درگاه:زنان
درگاههای اسلامیکال: قرآن · حدیث · فقه اسلامی · کلام و عقاید · تسنن · تشیع · کشورهای اسلامی · تاریخ · فلسفه · کتاب · مسلمانان · نقد · دینشناسی
زنان، زندگی و تحلیل تاریخی و دینی زنان
زنان در اسلام از جنبههای مختلف برون دینی، سیاسی، حقوقی، اجتماعی و درون دینی (اعتقادی، تاریخی، فقهی) مورد توجه منابع قرار گرفتهاند. قرآن به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، در موضوع زنان و احکام آنها در اسلام، سخنان بسیاری دارد. در همین خصوص یکی از سورههای قرآن به صورت تخصصی در موضوع زنان است که به سوره نساء شهرت دارد. سوره مریم نیز دیگر سوره قرآن است که به نام یک زن نامگذاری شده است. بهطور کلی قرآن در ۱۹۶ آیه مستقیماً دربارهٔ زنان سخن گفته است. در متن قرآن، آفرینش نخستین زن (حوا)، همچون و همزمان آفرینش نخستین مرد (آدم) توصیف شده است. در بیشتر قرآن زنان و مردان با هم برابر تلقی شدهاند و دارای وظایف دینی مشترکی هستند. قرآن زن و شوهر را لباس، یاور و جفت یکدیگر لقب داده است. علاوه بر قرآن از زنان در روایات که از منابع اسلامی میباشند، گزارشهای فراوانی وجود دارد. زنان در سیره عملی و نظری محمد، مورد احترام توصیف شدهاند و محمد نیز در دفاع از حقوق آنها کوشیده است.
تا پیش از اسلام، زنان با مشکلات حقوقی و اجتماعی فراوانی مواجه بودند؛ در فرهنگ عرب جاهلی، زنان با پدیدههایی چون ازدواج اجباری، زنده به گور کردن دختران، قوانین طلاق آسان، محرومیت از ارث و کالا قلمداد کردن زنان مواجه بودند. با ظهور اسلام، سعی شد تا این پدیدهها تصحیح گردد. قرآن به شدت از زنده به گور کردن دختران انتقاد کرد و رضایت در ازدواج را یکی از شرایط ازدواج مطرح کرد. زنان در اسلام از ارث بهرهمند شدند و حقوقی مختص به خود را دارا شدند. هرچند تفاوتهایی در احکام و حقوق اسلامی بین زنان و مردان وضع شده است. از این میان میتوان به تفاوت در میزان ارث، میزان دیه، نفقه، مهریه حق تعدد زوجات، قیومیت، حضانت، طلاق، حجاب، شهادت، قضاوت و جهاد اشاره کرد. این قوانین در برخی موارد به نفع مرد و در مواردی به نفع زنان وضع شدهاند.
نوشتار برگزیده
آیا میدانستید؟
- … زینب بیگم یکی از پرنفوذترین و قدرتمندترین شاهزاده خانمهای عصر صفوی بود و گاه نیز به عنوان تنها زن، در شورای روزمره دولت که بالاترین نهاد مشورتی کشور بود حضور مییافت؟
- … اقدامات فاطمه زهرا در مواجهه با ابوبکر، خلیفهٔ نخست، منجر به حقوق بهبودیافتهای در زمینهٔ توارث برای زنان در فقه شیعه شد؟
- … شاه صفی، پادشاه صفوی، به طور گستردهای به قتل و کور کردن دولتمردان و خانواده سلطنتی دست زد به طوری که دستور زندهبهگور کردن ۴۰ نفر از زنان حرم را صادر کرد؟
- … معایب الرجال، نوشتهٔ بیبیخانم استرآبادی، نخستین دفاعیهٔ مکتوب از زنان ایرانی بود و در پاسخ به کتاب زنستیرانهٔ تأدیب النسوان نوشته شد؟
گفتاورد منتخب
زندگینامهٔ برگزیده
لیلی بنت مسعود نهشیله یکی از همسران علی بن ابیطالب است که جزء چهار همسر زنده پس از درگذشت علی عنوان شده است. وی پس از قتل علی، همسر عبدالله بن جعفر شد. سال ولادتش را قبل از ۲۲ ه. ق گزارش کردهاند. از زندگانی او اطلاعات دقیق و مشخصی وجود ندارد. آنطور که مشخص است، وی در سال ۳۵ تا ۳۶ ه. ق با علی بن ابیطالب در بصره یا کوفه ازدواج کرده است و پس از قتل علی، یا به مدینه آمده است یا آنکه به قبیله خود در بصره بازگشته و سرانجام با عبدالله بن جعفر ازدواج کرده. او جمعاً از دو شوهرش صاحب ۸ فرزند شد که دو تای آنها دختر بودند. منابع از زمان درگذشت او مطلبی را گزارش نکردهاند اما احتمالاً پس از سال ۶۱ ه. ق در مدینه درگذشته باشد.
فهرست برگزیده
همسران محمد زنانی بودند که با محمد ازدواج کردهبودند. اولین همسر محمد خدیجه بود. پس از مرگ خدیجه، محمد با ۱۲ زن دیگر ازدواج کرد. مسلمانان بنابر آیهٔ ۶ سورهٔ احزاب، همسران محمد را اُمَّهاتُ الْمُؤمِنین (جمع اُمُّ الْمؤمنین و بهفارسی: مادرانِ مؤمنان) خطاب میکنند و بر این اساس ازدواج با آنان را حرام میدانند. در مجموع برای محمد از مجموع همسرانش، ۷ فرزند گزارش شدهاست که برخی منابع تنها ابراهیم، قاسم و فاطمه را فرزندان محمد دانستهاند. بهگزارش ایوب در زَوْجاتُ النَّبیّ، منابع تاریخنگاری و سیرهنویسی در خصوص تعداد همسران پیامبر اسلام دچار اختلافند. اکثر منابع تعداد همسران محمد را ۱۱ تن گزارش کردهاند که از میان آنان، ۶ نفر از قبیلهٔ قریش، یک نفر از بنیاسرائیل و دیگران از قبایل مختلف اعراب بودهاند. منابع در اینکه ماریهٔ قِبطیّه و ریحانه بنت زید از همسران محمد بودهاند یا از کنیزان محمد، دچار اختلافند. بهباور سعید ایوب در زوجات النّبی، تعداد قطعی همسران محمد بیش از ۱۳ مورد نخواهد بود و باقیِ گزارشها در این خصوص، یا اساس معتبری ندارند یا آنکه مورد اختلاف شدید قرار گرفتهاند.
ردهها
نگارهٔ برگزیده
مراسم ازدواج زوج مالزیایی
مطالب باکیفیت
| گروهها | |
|---|---|
| پیشگامان (فهرستِ فعّالان) | |
| نشریهها | |
| رویدادها | |
| آثار برجسته | |
| دیگر | |
مطالب باکیفیت
مقالات برگزیده
مقالات خوب
فهرستهای برگزیده
مقالههای با کیفیت مناسب
فاطمه زهرا • زن در اسلام • لیلی بنت مسعود • بیبیخانم استرآبادی • خدیجه بنت سجاد • خدیجه صغری بنت علی • رقیه بنت حسین • شاهزاده روم • نجمه خاتون
فهرستها با کیفیت مناسب
همسران محمد • فهرست مسلمانان برنده جایزه نوبل • همسران حسین بن علی • همسران علی بن ابیطالب • همسران محمد