کاربر:N.rabiee/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
(+ رده:نهادها (هاتکت)) |
جز (Shahroudi صفحهٔ N.rabiee/صفحه تمرین را بدون برجایگذاشتن تغییرمسیر به کاربر:N.rabiee/صفحه تمرین که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۵ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۹
وقف
وقف یکی از نهادهای قدیمی در جوامع اسلامی است که طی آن، مالک مال یا دارایی خود را برای بهرهبرداری عمومی و مداوم اختصاص میدهد. این عمل از سدههای نخستین اسلام در سازماندهی خدمات اجتماعی، آموزشی و مذهبی کاربرد داشته و سبب شکلگیری ساختارهایی شده است که بدون وابستگی مستقیم به منابع حکومتی استمرار یافتهاند. نهاد وقف در بسیاری از مناطق اسلامی پایهای برای فعالیتهای عمومی و خیریهای بهشمار میآید.[۱]
وقف و نقش آن در توسعهٔ علم
در دورههای مختلف، وقف بهعنوان یکی از منابع پایدار پشتیبانی از آموزش و پژوهش عمل کرده است. بسیاری از مدارس، کتابخانهها، دارالعلمها و مراکز علمی با درآمدهای موقوفات اداره میشدند. این ساختار مالی امکان پرداخت هزینه استادان، کاتبان و نگهداری کتابها را فراهم میکرد و سبب تداوم فعالیتهای علمی در حوزههایی مانند ریاضیات، پزشکی و نجوم میشد. پشتیبانی وقف باعث شد آموزش و پژوهش در جهان اسلام بدون اختلال مالی ادامه یابد.[۲]
نمونه تاریخی
از نمونههای شناختهشده وابسته به موقوفات، «دارالعلم فاطمیان» در قاهره است. این مرکز با بهرهگیری از موقوفات گسترده اداره میشد و مجموعهای از کتابها، کلاسها و فعالیتهای علمی را دربر میگرفت. بررسی کارکرد اینگونه مؤسسات نشان میدهد که وقف علاوه بر بعد عبادی، نقش مهمی در شکلدهی زیرساختهای علمی در تمدن اسلامی داشته است.[۲]