر است.

۴) امین نقل: به مؤلف کتاب الغدیر «امین نقل» لقب داده‌اند. چراکه او تمام احتجاجات و مطالب مطرح شده در کتاب را به بسیاری از منابع فریقین (به‌خصوص آثار معتبر اهل سنت) مستند نموده و با رعایت کامل امانت در نقل و بدون هیچ‌گونه دخل و تصرفی، مباحث کتاب را آورده است.

۵) آموزگار نقد و دانشگاه نقد شناسی: امینی اساس کتاب الغدیر را بر پایه نقد و نقادی بنا نهاده و در تمام فصل‌ها و مباحث کتاب یک یا چند نقد اساسی را آورده است. او در این کتاب به نقد اجمالی و تفصیلی کتاب‌های منفی و تفرقه‌افکن، شخصیت‌های منفی و نظریه‌های نادرست پرداخته که همه این نقدها با هدف متحد ساختن مسلمانان مطرح شده‌اند.

پانویس

منابع

• تاج‌آبادی، رضا (۱۴۰۰). «جایگاه کتاب الغدیر در جهان اسلام و بررسی ویژگی‌های آن». رهیافت فرهنگ دینی (۱۳ و ۱۴): ۲۶-۴۸.