تیمم
تیمم در اسلام نوعی طهارت شرعی است که در نبود آب یا عدم امکان استفاده از آن به جای غسل یا وضو انجام میشود. این عمل شامل زدن دستها بر خاک پاک و کشیدن آنها بر صورت و دستهاست و به سال ششم هجری تشریع شد.
معنای لغوی و اصطلاحی
تیمم در لغت به معنای قصد کردن است و در اصطلاح شرعی، مالیدن دست و صورت به خاک پاک با نیت عبادت است. آیه «فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا» به این عمل اشاره دارد. تیمم جایگزین غسل و وضو در شرایطی مانند نبود آب، دسترسی نداشتن به آن، ضرر داشتن آب برای بدن یا تنگی وقت میشود. در این حالت، مکلف کف دو دست خود را بر زمین پاک میزند، سپس دستها را به صورت، آنگاه دست چپ را به پشت دست راست و دست راست را به پشت دست چپ میکشد. تمام اعمالی که با وضو و غسل انجام میشوند، مانند نماز، ورود به مسجد و مس قرآن، با تیمم نیز جایز است.[۱]
تیمم در سال ششم هجری در غزوه بنی مصطلق نازل شد. عبدالله بن بکیر از جعفر صادق درباره تیمم پرسید و او پاسخ داد اگر کسی آب در اختیار ندارد، باید تا پایان وقت نماز صبر کند زیرا زمین همیشه در دسترس است. همچنین نقل شده است که شخصی مبتلا به آبله پس از جنب شدن با آب غسل داده شد و درگذشت؛ محمد فرمود او را بهسبب نپرسیدن و تیمم ندادن کشتهاند. زراره از محمد باقر روایت کرده است که عمار یاسر در نبود آب در خاک غلتید. محمد روش صحیح تیمم را با زدن کف دستها بر زمین، زدودن گرد، و کشیدن آنها بر پیشانی و پشت دستها به او آموخت.[۲]
در فقه اسلامی
تیمم بر خاک، ریگ و سنگهای پاک و همچنین آجر و سنگهایِ پاکِ قبلِ از پخته شدن درست است، اما بر جواهرات مثل عقیق و فیروزه باطل است.[۳]
تیمم در شیعه و سُنّی
| شیعه | سُنّی | ||
|---|---|---|---|
| ردیف | مراحل | ردیف | مراحل |
| 1 | نیت | 1 | نیت |
| 2 | دو کف دست را بر خاک میزنیم | 2 | کف هر دو دست را برخاک میزنیم |
| 3 | از رستنگاه مو تا روی ابروها و بینی تمام کف دو دست را میکشیم | 3 | کف دستها را بر تمام صورت میکشیم |
| 4 | دوباره دو کف دست را بر خاک میزنیم | 4 | دوباره کف دو دست را بر خاک میزنیم |
| 5 | کف دست چپ را از مچ تا سر انگشتان بردست راست میکشیم | 5 | با دست چپ دست راست را از آرنج تا سر انگشتان میکشیم |
| 6 | کف دست راست را از مچ تا سر انگشتان بر دست چپ میکشیم | 6 | با دست راست دست چپ را از آرنج تا سر انگشتان میکشیم |
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «تیمم». دایرهالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- فلاح زاده، محمد حسین (۱۴۰۳). تیمم. ج. ۱. قم: مرکز مدیریت حوزه های علمیه. ص. ۱۳۲. شابک ۹۷۸۶۲۲۳۵۸۱۲۸۱.
| انواع نماز |
|  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اجزاء نماز |
| |||||||||
| جستارهای مرتبط | ||||||||||