شیخ بهایی: تفاوت میان نسخهها
جز (پیونددهی) |
N movahedi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''شیخ بهایی''' (متولد ۹۵۳ هـ.ق. در بعلبک - وفات ۱۰۳۱ هـ.ق. در اصفهان)،{{پنک|امین|۱۳۸۷|ص=۱۵}} از علمای [[شیعهٔ]] لبنان بود که با مهاجرت به دیگر [[کشورهای اسلامی]] نقش گستردهای در گسترش [[علوم اسلامی]] و فرهنگ آن مناطق داشته و در اکثر رشتههای علمی زمان خود تألیفاتی بر جای گذاشته است.{{پنک|زمانی نژاد|۱۳۹۶|ص=۸۱}} | [[پرونده:556762 472.jpg|بندانگشتی|تصویر منسوب به شیخ یهایی]] | ||
'''بهاءالدین محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی''' معروف به '''شیخ بهایی''' (متولد ۹۵۳ هـ.ق. ۱۵۴۷م. در [[بعلبک]] - وفات ۱۰۳۱ هـ.ق. ۱۶۲۱م. در [[اصفهان]])،{{پنک|امین|۱۳۸۷|ص=۱۵}} از علمای [[شیعهٔ]] [[لبنان]] بود که با مهاجرت به دیگر [[کشورهای اسلامی]] نقش گستردهای در گسترش [[علوم اسلامی]] و فرهنگ آن مناطق داشته و در اکثر رشتههای علمی زمان خود تألیفاتی بر جای گذاشته است.{{پنک|زمانی نژاد|۱۳۹۶|ص=۸۱}} | |||
== زندگی == | |||
بهاءالدین محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی، مشهور به «شیخ بهائی»، از علمای برجسته شیعه و از خدمتگزاران نامدار اسلام و تشیع در عصر [[صفویه]] بود. وی در سال ۹۵۳ ه.ق در بعلبک [[لبنان]] متولد شد و در کودکی، سال ۹۶۶ ه.ق همراه پدرش عزالدین حسین به [[ایران]] هجرت کرد. او در ایران به تحصیل علوم مختلف پرداخت و بهواسطه هوش و ذکاوت فراوان، به مقامات عالی علمی رسید. او به دو زبان فارسی و عربی شعر میسرود و علاقه ویژهای به سفر داشت. پس از مدت زمانی که در دوران حکومت [[شاه عباس بزرگ|شاه عباس]] ریاست عامه علمی را بر عهده داشت، بخش دیگری از عمر خود را به جهانگردی گذراند و از ایران به مصر، بیتالمقدس، [[شام]] و [[حلب]] سفر کرد. پس از بازگشت به [[اصفهان]] در سال ۱۰۳۱ ه.ق درگذشت و جنازهاش به [[مشهد]] منتقل شد.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=شیخ بهایی}}</ref> | |||
=== تحصیل و فعالیتها === | |||
بهایی تحصیلات خود را در [[قزوین]] و [[هرات]] به پایان رساند و سپس در [[اصفهان]] ساکن شد. او به همراه [[میر داماد|میرداماد]] و [[میر فندرسکی|میرفندرسکی]] از برجستهترین دانشمندان زمان خود بود و استاد اصلی [[ملاصدرا]] در علوم نقلی ([[فقه]]، [[حدیث]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]]) بهشمار میرفت. [[شاه عباس اول]] او را تحت حمایت قرار داد و به عنوان [[شیخ الاسلام|شیخالاسلام]] [[اصفهان]] منصوب کرد، اما بهایی هیچگاه سمت دولتی نپذیرفت و زندگی خود را به مطالعه، تدریس و پژوهش اختصاص داد.<ref>{{پک|Kalin|۲۰۱۴|ف=‘Amili, Baha al-Din al-}}</ref> | |||
=== سفرها و محافظت سیاسی === | |||
عاملی بین ۱۵۸۳ تا ۱۵۸۵ میلادی به [[مصر]]، [[سوریه]]، [[حجاز]]، [[اورشلیم]] و چند شهر عثمانی سفر کرد. در سرزمینهای عثمانی، با لباس [[درویش|درویشی]] سفر میکرد و هویتش را مخفی نگاه میداشت تا از تنشهای سیاسی بین عثمانیها و [[صفویان]] محافظت شود.<ref>{{پک|Kalin|۲۰۱۴|ف=‘Amili, Baha al-Din al-}}</ref> | |||
== آثار == | |||
بهاءالدین بیش از ۸۸ کتاب و رساله در زمینههای گوناگون تألیف کرد که از آن جمله میتوان به «جامع عباسی»، «حبل المتین» در فقه، «اربعین»، «خلاصه الحساب»، «تشریح الافلاک»، «کشکول»، «مخلاة»، «نان و حلوا»، «شیر و شکر»، «صمدیه»، «عروة الوثقی» در تفسیر، «اسرار البلاغه» و «زبده» در اصول اشاره کرد.<ref>{{پک|اختری|۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=شیخ بهایی}}</ref> آثار او، به ویژه در [[ایران]] و شبهقاره هند، جایگاه برجستهای در فلسفه، ادبیات و [[تصوف]] دارند.<ref>{{پک|Kalin|۲۰۱۴|ف=‘Amili, Baha al-Din al-}}</ref> | |||
