شرک: تفاوت میان نسخهها
(+ رده:اصطلاحات فقهی (هاتکت)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''شرک''' {{به انگلیسی|polytheism}}، متضادِ عقیده بنیادین محوری مورد تأیید قرآن یعنی «توحید» است. رد شرک توسط قرآن مطلق است (نمونه بارز آن سوره اخلاص Q112 است). شرک تنها گناهی است که حتی از لحاظ نظری بخششی برای آن وجود ندارد: «براستی خداوند شرک به خود را نمیآمرزد و غیر آن را برای هرکس که بخواهد آمرزیده و هرکه به خدا شرک بورزد مسلماً گناه بزرگی را مرتکب شده است» (Q4:48، Q116). «غیر از آن را میآمرزد» میتواند به معنای گناهی کمتر از شرک هم باشد که اشاره ضمنی به این نکته دارد که شرک بزرگترین گناهان بوده و بقیه گناهان «کمتر» از آنند.{{sfn|McAuliffe|2004|p=۱۵۹}} | '''شرک''' {{به انگلیسی|polytheism}}، متضادِ عقیده بنیادین محوری مورد تأیید قرآن یعنی «توحید» است. رد شرک توسط قرآن مطلق است (نمونه بارز آن سوره اخلاص Q112 است). شرک تنها گناهی است که حتی از لحاظ نظری بخششی برای آن وجود ندارد: «براستی خداوند شرک به خود را نمیآمرزد و غیر آن را برای هرکس که بخواهد آمرزیده و هرکه به خدا شرک بورزد مسلماً گناه بزرگی را مرتکب شده است» (Q4:48، Q116). «غیر از آن را میآمرزد» میتواند به معنای گناهی کمتر از شرک هم باشد که اشاره ضمنی به این نکته دارد که شرک بزرگترین گناهان بوده و بقیه گناهان «کمتر» از آنند.{{sfn|McAuliffe|2004|p=۱۵۹}} | ||
== شرک در اسلام == | |||
در فرهنگ قرآنی، [[پرستش]] یا اعتقاد به هر معبودی جز خداوند ''شرک'' نامیده میشود که بزرگترین [[گناه]] نابخشودنی است. در قرآن درباره شرک گفته شده است: ''«خداوند شرک را نمیبخشد، ولی غیر از آن را برای هر که بخواهد میبخشد.»'' ([[آیه ۱۱۶ سوره نساء]])<ref>{{پک|1=Abdel Haleem|2=2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=The first belief: monotheism|زبان=en}}</ref> | |||
در [[عقاید اسلامی|عقاید اسلام]]، گفته شده است که اگر کسی از شرک [[توبه]] کند، بخشوده میشود؛ در اینباره در قرآن آمده است که: ''«و کسانی که با خدا معبودی دیگر نمیخوانند، و کسی را که خدا کشتن او را حرام کرده، جز به حق نمیکشند، و زنا نمیکنند، و هر کس این کارها را انجام دهد، کیفر میبیند؛ [[عذاب]] او در روز قیامت مضاعف میشود و همیشه با خواری در آن خواهد ماند، مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام داده باشند. خداوند بدیهای آنان را به نیکیها تبدیل میکند.»'' (آیه [[آیه ۶۸ سوره فرقان|۶۸]] تا [[آیه ۷۰ سوره فرقان|۷۰]] سوره فرقان)<ref>{{پک|1=Abdel Haleem|2=2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=The first belief: monotheism|زبان=en}}</ref> | |||
=== شرک و تحقق توحید در عبادت === | |||
در [[علم کلام|الهیات اسلامی]]، شرک به معنای شریک قائل شدن برای خداوند، نقطه مقابل [[توحید]] است. همانطور که [[اخلاص (اخلاق)|اخلاص]]، توحید در عمل است، [[نفاق]] نیز شرک در عمل محسوب میشود. از آنجا که توحید محتوای نجاتبخش پیام الهی است، شرک نیز راهی مستقیم به هلاکت تلقی میشود. قرآن (نساء: ۴۸ و ۱۱۶) تصریح میکند که شرک گناهی است که در صورت از دنیا رفتن با آن، قابل بخشش نیست. همچنین، منافقان که تجسم شرک پنهان هستند، در پستترین درجات [[جهنم|دوزخ]] جای میگیرند (نساء: ۱۴۵).<ref>{{پک|chittick|2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=Worship|زبان=en|ص=۲۲۴-۲۲۳}}</ref> | |||
