عدل (کلام): تفاوت میان نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات اصطلاح اسلامی|نام=عدل|معنای اصطلاحی=مفرد وبه معنای همیشه برابری وپایداری برحق وعدالت است|پر اهمیت نزد=مذاهب اسلامی|کاربرد=پژوهشگران علوم اسلامی}} | |||
'''عدل''' یکی از اصول مذهب در نزد [[شیعه|شیعیان]] و [[سنی|سنیهای]] [[معتزله|معتزلی]] به شمار میرود. این عدل به این معناست که [[خدا]] در [[تکوین]] و [[تشریع]]، [[عادل (اسماء الحسنی)|عادل]] است. از آنجا که این اصل اعتقادی، در راستای باور به [[توحید]] است، در ضمن همان اصل تعریف شده است و همچون دیگر [[صفات ثبوتیه]]، چون [[علم الهی|علم]] و [[قدرت الهی|قدرت]] میباشد ولی از انجا که در قرن سوم هجری، میان فرقه [[اشاعره]] و [[معتزله]] و [[شیعه دوازدهامامی|امامیه]] در موضوع این صفت از [[صفات الهی]]، اختلاف پدید آمد، دو فرقه معتزله و امامیه آن را جزو عقاید اصلی خود جای داده و به عنوان یکی از اصول مذهب خویش، تبلیغ کردند. در این میان، اشاعره که نتوانسته بودند میان عدل خدا و [[قضا و قدر|قَدَر]]، وفق دهند و برای آن استدلالی عقلی بسازند، عدل را از خدا سلب کردند. | |||
عدل الهی | {{شیعه|توضیح=تبییم عدل الهی در تشیع|حوزه کاربرد=توحید ، معاد ، اصول دین ، اصول مذهب|توسعه دهنده=پژوهشگران اسلامی ، مبانی دینی ومذهبی|زبان=فارسی ، عربی}} | ||
== عدل الهی (العدل) == | |||
عدل، به معنای قرار دادن هر چیزی در جایگاه شایستهاش، دومین اصل از اصول پنجگانهٔ اعتقادی مذهب [[شیعهٔ]] دوازده امامی است. | === تعریف و جایگاه === | ||
< | عدل، به معنای قرار دادن هر چیزی در جایگاه شایستهاش، دومین اصل از اصول پنجگانهٔ اعتقادی مذهب [[شیعهٔ]] دوازده امامی است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|عنوان کتاب=الالهیات علی هدی الکتاب والسنت والعقل /آشنایی با علوم اسلامی|نام=جعفر/مرتضی|نام خانوادگی=سبحانی /مطهری|جلد=1|صفحه=/38119}}</ref> | ||
اعتقاد به [[عدل الهی]] بدین معناست که [[خداوند]] در تمام افعال خود—از آفرینش تا تشریع قوانین و [[پاداش]] و کیفر—هیچگاه مرتکب [[ظلم]] (گذشتن از حق دیگری) یا فعل قبیح نمیشود و هر کاری از جانب او حکیمانه و مطابق با مصلحت است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|عنوان کتاب=آموزش عقاید|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی|ناشر=اسلامیه|جلد=1|صفحه=185}}</ref>این اصل، <ref>ر.ک سوره ی انبیا آیه 47 «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَهِ...» (و ترازوهای عدل را در روز قیامت برپا میداریم).</ref>تصویری از خدایی حکیم و هدفمند را ارائه میدهد که جهان را بیهوده نیافریده<ref>ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ مؤمنون، آیهٔ ۱۱۵: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ» (آیا گمان کردید که شما را بیهوده آفریدیم و که شما به سوی ما بازگردانده نمیشوید؟).</ref> و قوانینش همگی بر پایهٔ [[حکمت]] و رحمت استوار است. از این منظر، عدل جلوهای از حکمت و [[علم]] بیپایان پروردگار به شمار میرود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|عنوان کتاب=العدل الاهی|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی|صفحه=45}}</ref> | |||
باور به عدل الهی، پیامدهای عمیقی در زندگی فردی و [[اجتماعی]] [[مسلمانان]] دارد. از نگاه اعتقادی، این اصل مسئله حریت و اختیار انسان را تقویت میکند؛ به باور متکلمان اسلامی، اگر انسان مجبور باشد (جبر)، بازخواست و پاداش و عقاب او توسط خداوند—که عادل است—معنایی نخواهد داشت. | === پیامدها و آثار اعتقادی و اجتماعی === | ||
