آیه ۲۵۶ سوره بقره
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | بقره | ||||
| تعداد آیات سوره | ۲۸۶ | ||||
| شماره آیه | ۲۵۶ | ||||
| شماره جزء | ۳ | ||||
| شماره حزب | ۹ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۲۵۶ سوره بقره، دویست و پنجاه و ششمین آیه از دومین سوره قرآن است. این آیه را مدنی دانستهاند. متن آیه در مسئله توحید و قبول دین است و بر اساس آن اکره و اجبار در پذیرش دین وجود ندارد و راه درست از بیراهه مشخص است. بر اساس این آیه، کفر به طاغوت و ایمان به الله، موجب چنگ زدن به دستگیرهای است که جدایی از آن ممکن نیست.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کردهاند:[۱][۲]
لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«ر دین اجباری نیست، به راستی که هدایت از گمراهی جدا شده است پس هرکس که به طاغوت کفر ورزد، و به خدا ایمان بیاورد، به راستی که به دستاویز محکمی چنگ زده است که گسستنی نیست و خداوند شنوای داناست»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«در کار دین اکراه روا نیست، چرا که راه از بیراهه به روشنی آشکار شده است، پس هرکس که به طاغوت کفر ورزد، و به خداوند ایمان آورد، به راستی که به دستاویز استواری دست زده است که گسستی ندارد و خداوند شنوای داناست»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش میکند که در ادامه آیه پیشین، پس از توصیف الله، به بیان ادامه مباحث در این آیه با موضوع توحید پرداخته شده است. بر اساس این آیه، در قبول دین هیچ اکراهی نیست، چرا که راه درست از بیراهه آشکار است. در ادامه گفته شده است که کفر به طاغوت و ایمان به الله، دستآویز شدن به دستگیره محکمی را در پی خواهد داشت که امکان گسستن از آن وجود ندارد. در پایان آیه نیز الله با دو وصف سمیع و علیم به معنای شنوا و دانا معرفی شده است.[۵]
شأن نزول
مفسر معروف اسلامی «طبرسی» در «مجمع البیان» در شأن نزول آیه نقل میکند: مردی از اهل «مدینه» به نام «ابو حصین» دو پسر داشت، برخی از بازرگانانی که به «مدینه» کالا وارد میکردند، هنگام برخورد با این دو پسر آنان را به عقیده و آئین مسیح دعوت کردند، آن دو هم سخت تحت تأثیر قرار گرفته، به این کیش وارد شدند و هنگام مراجعت نیز به اتفاق بازرگانان به «شام» رهسپار گردیدند.
«ابو حصین» از این جریان سخت ناراحت شد، به پیامبر اسلام اطلاع داد و از ایشان خواست آنان را به مذهب خود برگرداند و سؤال کرد:
آیا میتواند آنان را با اجبار به مذهب خویش بازگرداند؟
آیه فوق، نازل گردید و این حقیقت را بیان داشت که: «در گرایش به مذهب اجبار و اکراهی نیست».[۶]
در تفسیر «المنار» نقل شده: «ابو حصین» خواست دو فرزند خود را با اجبار به اسلام بازگرداند، آنان به عنوان شکایت نزد پیغمبر آمدند.
«ابو حصین» به پیامبر عرض کرد: من چگونه به خود اجازه دهم فرزندانم وارد آتش گردند و من ناظر آن باشم، آیه مورد بحث به همین منظور نازل شد.[۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۱: ۱.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۲: ۵۲۱.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۴۲.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۴۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲: ۲۷۹–۲۸۱.
- ↑ بحارالانوار، ۲۲: ۱۶.
- ↑ تفسیر المنار، ۳: ۳۱.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
- رشید رضا، محمد (۱۹۹۰). تفسیر المنار (به عربی). ج. ۳. هیئت عمومی کتاب مصر. ص. ۳۱.