=== شرک آشکار و شرک پنهان === | |||
[[متون اسلامی]] کمتر به شرک به معنای [[چندخدایی]] (پرستش چندین معبود بهطور همزمان) پرداختهاند، زیرا وحدانیت خداوند چنان بدیهی بود که دفاع گستردهای نیاز نداشت. در مقابل، شرک را در دو نوع توصیف کردهاند:<ref>{{پک|chittick|2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=Worship|زبان=en|ص=۲۲۴-۲۲۳}}</ref> | |||
# [[شرک جلی]] (آشکار): پرستش خدایان متعدد، همانطور که در ادیان دیگر دیده میشود. | |||
# [[شرک خفی]] (پنهان): شرکی که در نیت و عمل انسان پنهان است، مانند ریا و نفاق. | |||
[[محمد|پیامبر اسلام]] در پاسخ به [[صحابه]] که درباره [[دجال]] سخن میگفتند، گفت: «چیزی که از آن بیشتر از دجال میترسم، شرک پنهان است، یعنی اینکه فردی نماز بخواند و آن را زیبا ادا کند تا دیگران ببینند.» این همان نفاق و عبادت برای دیده شدن است، که قرآن آن را بهشدت نکوهش میکند. [[ابنعطا]] میگوید: «شرک آن است که غیر از خدا را مشاهده کنی، یا سود و زیان را از غیر او بدانی.»<ref>{{پک|chittick|2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=Worship|زبان=en|ص=۲۲۴-۲۲۳}}</ref> | |||
بر اساس باورهای اسلامی، شرک به ما یادآوری میکند که واقعاً چه چیزی را میپرستیم. قرآن معبودهای دروغین را نکوهش میکند و یکی از اصلیترین این معبودها را هوای نفس (هوی) میداند: «آیا دیدی کسی را که هوای نفسش را معبود خویش قرار داده است؟» (جاثیه: ۲۳) غزالی توضیح میدهد: «هرکس از هوای نفسش پیروی کند، بندهی هوای نفس است، نه بندهی خدا.». [[جنید بغدادی]] نیز معیار مهمی ارائه میدهد: «وقتی حادثهای پیش میآید، اولین چیزی که برای کمک به آن متوسل میشوی، همان معبود توست.». [[ابوعلی دقاق]] نیز میگوید: «تو بندهی هر چیزی هستی که در قید و بند آن گرفتار شدهای. اگر در بند خودت باشی، بندهی خودت هستی. اگر در بند دنیا باشی، بندهی دنیا هستی.»<ref>{{پک|chittick|2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=Worship|زبان=en|ص=۲۲۴-۲۲۳}}</ref> | |||
قرآن (آلعمران: ۶۴) در خصوص نهی از شرک میگوید: «جز خدا را نپرستید.». ابنعطا این آیه را تحقق توحید میداند، که به معنای به کار بستن حقیقت توحید در زندگی است. واژهی تحقیق (تحقیق التوحید) از ریشهی حق آمده است و به معنای عملی کردن حقیقت و حقانیت چیزی است. در حدیثی آمده است: «نفس تو بر تو حقی دارد، پروردگارت بر تو حقی دارد، مهمانت بر تو حقی دارد، و همسرت بر تو حقی دارد؛ پس به هر صاحب حقی، حقش را بده.» تحقق توحید، یعنی دادن حق خداوند و خلق بر اساس حق الهی. این امر عبودیت خالصانه و بندگی کامل را شکل میدهد.<ref>{{پک|chittick|2008|ک=Classical Islamic Theology|ف=Worship|زبان=en|ص=۲۲۴-۲۲۳}}</ref> | |||
== ارجاعات == | == ارجاعات == | ||