باور به عدل الهی، پیامدهای عمیقی در زندگی فردی و [[اجتماعی]] [[مسلمانان]] دارد. از نگاه اعتقادی، این اصل مسئله حریت و اختیار انسان را تقویت میکند؛ به باور متکلمان اسلامی، اگر انسان مجبور باشد (جبر)، بازخواست و پاداش و عقاب او توسط خداوند—که عادل است—معنایی نخواهد داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|عنوان کتاب=عدل الهی|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=صدرا|صفحه=78}}</ref>بنابراین، عدل الهی <ref>ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ کهف، آیهٔ ۲۹: «فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ...» (پس هر کس خواهد ایمان بیاورد و هر کس خواهد کفر بورزد).</ref>مکمل بحث [[قضا و قدر|"قدر" و "قضا"]] بوده و تفکر جبری را نفی میکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|عنوان کتاب=پیشنیازهای مدیریت اسلامی|نام=محمدتقی|نام خانوادگی=مصباح یزدی|ناشر=الکترونیکی|صفحه=92}}</ref>در عرصهٔ اجتماعی نیز، این باور، مسلمانان را به برپایی [[عدالت]] در جامعه و دوری از هرگونه ستمگری و تبعیض ناروا فرامیخواند، چرا که آنان خود را پیرو عادلی مطلق میدانند که عدل را دوست دارد.<ref>ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ نحل، آیهٔ ۹۰: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ...» (بیگمان خدا به عدل و احسان فرمان میدهد</ref> این اصل،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|عنوان کتاب=الکافی|نام=محمدبن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|جلد=2}}</ref> پلی بین [[علم کلام|کلام]] و اخلاق اسلامی ایجاد کرده و انگیزهای قدرتمند برای عمل به تکالیف و دوری از گناهان فراهم میسازد. | |||
= | == پانویس == | ||
=== ارجاعات === | |||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | |||
[ | === منابع === | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=اصول دین|دانشنامه=[[دایرةالمعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}} | |||
{{درجهبندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامهها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
* | |||
* سبحانی، جعفر، الالهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل. انتشارات اسلامیه ،1399، جلد 1. | |||
* سبحانی، جعفر، العدل الالهی ، انتشارات اسلامیه، 1386. | |||
* مطهری، مرتضی. آشنایی با علوم اسلامی (کلام، عرفان، حکمت عملی)، انتشارات صدرا ، 1382. | |||
* مطهری ، مرتضی ، عدل الهی، انتشارات صدرا ، 1386. | |||
* مصباح یزدی، محمدتقی. آموزش عقاید. انتشارات چاپ ونشر بین الملل ، نوبت 13، 1383،جلد 1 . | |||
* مصباح یزدی، محمدتقی. پیشنیازهای مدیریت اسلامی، انتشارات موسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی ( ره ) نوبت دوم ، 1397 . | |||
* نرم افزار جامع الاتفاسیر ، کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی. جلد 2 . | |||
{{مباحث اسلام}} | |||
{{شیعه-افقی}} | |||
[[رده:اصول دین اسلام]] | |||
[[رده:الهیات اسلامی]] | |||
[[رده:الهیات تشیع]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۸ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۲۴
| عدل | |
|---|---|
| کاربرد | |
| معنای اصطلاحی | مفرد وبه معنای همیشه برابری وپایداری برحق وعدالت است |
| پراهمیت نزد | مذاهب اسلامی |
| کاربرد | پژوهشگران علوم اسلامی |
عدل یکی از اصول مذهب در نزد شیعیان و سنیهای معتزلی به شمار میرود. این عدل به این معناست که خدا در تکوین و تشریع، عادل است. از آنجا که این اصل اعتقادی، در راستای باور به توحید است، در ضمن همان اصل تعریف شده است و همچون دیگر صفات ثبوتیه، چون علم و قدرت میباشد ولی از انجا که در قرن سوم هجری، میان فرقه اشاعره و معتزله و امامیه در موضوع این صفت از صفات الهی، اختلاف پدید آمد، دو فرقه معتزله و امامیه آن را جزو عقاید اصلی خود جای داده و به عنوان یکی از اصول مذهب خویش، تبلیغ کردند. در این میان، اشاعره که نتوانسته بودند میان عدل خدا و قَدَر، وفق دهند و برای آن استدلالی عقلی بسازند، عدل را از خدا سلب کردند.
