آیه ۱۶ سوره فتح: تفاوت میان نسخهها
(+ رده:آیههای مدنی قرآن (هاتکت)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات آیه}} | {{جعبه اطلاعات آیه}} | ||
'''آیه ۱۶ سوره فتح''' شانزدهمین [[آیه]] از چهل و هشتمین [[سوره قرآن]] است و از آیات [[مکی و مدنی|مدنی]] آن بهشمار میآید. | '''آیه ۱۶ سوره فتح''' شانزدهمین [[آیه]] از چهل و هشتمین [[سوره قرآن]] است و از آیات [[مکی و مدنی|مدنی]] آن بهشمار میآید. مخاطب آیه متخلفان ماجرای «[[صلح حدیبیه]]» است و راه بازگشت آنان را تنها شرکت در جنگهای آینده میداند. | ||
== متن == | == متن == | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||
[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مفسران شیعه | [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مفسران شیعه گزارش میکند: [[قرآن]] برای متخلفان «حدیبیه» یک راه بازگشت را باز کرده و به آنان چنین میگوید: «به متخلفان از [[اعراب]] بادیهنشین بگو به زودی از شما دعوت میشود که به سوی قومی جنگجو و پر قدرت گام بگذارید و با آنها پیكار كنید تا [[اسلام]] را پذیرا شوند. اگر [[اطاعت]] كنید؛ [[خداوند]] پاداش نیکی به شما میدهد و اگر سرپیچی كنید، آن گونه كه قبلا نیز سرپیچی کردید، خداوند شما را [[عذاب]] دردناکی میکند.» به گزارش مکارم، منظور از این قوم جنگجو بنابر نظر برخی [[مفسران]]، مخالفان اسلام در «[[فتح مکه]]» و «[[غزوه حنین]]» بوده و بعضی از آنان مربوط به «[[غزوه موته]]» و نبرد با رومیان دانستهاند. اما به باور مکارم، بعید به نظر میرسد که جنگ موته بوده باشد، چراکه آنها [[اهل کتاب]] بودند. برخی نیز آن را در ارتباط با جنگهای پس از زمان [[پیامبر اسلام|پیامبر]] میدانند؛ اما از نظر مکارم لحن آیات نشان میدهد که مربوط به زمان پیامبر است و الزامی نیست که آن را به جنگهای بعد از عصر پیامبر تطبیق بدهیم.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۶۰-۶۲|ج=۲۲}}</ref> | ||
== شأن نزول و ترتیب == | == شأن نزول و ترتیب == | ||
نسخهٔ ۱ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۶
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | فتح | ||||
| تعداد آیات سوره | ۲۹ | ||||
| شماره آیه | ۱۶ | ||||
| شماره جزء | ۲۶ | ||||
| شماره حزب | ۱۰۲ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۱۶ سوره فتح شانزدهمین آیه از چهل و هشتمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن بهشمار میآید. مخاطب آیه متخلفان ماجرای «صلح حدیبیه» است و راه بازگشت آنان را تنها شرکت در جنگهای آینده میداند.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کردهاند:[۱][۲]
قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ۖ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا ۖ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«به باز پس ماندگان بادیهنشین بگو: از شما دعوت خواهد شد که بهسوی قومی جنگجو و پر قدرت بروید که با آنان میجنگید، یا اسلام میآورند پس اگر فرمانبرداری کنید خداوند پاداشی نیکو به شما خواهد داد و اگر روی بگردانید چنانکه پیش از این روی گرداندید شما را به عذابی دردناک عذاب خواهد کرد»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«به واپس ماندگان اعرابی [/جهادگریزان بادیهنشین] بگو زودا که به سوی قومی ستیزهجوی سهمگین خوانده شوید که با ایشان کارزار کنید، یا آنکه آنان مسلمان شوند، پس اگر اطاعت کنید، خداوند پاداشی نیکو به شما بدهد و اگر روی برتابید، چنانکه پیشتر هم روی برتافته بودید، به عذابی دردناک عذابتان کند»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش میکند: قرآن برای متخلفان «حدیبیه» یک راه بازگشت را باز کرده و به آنان چنین میگوید: «به متخلفان از اعراب بادیهنشین بگو به زودی از شما دعوت میشود که به سوی قومی جنگجو و پر قدرت گام بگذارید و با آنها پیكار كنید تا اسلام را پذیرا شوند. اگر اطاعت كنید؛ خداوند پاداش نیکی به شما میدهد و اگر سرپیچی كنید، آن گونه كه قبلا نیز سرپیچی کردید، خداوند شما را عذاب دردناکی میکند.» به گزارش مکارم، منظور از این قوم جنگجو بنابر نظر برخی مفسران، مخالفان اسلام در «فتح مکه» و «غزوه حنین» بوده و بعضی از آنان مربوط به «غزوه موته» و نبرد با رومیان دانستهاند. اما به باور مکارم، بعید به نظر میرسد که جنگ موته بوده باشد، چراکه آنها اهل کتاب بودند. برخی نیز آن را در ارتباط با جنگهای پس از زمان پیامبر میدانند؛ اما از نظر مکارم لحن آیات نشان میدهد که مربوط به زمان پیامبر است و الزامی نیست که آن را به جنگهای بعد از عصر پیامبر تطبیق بدهیم.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، سوره فتح، چهل و هشتمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، صد و یازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانستهاند که پس از سوره جمعه و پیش از سوره مائده نازل شد. این سوره را مدنی دانستهاند. در سوره فتح، یک آیه ناسخ یا منسوخ گزارش کردهاند.[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۲۸: ۷۶.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۸: ۴۱۲.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۵۱۳.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۵۱۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۲: ۶۰-۶۲.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره فتح»، فرهنگنامه علوم قرآن، ۳۰۱۲.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