| خط ۸: | خط ۲۸: | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* {{cite book|title=Encyclopaedia of the Qur'an|editor-last=McAuliffe|editor-first=Jane Dammen|volume=4|year=2004|publisher=Brill|publication-place=Leiden-Boston}} | * {{cite book|title=Encyclopaedia of the Qur'an|editor-last=McAuliffe|editor-first=Jane Dammen|volume=4|year=2004|publisher=Brill|publication-place=Leiden-Boston}} | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Abdel Haleem|نام=M. A. S.|پیوند نویسنده=محمد عبدالحلیم سعید|مقاله=The first belief: monotheism|دانشنامه=[[راهنمای کمبریج در الهیات اسلامی کلاسیک|The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology]]|سال=2008|ناشر=Cambridge University Press|مکان=Cambridge|شابک=9780521785495|زبان=en}} | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
{{پایان چپچین}} | {{پایان چپچین}} | ||
| خط ۲۱: | خط ۴۲: | ||
[[رده:خدا در اسلام]] | [[رده:خدا در اسلام]] | ||
[[رده:گناهها]] | [[رده:گناهها]] | ||
[[رده: | [[رده:اصطلاحات قرآنی]] | ||
[[رده:اصطلاحات فقهی]] | [[رده:اصطلاحات فقهی]] | ||
[[رده:اصطلاحات کلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۶
شرک (به انگلیسی: polytheism)، متضادِ عقیده بنیادین محوری مورد تأیید قرآن یعنی «توحید» است. رد شرک توسط قرآن مطلق است (نمونه بارز آن سوره اخلاص Q112 است). شرک تنها گناهی است که حتی از لحاظ نظری بخششی برای آن وجود ندارد: «براستی خداوند شرک به خود را نمیآمرزد و غیر آن را برای هرکس که بخواهد آمرزیده و هرکه به خدا شرک بورزد مسلماً گناه بزرگی را مرتکب شده است» (Q4:48، Q116). «غیر از آن را میآمرزد» میتواند به معنای گناهی کمتر از شرک هم باشد که اشاره ضمنی به این نکته دارد که شرک بزرگترین گناهان بوده و بقیه گناهان «کمتر» از آنند.[۱]
شرک در اسلام
در فرهنگ قرآنی، پرستش یا اعتقاد به هر معبودی جز خداوند شرک نامیده میشود که بزرگترین گناه نابخشودنی است. در قرآن درباره شرک گفته شده است: «خداوند شرک را نمیبخشد، ولی غیر از آن را برای هر که بخواهد میبخشد.» (آیه ۱۱۶ سوره نساء)[۲]
در عقاید اسلام، گفته شده است که اگر کسی از شرک توبه کند، بخشوده میشود؛ در اینباره در قرآن آمده است که: «و کسانی که با خدا معبودی دیگر نمیخوانند، و کسی را که خدا کشتن او را حرام کرده، جز به حق نمیکشند، و زنا نمیکنند، و هر کس این کارها را انجام دهد، کیفر میبیند؛ عذاب او در روز قیامت مضاعف میشود و همیشه با خواری در آن خواهد ماند، مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام داده باشند. خداوند بدیهای آنان را به نیکیها تبدیل میکند.» (آیه ۶۸ تا ۷۰ سوره فرقان)[۳]
شرک و تحقق توحید در عبادت
در الهیات اسلامی، شرک به معنای شریک قائل شدن برای خداوند، نقطه مقابل توحید است. همانطور که اخلاص، توحید در عمل است، نفاق نیز شرک در عمل محسوب میشود. از آنجا که توحید محتوای نجاتبخش پیام الهی است، شرک نیز راهی مستقیم به هلاکت تلقی میشود. قرآن (نساء: ۴۸ و ۱۱۶) تصریح میکند که شرک گناهی است که در صورت از دنیا رفتن با آن، قابل بخشش نیست. همچنین، منافقان که تجسم شرک پنهان هستند، در پستترین درجات دوزخ جای میگیرند (نساء: ۱۴۵).[۴]
شرک آشکار و شرک پنهان
متون اسلامی کمتر به شرک به معنای چندخدایی (پرستش چندین معبود بهطور همزمان) پرداختهاند، زیرا وحدانیت خداوند چنان بدیهی بود که دفاع گستردهای نیاز نداشت. در مقابل، شرک را در دو نوع توصیف کردهاند:[۵]
- شرک جلی (آشکار): پرستش خدایان متعدد، همانطور که در ادیان دیگر دیده میشود.