=== معماری و شهرسازی === | |||
عاملی معمار [[مسجد شاه (اصفهان)|مسجد شاه]] در اصفهان بود و در برنامهریزی شهری اصفهان، تحت نظارت شاه عباس، نقش داشت که شامل خیابانها، کاخها، دفاتر دولتی، مساجد، مدارس، بازارها، حمامها، قلعهها و باغها بود.<ref>{{پک|Kalin|۲۰۱۴|ف=‘Amili, Baha al-Din al-}}</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۶: | خط ۲۲: | ||
=== منابع === | === منابع === | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=شیخ بهایی|دانشنامه=[[دایرةالمعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|ژورنال=حافظ|نام=سید حسن|نام خانوادگی=امین|سال=1387|شماره=57|عنوان=شیخ بهایی عالم بزرگ ذوفنون}} | * {{یادکرد ژورنال|ژورنال=حافظ|نام=سید حسن|نام خانوادگی=امین|سال=1387|شماره=57|عنوان=شیخ بهایی عالم بزرگ ذوفنون}} | ||
* {{یادکرد ژورنال|ژورنال=سیره پژوهی اهل بیت (ع)|نام=علی اکبر|نام خانوادگی=زمانی نژاد|سال=1396|شماره=5|عنوان=نقش شیخ بهایی در گسترش علوم اسلامی}} | * {{یادکرد ژورنال|ژورنال=سیره پژوهی اهل بیت (ع)|نام=علی اکبر|نام خانوادگی=زمانی نژاد|سال=1396|شماره=5|عنوان=نقش شیخ بهایی در گسترش علوم اسلامی}} | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Kalin|نام=Ibrahim|مقاله=‘Amili, Baha al-Din al-|دانشنامه=[[The Oxford Encyclopedia of Philosophy, Science, and Technology in Islam]]|سال=۲۰۱۴|ناشر=Oxford University Press|مکان=New York, USA|زبان=en}} | |||
{{شیخ بهایی}} | {{شیخ بهایی}} | ||
| خط ۱۳: | خط ۳۱: | ||
{{مراجع تقلید شیعه}} | {{مراجع تقلید شیعه}} | ||
{{ستارهشناسی اسلامی}} | {{ستارهشناسی اسلامی}} | ||
{{درجهبندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامهها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:شیخ بهایی| ]] | [[رده:شیخ بهایی| ]] | ||
| خط ۳۰: | خط ۴۹: | ||
[[رده:خاکسپاریها در ایران]] | [[رده:خاکسپاریها در ایران]] | ||
[[رده:خاکسپاریها در حرم امام رضا]] | [[رده:خاکسپاریها در حرم امام رضا]] | ||
[[رده:دانشمندان علوم غریبه]] | [[رده:دانشمندان علوم غریبه]] | ||
[[رده:دانشمندان و فقیهان دوره صفویان]] | [[رده:دانشمندان و فقیهان دوره صفویان]] | ||
| خط ۴۷: | خط ۶۵: | ||
[[رده:فیلسوفان سده ۱۷ (میلادی)]] | [[رده:فیلسوفان سده ۱۷ (میلادی)]] | ||
[[رده:فیلسوفان شیعه دوازدهامامی]] | [[رده:فیلسوفان شیعه دوازدهامامی]] | ||
[[رده:مدفونان در مشهد]] | |||
[[رده:مراجع تقلید شیعه در سده ۱۱ (قمری)]] | |||
[[رده:معماران اهل ایران]] | [[رده:معماران اهل ایران]] | ||
[[رده:معماران سده ۱۶ (میلادی)]] | [[رده:معماران سده ۱۶ (میلادی)]] | ||
[[رده:معماران سده ۱۷ (میلادی)]] | [[رده:معماران سده ۱۷ (میلادی)]] | ||
[[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]] | [[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۳
بهاءالدین محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی معروف به شیخ بهایی (متولد ۹۵۳ هـ.ق. ۱۵۴۷م. در بعلبک - وفات ۱۰۳۱ هـ.ق. ۱۶۲۱م. در اصفهان)،[۱] از علمای شیعهٔ لبنان بود که با مهاجرت به دیگر کشورهای اسلامی نقش گستردهای در گسترش علوم اسلامی و فرهنگ آن مناطق داشته و در اکثر رشتههای علمی زمان خود تألیفاتی بر جای گذاشته است.[۲]
زندگی
