آیه ۱۱ سوره فتح
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | فتح | ||||
| تعداد آیات سوره | ۲۹ | ||||
| شماره آیه | ۱۱ | ||||
| شماره جزء | ۲۶ | ||||
| شماره حزب | ۱۰۲ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۱۱ سوره فتح یازدهمین آیه از چهل و هشتمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن بهشمار میآید. موضوع آیه معذرت خواهی صوری کسانی است که در طی ماجرای «صلح حدیبیه» از فرمان پیامبر اسلام تخلف کردند و او و مسلمانان را دررفتن به مکه همراهی نکردند.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کردهاند:[۱][۲]
سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا ۚ يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ ۚ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ لَكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا ۚ بَلْ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«باز پس ماندگان عربها بادیهنشین به تو خواهند گفت: اموالمان و فرزندانمان ما را مشغول داشت، پس برای ما آمرزش بخواه، با زبانهایشان چیزی را میگویند که در دلهایشان نیست، بگو: چه کسی میتواند برایتان در برابر خدا ـ اگر در حق شما زیانی بخواهد و یا در حق شما نفعی را اراده کند ـ اختیاری دارد، بلکه خداوند به آنچه میکنید آگاه است»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«به زودی واپسماندگان اعرابی [/جهادگریزان بادیهنشین] به تو گویند اموال ما و خانوادههایمان ما را [از همراهی با شما] مشغول داشت، پس برای ما آمرزش بخواه، به زبانهایشان چیزی را میگویند که در دلهایشان نیست، بگو پس چه کسی در برابر خداوند -اگر در حق شما زیانی یا در حق شما سودی بخواهداز شما حمایت خواهد کرد؟ آری خداوند به آنچه میکنید آگاه است»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش میکند: آیه به خطاب به پیامبر در بازگشت از ماجرای «صلح حدیبیه» نازل شده و چنین میگوید: «به زودی متخلفان از اعراب بادیه نشین عذرتراشی کرده و به تو میگویند: حفظ اموال و زن و فرزند ما را به خود مشغول داشت و نتوانستیم در این سفر شما را همراهی کنیم. اکنون عذر ما را بپذیر و برای ما طلب آمرزش کن. اما آنها به زبان خود چیزی میگویند که در دل ندارند. بگو چه کسی میتواند در برابر خداوند مالک چیزی برای شما باشد و از شما دفاع کند؛ اگر بخواهد به شما زیانی برساند؟ یا اگر بخواهد نفعی برساند؛ چه کسی میتواند مانع گردد؟!خداوند به تمام اعمالی که انجام میدهید خبیر و آگاه است.»[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، سوره فتح، چهل و هشتمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، صد و یازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانستهاند که پس از سوره جمعه و پیش از سوره مائده نازل شد. این سوره را مدنی دانستهاند. در سوره فتح، یک آیه ناسخ یا منسوخ گزارش کردهاند.[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۲۸: ۷۳.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۸: ۴۱۲.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۵۱۲.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۵۱۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۲: ۴۹–۵۰.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره فتح»، فرهنگنامه علوم قرآن، ۳۰۱۲.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
