آیه ۱۰ سوره فتح

آیه ۱۰ سوره فتح

مشخصات قرآنی
نام سوره	فتح
تعداد آیات سوره	۲۹
شماره آیه	۱۰
شماره جزء	۲۶
شماره حزب	۱۰۲
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۱۰ سوره فتح دهمین آیه از چهل و هشتمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. اشاره آیه به مسئله «بیعت رضوان» در ماجرای «صلح حدیبیه» است.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ۚ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«بی‌گمان کسانیکه با تو بیعت می‌بندند جز این نیست که با خدا بیعت می‌بندند دست خدا بالای دست آنان است، پس هرکس پیمان‌شکنی کند به زیان خود پیمان‌شکنی می‌کند و هرکس به آنچه که بر آن با خدا عهد بسته است وفا کند (خداوند) پاداش بسیار بزرگی به او می‌دهد»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«بی‌گمان کسانی که با تو بیعت می‌کنند، در واقع با خداوند بیعت می‌کنند، دست خداوند برفراز دست ایشان است، پس هر کس که پیمان شکند، همانا به زیان خویش پیمان شکسته است، و هر کس به آنچه با خداوند پیمان بسته است، وفا کند، زودا که به او پاداش بزرگ ببخشد»

محتوا

مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند: قرآن در این آیه به مسئله بیعت و اهمیت آن و سرانجام بیعت‌شکنی اشاره دارد و چنین می‌گوید: «کسانی که با تو بیعت می‌کنند در حقیقت با خدا بیعت می‌کنند و دست خدا بالای دست آنهاست. هرکس نقض عهد و پیمان شکنی کند؛ در حقیقت به زیان خود عهد خویش را شکسته و آن کس که در برابر عهدی که با خدا بسته وفادار بماند، خداوند اجری عظیم به او عطا خواهد کرد.» به گفته مکارم، «بیعت» به معنی پیمان بستن برای فرمانبرداری و اطاعت از کسی است و چنین مرسوم بوده که آن کس که پیمان اطاعت می‌بست دست خود را در دست پیشوا و رهبر خود می‌گذاشت و پیمان وفاداری را از این طریق اظهار می‌داشت؛ بنابراین از اینجا معنای «یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ» (دست خدا بالای دست آنهاست) روشن می‌شود. این تعبیر کنایه از آن است که بیعت با پیامبر یک بیعت الهی است؛ گویا دست خدا بالای دست آنها قرار گرفته، نه تنها با پیامبرش که با خدا بیعت می‌کنند و این گونه کنایات در زبان عرب بسیار معمول است.

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره فتح، چهل و هشتمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، صد و یازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره جمعه و پیش از سوره مائده نازل شد. این سوره را مدنی دانسته‌اند. در سوره فتح، یک آیه ناسخ یا منسوخ گزارش کرده‌اند.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.