بهاءالدین محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی، مشهور به «شیخ بهائی»، از علمای برجسته شیعه و از خدمتگزاران نامدار اسلام و تشیع در عصر صفویه بود. وی در سال ۹۵۳ ه.ق در بعلبک لبنان متولد شد و در کودکی، سال ۹۶۶ ه.ق همراه پدرش عزالدین حسین به ایران هجرت کرد. او در ایران به تحصیل علوم مختلف پرداخت و بهواسطه هوش و ذکاوت فراوان، به مقامات عالی علمی رسید. او به دو زبان فارسی و عربی شعر میسرود و علاقه ویژهای به سفر داشت. پس از مدت زمانی که در دوران حکومت شاه عباس ریاست عامه علمی را بر عهده داشت، بخش دیگری از عمر خود را به جهانگردی گذراند و از ایران به مصر، بیتالمقدس، شام و حلب سفر کرد. پس از بازگشت به اصفهان در سال ۱۰۳۱ ه.ق درگذشت و جنازهاش به مشهد منتقل شد.[۳]
تحصیل و فعالیتها
بهایی تحصیلات خود را در قزوین و هرات به پایان رساند و سپس در اصفهان ساکن شد. او به همراه میرداماد و میرفندرسکی از برجستهترین دانشمندان زمان خود بود و استاد اصلی ملاصدرا در علوم نقلی (فقه، حدیث و تفسیر) بهشمار میرفت. شاه عباس اول او را تحت حمایت قرار داد و به عنوان شیخالاسلام اصفهان منصوب کرد، اما بهایی هیچگاه سمت دولتی نپذیرفت و زندگی خود را به مطالعه، تدریس و پژوهش اختصاص داد.[۴]
سفرها و محافظت سیاسی
عاملی بین ۱۵۸۳ تا ۱۵۸۵ میلادی به مصر، سوریه، حجاز، اورشلیم و چند شهر عثمانی سفر کرد. در سرزمینهای عثمانی، با لباس درویشی سفر میکرد و هویتش را مخفی نگاه میداشت تا از تنشهای سیاسی بین عثمانیها و صفویان محافظت شود.[۵]
آثار
بهاءالدین بیش از ۸۸ کتاب و رساله در زمینههای گوناگون تألیف کرد که از آن جمله میتوان به «جامع عباسی»، «حبل المتین» در فقه، «اربعین»، «خلاصه الحساب»، «تشریح الافلاک»، «کشکول»، «مخلاة»، «نان و حلوا»، «شیر و شکر»، «صمدیه»، «عروة الوثقی» در تفسیر، «اسرار البلاغه» و «زبده» در اصول اشاره کرد.[۶] آثار او، به ویژه در ایران و شبهقاره هند، جایگاه برجستهای در فلسفه، ادبیات و تصوف دارند.[۷]
معماری و شهرسازی
عاملی معمار مسجد شاه در اصفهان بود و در برنامهریزی شهری اصفهان، تحت نظارت شاه عباس، نقش داشت که شامل خیابانها، کاخها، دفاتر دولتی، مساجد، مدارس، بازارها، حمامها، قلعهها و باغها بود.[۸]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «شیخ بهایی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- امین، سید حسن (۱۳۸۷). «شیخ بهایی عالم بزرگ ذوفنون». حافظ (۵۷).
- زمانی نژاد، علی اکبر (۱۳۹۶). «نقش شیخ بهایی در گسترش علوم اسلامی». سیره پژوهی اهل بیت (ع) (۵).
- Kalin, Ibrahim (2014). "'Amili, Baha al-Din al-". The Oxford Encyclopedia of Philosophy, Science, and Technology in Islam (به انگلیسی). New York, USA: Oxford University Press.
- شیخ بهایی
- اخترشناسان اسلام قرون وسطی
- اخترشناسان اهل ایران
- اسلامشناسان صفوی
- اسلامشناسان مسلمان سده ۱۶ (میلادی)
- اسلامشناسان مسلمان سده ۱۷ (میلادی)
- افراد ایرانی لبنانیتبار
- افراد سلسله صفوی
- اهالی ایران در سده ۱۶ (میلادی)
- اهالی ایران در سده ۱۷ (میلادی)
- اهالی ایران صفوی در سده ۱۶ (میلادی)
- اهالی ایران صفوی در سده ۱۷ (میلادی)
- اهالی ناحیه بعلبک
- خاکسپاریها در ایران
- خاکسپاریها در حرم امام رضا
- دانشمندان علوم غریبه
- دانشمندان و فقیهان دوره صفویان
- درگذشتگان ۱۶۲۱ (میلادی)
- ریاضیدانان اهل ایران
- ریاضیدانان سده ۱۶ (میلادی)
- ریاضیدانان سده ۱۷ (میلادی)
- زادگان ۱۵۴۷ (میلادی)
- ستارهشناسان سده ۱۶ (میلادی)
- ستارهشناسان سده ۱۷ (میلادی)
- شاعران شیعه دوازدهامامی
- شیخالاسلامهای اصفهان
- عارفان شیعه
- فقیهان اهل لبنان
- فیلسوفان اهل ایران
- فیلسوفان سده ۱۷ (میلادی)
- فیلسوفان شیعه دوازدهامامی
- مدفونان در مشهد
- مراجع تقلید شیعه در سده ۱۱ (قمری)
- معماران اهل ایران
- معماران سده ۱۶ (میلادی)
- معماران سده ۱۷ (میلادی)
- نویسندگان مرد اهل ایران