کفاره روزه

کفاره روزه، اصطلاحی است فقهی که در قبال باطل کردن روزه واجب، لزوم می‌یابد. معنای روزه در احکام اسلام این است که انسان در تمام روز (از طلوع فجر تا غروب آفتاب) با قصد اطاعت از فرمان خدا، از خوردن و آشامیدن و برخی کارهای دیگر پرهیز کند. در چنین شرایطی، هرگاه روزه‌دار عمداً و از روی اختیار عملی انجام دهد که موجب بطلان روزه می‌شود، روزهٔ او باطل خواهد شد و اگر این کار از روی غفلت یا اجبار رخ دهد، روزهٔ او باطل نمی‌شود. اقسام روزه، اعم از واجب، مستحب، ماه رمضان و غیره، در این حکم تفاوتی ندارند.

کفاره روزه در نظر شیعیان

جدول احکام بطلان روزه و کفّاره‌ها
(بر اساس فتوای سیدعلی خامنه‌ای)

مورد	عمدی / غیرعمدی	حکم روزه	کفاره
خوردن و آشامیدن	عمدی	باطل، قضا واجب	دو ماه روزه یا اطعام ۶۰ فقیر یا آزاد کردن برده (امروزه ممکن نیست)
خوردن و آشامیدن	غیرعمدی	صحیح	کفاره ندارد
جماع (آمیزش جنسی)	عمدی	باطل، قضا واجب	دو ماه روزه یا اطعام ۶۰ فقیر (در حرام: احتیاط کفاره جمع)
استمنا	عمدی	باطل، قضا واجب	کفاره مثل افطار عمدی، در تکرار هر بار کفاره جدا
دروغ بستن به خدا و پیامبر و ائمه	عمدی	باطل (احتیاط واجب)	کفاره افطار عمدی
رساندن غبار غلیظ یا دود به حلق	عمدی	باطل (احتیاط واجب)	قضا + کفاره
باقی ماندن بر جنابت، حیض یا نفاس تا اذان صبح	عمدی	باطل	قضا + کفاره
قی کردن (استفراغ)	عمدی	باطل	قضا + کفاره
قی کردن (استفراغ)	غیرعمدی	صحیح	کفاره ندارد
افطار به گمان مغرب (بدون تحقیق)	—	باطل	قضا + کفاره
افطار |روزه قضای رمضان بعد از ظهر	عمدی	باطل	اطعام ۱۰ فقیر یا اگر نتواند ۳ روز روزه پشت سر هم
تأخیر در قضا تا رمضان بعد (بدون عذر)	—	قضا واجب	برای هر روز یک مدّ طعام (۷۵۰ گرم گندم یا برنج)
زن باردار (ترس ضرر بر جنین)	—	روزه واجب نیست	فدیه یک مدّ طعام برای هر روز + قضا بعداً
زن شیرده (ترس ضرر بر نوزاد)	—	روزه واجب نیست	فدیه یک مدّ طعام برای هر روز + قضا بعداً
بیمار که تا رمضان بعد خوب نشود	—	قضا ندارد	فقط فدیه برای هر روز
پیرمرد و پیرزن ناتوان	—	روزه واجب نیست	فدیه (اطعام یک فقیر برای هر روز)