آیه ۳۶ سوره حج

آیه ۳۶ سوره حج

مشخصات قرآنی
نام سوره	حج
تعداد آیات سوره	۷۸
شماره آیه	۳۶
شماره جزء	۱۷
شماره حزب	۶۷
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۳۶ سوره حج، سی و ششمین آیه از بیست و دومین سوره قرآن است. این آیه را با اختلاف مدنی یا مکی دانسته‌اند. اشاره آیه به شترانی است که برای قربانی انتخاب شده و از شعائر الهی محسوب می‌شوند.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ ۖ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ ۖ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ ۚ كَذَٰلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«و (قرباني كردن) شتران (چاق و فربه) را برايتان از شعاير خدا قرار داديم، در آنها برايتان خير (فراواني) است، پس در حالي كه برپاي ايستاده‌اند نام خدا را بر آنها ببريد، و هنگامي كه بر پهلويشان افتادند از گوشت آنها بخوريد، و به بينوايانِ سائل و غير سائل بخورانيد، اينگونه آنها را برايتان رام و مطيع كردهايم تا سپاسگزاري كنيد»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«و [قربانی‌] شتران درشت اندام را برای شما از شعائر الهی گردانده‌ایم، برای شما در آن خیری هست، پس در حالی که به صف و برپا ایستاده‌اند، نام خداوند را بر آنها ببرید [و قربانی کنید] و چون پهلوهایشان به خاک رسید [و بدنشان سرد شد] از آن بخورید، و به فقیر غیر سائل و سائل نیز بخورانید، بدین‌سان آنها را برای شما رام کرده‌ایم، باشد که سپاس بگزارید»

محتوا

مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند: در ادامه آیات قبلی، در این آیه نیز به مسئله قربانی پرداخته شده است. بر طبق متن آیه، شترهای چاق به عنوان شعائر الهی هستند که خداوند در آنها برای مؤمنان خیر و برکت قرار داده و سپس قرآن به مؤمنان دستور می‌دهد که به هنگام قربانی کردن آنها نام خدا را ببرید و سپس از گوشت آن فقرا و سائلان را اطعام کنید. همچنین در آیه آمده است که حجاجی که قربانی می‌کنند، می‌توانند از آن قربانی مقداری را بخورند و از اینکه خداوند این چهارپایان را مسخّر آنان کرده، به درگاه خداوند شکرگزاری کنند. به گفته مکارم، در لغت «بُدن» به معنای شتر بزرگ و چاق و گوشت‌دار است و از آنجا که چنین حیوانی برای مراسم قربانی و اطعام فقرا و نیازمندان مناسب‌تر است مخصوصاً روی آن تکیه شده است. اگرچه این شرط لازم نیست و لاغر نبودن حیوان کفایت می‌کند. دربارهٔ تفاوت «قانع» و «معتر» نیز آمده است: «قانع آن فقیری است که چون به او عطایی داده شود؛ معترض نیست و ایرادی نمی‌گیرد. اما معتر سائلی است که با وجود بخشش به او، باز هم اعتراض دارد.»

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره حج، بیست و دومین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، صد و سومین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره نور و پیش از سوره منافقون نازل شد. در مدنی یا مکی بودن این سوره اختلاف است. در سوره حج، دو یا سه آیه ناسخ یا منسوخ گزارش کرده‌اند.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.