ابوذر غفاری

أَبُو ذَرّ
نام در زمان تولد	جُنْدَب بن جُنادة
متولد	حجاز
وفات	۶۵۳ میلادی (۳۲ هجری) ربذه، حجاز
ملیت	مردم عرب
دیگر نام‌ها	بریر
شناخته‌شده برای	صحابه محمد، علی بن ابی‌طالب
دین	اسلام
والدین	جُناده و رَمله

جندب بن جناده بن کعیب بن صعیر مشهور به ابوذر غفاری از صحابه محمد و راویان حدیث بود که یکی از ارکان اربعه در نزد شیعیان شمرده می‌شود. او از بنی‌غفار از تیره بنی‌کنانه از عرب عدنانی و از ساکنان اطراف مکه بود. بر اساس گزارش طبقات الکبری و اسد الغابه پنجمین فردی است که مسلمان شد. دربارهٔ زندگی پیش از اسلام آوردنش اطلاعاتی در دست نیست. ابوذر در غزوه‌هایی چون ذات‌الرقاع، بنی‌مصطلق و عمره القضاء همراه با پیامبر اسلام شرکت کرده است. بنابر نقل‌های تاریخی، از کسانی مانند عبدالله بن مسعود، هلال مولی مغیره بن شعبه، سلمان و منذر بن عمرو به عنوان برادر ابوذر نام برده شده که پیامبر اسلام میانشان پیمان برادری برقرار کرده است.

نام و نسب

نام او را جندب و به نقلی بریر گزارش کرده‌اند. جندب به معنای نوعی ملخ است و گویند چون اسلام پذیرفت، محمد، پیامبر اسلام، نام او را به عبدالله تغییر داد. نام پدر او را جناده و برخی منابع سکن گزارش کرده‌اند. او از قبیله غفار، شاخه‌ای از قبیله بزرگ مضر است. با این وجود برخی منابع او از بنی‌غفار از تیره بنی‌کنانه از عرب عدنانی و از ساکنان اطراف مکه بود. جد او را جناده بن کعیب بن صعیر دانسته‌اند. مادر او را رمله بنت وقیعه غفاریه گزارش کرده‌اند.

زندگی

دربارهٔ زندگی ابوذر پیش از اسلام آوردنش اطلاعاتی در دست نیست.

پس از پذیرش اسلام

ابوذر غفاری، یکی از ارکان اربعه در نزد شیعیان شمرده می‌شود. بر اساس گزارش طبقات الکبری و اسد الغابه پنجمین فردی است که مسلمان شد. برخی منابع او را سومین یا چهارمین مسلمان هم گزارش کرده‌اند. منابع گفته‌اند که او پس از پذیرش اسلام، به قبیله خود بازگشت.

ابوذر در غزوه‌هایی چون ذات‌الرقاع، بنی‌مصطلق و عمره القضاء همراه با پیامبر اسلام شرکت کرده است. او در غزوه‌های بدر و احد و احزاب شرکت نداشت و پس از پایان آن غزوه‌ها بود که مسلمان شد.

بنابر نقل‌های تاریخی، از کسانی مانند عبدالله بن مسعود، هلال مولی مغیره بن شعبه، سلمان و منذر بن عمرو به عنوان برادر ابوذر نام برده شده که پیامبر اسلام میانشان پیمان برادری برقرار کرده است.

پس از درگذشت محمد

پس از درگذشت محمد، از حامیان علی بن ابی‌طالب ماند و از شرکت‌کنندگان در تشییع جنازه فاطمه زهرا دختر محمد بود. او در زمان محمد و خلافت خلفای راشدین هیچ‌گونه مسئولیت سیاسی را نپذیرفت و از آن دوری می‌کرد. اما نسبت به زمامداری عثمان و کاخ‌سازی معاویه در شام اعتراضاتی داشت و مخالفتش را علناً اظهار کرد. سرانجام ابوذر غفاری، به جهت این مخالفت‌ها، به ربذه، تبعید شد و در کنار همسر یا تنها دخترش به سال ۳۲ هجری قمری درگذشت. مالک‌اشتر بر او نماز خواند و وی را در همان‌جا به خاک سپردند. برخی منابع، او را راوی حدیث سفینه دانسته‌اند.

پانویس

منابع

• واسعی، سید علی‌رضا (۱۳۹۶). «ابوذر غفاری». دانشنامه امام رضا. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).
• واسعی، سید علی‌رضا (۱۳۹۸). «ابوذر غفاری». دانشنامه حج و حرمین شریفین. قم: پژوهشکده حج و زیارت.
• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوذر غفاری». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.