عدل الهی (العدل)
تعریف و جایگاه
عدل، به معنای قرار دادن هر چیزی در جایگاه شایستهاش، دومین اصل از اصول پنجگانهٔ اعتقادی مذهب شیعهٔ دوازده امامی است.[۱]
اعتقاد به عدل الهی بدین معناست که خداوند در تمام افعال خود—از آفرینش تا تشریع قوانین و پاداش و کیفر—هیچگاه مرتکب ظلم (گذشتن از حق دیگری) یا فعل قبیح نمیشود و هر کاری از جانب او حکیمانه و مطابق با مصلحت است. [۲]این اصل، [۳]تصویری از خدایی حکیم و هدفمند را ارائه میدهد که جهان را بیهوده نیافریده[۴] و قوانینش همگی بر پایهٔ حکمت و رحمت استوار است. از این منظر، عدل جلوهای از حکمت و علم بیپایان پروردگار به شمار میرود.[۵]
پیامدها و آثار اعتقادی و اجتماعی
باور به عدل الهی، پیامدهای عمیقی در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان دارد. از نگاه اعتقادی، این اصل مسئله حریت و اختیار انسان را تقویت میکند؛ به باور متکلمان اسلامی، اگر انسان مجبور باشد (جبر)، بازخواست و پاداش و عقاب او توسط خداوند—که عادل است—معنایی نخواهد داشت.[۶]بنابراین، عدل الهی [۷]مکمل بحث "قدر" و "قضا" بوده و تفکر جبری را نفی میکند.[۸]در عرصهٔ اجتماعی نیز، این باور، مسلمانان را به برپایی عدالت در جامعه و دوری از هرگونه ستمگری و تبعیض ناروا فرامیخواند، چرا که آنان خود را پیرو عادلی مطلق میدانند که عدل را دوست دارد.[۹] این اصل،[۱۰] پلی بین کلام و اخلاق اسلامی ایجاد کرده و انگیزهای قدرتمند برای عمل به تکالیف و دوری از گناهان فراهم میسازد.
پانویس
ارجاعات
- ↑ سبحانی /مطهری، جعفر/مرتضی. عدل الهی. ج. ۱. ص. /۳۸۱۱۹.
- ↑ سبحانی، جعفر. عدل الهی. ج. ۱. اسلامیه. ص. ۱۸۵.
- ↑ ر.ک سوره ی انبیا آیه 47 «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَهِ...» (و ترازوهای عدل را در روز قیامت برپا میداریم).
- ↑ ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ مؤمنون، آیهٔ ۱۱۵: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ» (آیا گمان کردید که شما را بیهوده آفریدیم و که شما به سوی ما بازگردانده نمیشوید؟).
- ↑ سبحانی، جعفر. عدل الهی. ص. ۴۵.
- ↑ مطهری، مرتضی. عدل الهی. صدرا. ص. ۷۸.
- ↑ ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ کهف، آیهٔ ۲۹: «فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ...» (پس هر کس خواهد ایمان بیاورد و هر کس خواهد کفر بورزد).
- ↑ مصباح یزدی، محمدتقی. عدل الهی. الکترونیکی. ص. ۹۲.
- ↑ ر.ک. به قرآن کریم، سورهٔ نحل، آیهٔ ۹۰: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ...» (بیگمان خدا به عدل و احسان فرمان میدهد
- ↑ کلینی، محمدبن یعقوب. عدل الهی. ج. ۲.
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «اصول دین». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- سبحانی، جعفر، الالهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل. انتشارات اسلامیه ،1399، جلد 1.
- سبحانی، جعفر، العدل الالهی ، انتشارات اسلامیه، 1386.
- مطهری، مرتضی. آشنایی با علوم اسلامی (کلام، عرفان، حکمت عملی)، انتشارات صدرا ، 1382.
- مطهری ، مرتضی ، عدل الهی، انتشارات صدرا ، 1386.
- مصباح یزدی، محمدتقی. آموزش عقاید. انتشارات چاپ ونشر بین الملل ، نوبت 13، 1383،جلد 1 .
- مصباح یزدی، محمدتقی. پیشنیازهای مدیریت اسلامی، انتشارات موسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی ( ره ) نوبت دوم ، 1397 .
- نرم افزار جامع الاتفاسیر ، کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی. جلد 2 .
| تاریخ |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جغرافیا | |||||||||||
| عقاید |
| ||||||||||
| معارف | |||||||||||
| کسان | |||||||||||
| ساختار |
| ||||||||||
| فرهنگ | |||||||||||
| رسانه | |||||||||||
| مؤسسات و احزاب | |||||||||||
| انجمنها |
| ||||||||||
| میراث |
| ||||||||||