- شرک خفی (پنهان): شرکی که در نیت و عمل انسان پنهان است، مانند ریا و نفاق.
پیامبر اسلام در پاسخ به صحابه که درباره دجال سخن میگفتند، گفت: «چیزی که از آن بیشتر از دجال میترسم، شرک پنهان است، یعنی اینکه فردی نماز بخواند و آن را زیبا ادا کند تا دیگران ببینند.» این همان نفاق و عبادت برای دیده شدن است، که قرآن آن را بهشدت نکوهش میکند. ابنعطا میگوید: «شرک آن است که غیر از خدا را مشاهده کنی، یا سود و زیان را از غیر او بدانی.»[۶]
بر اساس باورهای اسلامی، شرک به ما یادآوری میکند که واقعاً چه چیزی را میپرستیم. قرآن معبودهای دروغین را نکوهش میکند و یکی از اصلیترین این معبودها را هوای نفس (هوی) میداند: «آیا دیدی کسی را که هوای نفسش را معبود خویش قرار داده است؟» (جاثیه: ۲۳) غزالی توضیح میدهد: «هرکس از هوای نفسش پیروی کند، بندهی هوای نفس است، نه بندهی خدا.». جنید بغدادی نیز معیار مهمی ارائه میدهد: «وقتی حادثهای پیش میآید، اولین چیزی که برای کمک به آن متوسل میشوی، همان معبود توست.». ابوعلی دقاق نیز میگوید: «تو بندهی هر چیزی هستی که در قید و بند آن گرفتار شدهای. اگر در بند خودت باشی، بندهی خودت هستی. اگر در بند دنیا باشی، بندهی دنیا هستی.»[۷]
قرآن (آلعمران: ۶۴) در خصوص نهی از شرک میگوید: «جز خدا را نپرستید.». ابنعطا این آیه را تحقق توحید میداند، که به معنای به کار بستن حقیقت توحید در زندگی است. واژهی تحقیق (تحقیق التوحید) از ریشهی حق آمده است و به معنای عملی کردن حقیقت و حقانیت چیزی است. در حدیثی آمده است: «نفس تو بر تو حقی دارد، پروردگارت بر تو حقی دارد، مهمانت بر تو حقی دارد، و همسرت بر تو حقی دارد؛ پس به هر صاحب حقی، حقش را بده.» تحقق توحید، یعنی دادن حق خداوند و خلق بر اساس حق الهی. این امر عبودیت خالصانه و بندگی کامل را شکل میدهد.[۸]
ارجاعات
- ↑ McAuliffe 2004, p. 159.
- ↑ Abdel Haleem, “The first belief: monotheism”, Classical Islamic Theology.
- ↑ Abdel Haleem, “The first belief: monotheism”, Classical Islamic Theology.
- ↑ chittick, “Worship”, Classical Islamic Theology, 224-223.
- ↑ chittick, “Worship”, Classical Islamic Theology, 224-223.
- ↑ chittick, “Worship”, Classical Islamic Theology, 224-223.
- ↑ chittick, “Worship”, Classical Islamic Theology, 224-223.
- ↑ chittick, “Worship”, Classical Islamic Theology, 224-223.
منابع
- McAuliffe, Jane Dammen, ed. (2004). Encyclopaedia of the Qur'an. Vol. 4. Leiden-Boston: Brill.
- Abdel Haleem, M. A. S. (2008). "The first belief: monotheism". The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology (به انگلیسی). Cambridge: Cambridge University Press.
 | این یک مقالهٔ خرد است. میتوانید با گسترش آن به اسلامیکال کمک کنید. |