آیه ۴۵ سوره فصلت
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | فصلت | ||||
| تعداد آیات سوره | ۵۴ | ||||
| شماره آیه | ۴۵ | ||||
| شماره جزء | ۲۴ | ||||
| شماره حزب | ۹۶ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۴۵ سوره فصلت چهل و پنجمین آیه از چهل و یکمین سوره قرآن است و از آیات مکی آن بهشمار میآید. در این آیه بار دیگر برای تسلی خاطر پیامبر اسلام و مؤمنان نخستین اسلام به سرگذشت موسی و مخالفت دشمنان او با کتاب آسمانی تورات اشاره شده است.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کردهاند:[۱][۲]
وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ ۗ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ ۚ وَإِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«و بهراستی به موسی کتاب (آسمانی) دادیم آنگاه در آن اختلاف شد، و اگر سخن پروردگارت از پیش بر این نرفته بود همانا درمیان ایشان داوری میگردید و آنان از آن (قرآن) در شکی قوی هستند»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«و به راستی به موسی کتاب آسمانی بخشیدیم، آنگاه درباره آن اختلاف کلمه پیدا شد، و اگر حکم پیشین پروردگارت تعلق نگرفته بود، هر آینه در میان آنان داوری میشد، و [اینک] آنان از آن سخت در شک هستند»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش میکند: قرآن در بیان بهانهجوییهای دشمنان پیامبران الهی در این آیه به مخالفتهای قوم موسی با کتاب او یعنی تورات چنین آورده است: «ما به موسی کتاب آسمانی دادیم و در آن اختلاف شد؛ بعضی پذیرا گشتند و بعضی از در انکار در آمدند. اگر فرمانی از ناحیه پروردگارت در این زمینه صادر نشده بود در میان آنها داوری میشد و مجازات الهی به سرعت دامانشان را میگرفت. ولی آنها هنوز این حقیقت را باور نکردهاند و در قرآن تو شک و تردید دارند؛ شكی آمیخته با سوء ظن و بدبینی.» به گفته مکارم، «مُریب» (از ماده ریب) به معنی شکی است که آمیخته با بدبینی و سوء ظن و اضطراب باشد، بنابراین مفهوم جمله این میشود که مشرکان نه تنها در سخنان تو تردید دارند؛ بلکه مدعی هستند که قرائن خلاف که مایه بدبینی است نیز در آن موجود است. بعضی از مفسران احتمال دادهاند که جمله اخیر در باره یهود و کتاب موسی است. (یعنی این قوم هنوز در تورات شک و تردید دارند.) اما این معنی بعید به نظر میرسد و ظاهر همان تفسیر اول است. به باور مکارم، دلیل اینکه خداوند در مجازات کفار لجوج عجله نمیکند؛ به این خاطر است که مصالح تربیتی ایجاب میکند که آنها آزاد باشند (جبری در کار نباشد.) و تا آنجا که ممکن است بر آنها اتمام حجت شود. این سنت در تمام اقوام گذشته جاری بوده و در مورد امت اسلام و قوم پیامبر اسلام نیز برقرار و حاکم است.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، سوره فصلت، چهل و یکمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، شصت و یکمین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانستهاند که پس از سوره مؤمن و پیش از سوره شوری نازل شد. این سوره را مکی دانستهاند. در سوره فصلت، یک آیه (آیه ۲۴) آیه ناسخ یا منسوخ گزارش کردهاند. در این سوره، آیه سجدهدار آمده است.[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۲۷: ۵۶۸.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۷: ۵۹۷.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۴۸۱.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۴۸۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۰: ۳۰۶-۳۰۷.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره فصلت»، فرهنگنامه علوم قرآن، ۳۰۱۶.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
