ابوالهَیْثَم مالک بن تیّهان انصاری، مشهور به ابوهیثم انصاری از صحابه مشهور محمد است. او را به همراه اسعد بن زراره، جزء اولین اهالی مدینه گزارش کردهاند که در مکه به نزد محمد آمده و مسلمان شدند. ابوهیثم را از نقباء لیلة العقبه گزارش کردهاند. گفته شده است که او در دوران جاهلیت، موحد بود و هرگز بت نمیپرستید. او در همه غزوات محمد شرکت کرد و پس از درگذشت محمد نیز از یاران علی بن ابیطالب محسوب میشد. او در جنگ صفین در سپاه علی بود و در همین جنگ نیز کشته شد. در منابع اسلامی از ماجرای حضور محمد در خانه او به ثمر رساندن نخل بیثمر او در حیاط خانهاش به عنوان یک معجزه محمد یاد کردهاند.[۱]
مالک بن تیهان بن مالک انصاری معروف به ابوالهیثم بن تیهان از اصحابمحمد و از یاران علی بن ابیطالب بود. او از گروه انصار و از چهرههای سرشناس قبیلهاوس بوده است. ابن تیهان قبل از ظهور پیامبر اسلام نیز به وحدانیتخداایمان داشت و عقیدهاش را آشکارا بیان میکرد. او یکی از نقبای دوازدهگانه انصار و از بیعتکنندگان با محمد در بیعت عقبه بوده است. ابوالهیثم در تمامی غزوههای محمد حضور داشته و از راویانحدیث غدیر است. او پس از ماجرای سقیفه، همراه با دوازده نفر از صحابه پیامبر اسلام در مسجد النبی حاضر شد و با بیان سخنانی، مخالفت خود را با خلافتابوبکر اظهار کرد و با نقل حدیث نبوی «اهل بیت من همچون ستارگان زمین هستند...» با ابوبکر درباره تقدم علی بر او احتجاج کرد. ابوالهیثم پس از قتل عثمان، به همراه عمار یاسر، ابو ایوب انصاری، مالک بن عجلان، رفاعة بن مالک مردم را برای بیعت با علی دعوت و ترغیب کرد. او در جنگ جمل نیز از سپاهیان علی بود و سرانجام در جنگ صفین به دست لشکریان معاویه کشته شد. برخی از مورخان مانند ابن قتیبه تلاش کردهاند که مرگ ابوالهیثم را قبل از خلافت علی اعلام کنند تا حضور او را در جنگ صفین و بیان فضایل علی انکار نمایند؛ اما مورخان و محدثان معتبری همچون شیخ طوسی، ابن ابی الحدید، نصر بن مزاحم، ابن سعد و ابن اثیر به این مطلب تصریح کردهاند که او در نبرد صفین و توسط نیروهای معاویه کشته شده است. پس از کشته شدن ابن تیهان، علی بن ابیطالب در فراق او و عمار یاسر خطبهای را خواند و بر مرگ آنها گریست.[۲]
