سوره فتح

سورهٔ قرآن

فتح
دسته‌بندی	مدنی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۱۱۱
جزء	۲۶
شمار آیه‌ها	۲۹
شمار واژه‌ها	۵۶۰
شمار حرف‌ها	۲۵۰۹
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
محمد محمد	حجرات حجرات

سوره فتح چهل و هشتمین سوره قرآن بر اساس ترتیب کنونی مصحف است. ۲۹ آیه دارد و به اجماع مفسران از سوره‌هایی است که پس از هجرت و در مدینه نازل شده است. بنابه نقل مشهور، از نظر ترتیب نزول، یکصد و یازدهمین سوره گفته شده که زمان نزول آن پیش از سوره مائده و پس از سوره جمعه بوده است. «فتح» نامی برگرفته از آیه نخست سوره است و از نظر کمیت از سوره‌های مثانی قرآن می‌باشد. هیچ یک از آیاتش منسوخ نیست؛ اما آیه ناسخ در آن وجود دارد.

نام‌گذاری

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، «فتح» تنها نامی است که برای سوره عنوان شده است. دلیل نام‌گذاری نیز به جهت آغاز سوره با این عبارت است: «انّا فَتَحنا لَکَ فَتحاً مُبیناً» که وعده و نوید یک پیروزی بزرگ برای مسلمانان در آیاتش را بیان می‌کند.

شأن نزول و ترتیب

محل نزول سوره در مدینه بوده است و فرهنگ‌نامه علوم قرآن، درباره شأن نزول آن چنین آورده است: «در آیه نخست سوره از فتح بزرگی برای پیامبر اسلام و مسلمانان سخن به میان آمده است. فتحی که در «صلح حدیبیه» و در سال ۶ هجرت اتفاق افتاد. پیامبر به همراه ۱۴۰۰ نفر به نبرد مشرکان رفت و درحالیکه امیدی به پیروزی و بازگشت با سلامتی‌شان نبود؛ با بستن قرارداد صلح ده ساله و بدون درگیری با دشمن به مدینه برگشتند. این قرارداد آتش‌بس، پیروزی‌ها و دستاوردهای زیادی برای مسلمانان و محمد داشت. از جمله: فتح خیبر در سال ۷ هجرت، فتح مکه در سال ۸ هجرت و مسلمان شدن تعداد کثیری از مشرکان در این سال‌ها. لذا این «فتح مبین» موجب مشهور شدن این سوره نیز به این نام گردید.»

پانویس

منابع

• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره فتح». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.